*نصرالله پزشکی
*فعال حقوق کودکان
بر اساس پیمان‌نامه حقوق کودکان هر کودکی باید برای رفاه حال خود، از حمایت و مراقبت‌های ضروری برخوردار شود. این پیمان‌نامه همچنین می‌پذیرد که «هر کودک حق ذاتی زندگی دارد» و باید اطمینان حاصل شود که سازمان‌های مسئول مراقبت یا حفاظت از کودکان به ویژه در حوزه ایمنی از استانداردهای تعیین شده توسط نهادهای معتبر پیروی کنند. شاید مهم‌ترین اقدام در این راستا مقابله با شیوع بالای مرگ و میر و معلولیت کودکان در حوادث ترافیکی است.
سالانه در جهان بیش از ۱۸۶۰۰۰ کودک جان خود را در حوادث رانندگی از دست می‌دهند. به ازای هر کودکی که در تصادفات رانندگی کشته می‌شود چهار کودک دچار ناتوانی همیشگی شده و ده نفر آسیب شدید می‌بینند که تأثیر مستقیمی بر زندگی کودکان، از جمله توانایی آن‌ها برای حضور در مدرسه می‌گذارد. این صدمات قطع کامل یا اختلال شدید در تحصیلات بیش از یک میلیون کودک در سال می‌شود که مغایر با حق تحصیلات در ماده ۲۸ پیمان‌نامه است.
برای ارتقای ایمنی کودکان در سوانح ترافیکی سازمان بهداشت جهانی ۱۰ پیشنهاد را مطرح کرده است: ۱-کنترل سرعت: محدودیت سرعت حداکثر ۳۰ کیلومتر در ساعت و تعبیه دوربین‌های کنترل و علائم راهنمایی و رانندگی هشدار دهنده برای مناطقی که کودکان در تعداد بالا از آن‌جا رفت و آمد می‌کنند نظیر اطراف مدارس ۲- کنترل بر روی رانندگانی که تحت تأثیر دارو یا الکل رانندگی می‌کنند. ۳-استفاده اجباری از کلاه ایمنی برای کودکان و نوجوانانی که از دوچرخه یا موتورسیکلت استفاده می‌کنند. ۴- استفاده از صندلی کودک متناسب با سن و بستن کمربند ایمنی: استفاده صحیح از صندلی کودک و کمربند ایمنی می‌تواند سبب کاهش ۶۰ درصدی مجروحیت شدید به دنبال حوادث ترافیکی در کودکان ۴ تا ۷ ساله و کاهش ۸۰ تا ۹۰ درصدی در شیرخواران زیر دو سال شود. ۵- ارتقای توانایی دید کودکان در خیابان‌ها و قابلیت دیده شدن آن‌ها؛ روش‌هایی نظیر استفاده از لباس‌های روشن و شبرنگ، چراغ دوچرخه، نبود موانع که سبب کاهش دید رانندگان در خیابان می‌شود از این روش‌ها هستند. ۶- ارتقای وضعیت جاده‌ها و خیابان‌ها با در نظر گرفتن وضعیت خاص کودکان و ایجاد مناطق امن برای آنان ۷- ارتقای ایمنی خودروها با طراحی‌های خاص برای کودکان: نظیر تعبیه وسایل الکترونیکی، آینه‌ها و دوربین برای دیده شدن کودکان توسط راننده‌ها ۸-در کشورهایی که رانندگان از ۱۵ سالگی اجازه رانندگی دارند، الزام به آموزشهای خاص و کنترل شدیدتر بر آن‌ها ۹- ایجاد سیستم‌های مراقبتی مناسب برای حمل صحیح و درمان سریع کودکان مجروح در حوادث ترافیکی ۱۰- نظارت ویژه بر کودکان در جاده ها توسط والدین، پلیس و مسئولین مدارس.
با توجه به این‌که حوادث شایع‌ترین علت مرگ و میر کودکان در کشور ماست و سال‌هاست که به پیمان‌نامه حقوق کودکان و اخیرا به طرح شهر دوستدار کودک پیوسته‌ایم حرکت به منظور کاهش آمار فوق یکی از مهم‌ترین وظایف سازمان‌های دولتی و غیردولتی به ویژه تشکل‌های مردم نهاد دوستدار کودک است چراکه مهم‌ترین اقدامات بالا مانند استفاده از صندلی کودک و بستن کمربند و رعایت محدودیت سرعت نیازمند آموزش عمومی و نظارت قانونی است که بدون همکاری این دو بخش میسر نمی‌شود.
متاسفانه سازمان‌های مردم نهاد همدان کارنامه قابل قبولی در این زمینه چه در آموزشهای همگانی و چه در مطالبه‌گری از سازمان‌های دولتی ندارند و به استثنا چند برنامه که در سال‌های گذشته توسط انجمن کودک همرهان اجرا شده است حرکتی جدی در این رابطه نداشنتد. نامزدی همدان به عنوان یکی از دوازده شهر مورد آزمایش برای دریافت نشان شهر دوستدار کودک انگیزه خوبی است که با مطالبه‌گری از و تعامل با سازمان‌های مسئول به ویژه شهرداری و پلیس راهوار به این وظیفه مغفول مانده خود بپردازیم.