تپه پیسا را «کاسی‌شهر» بنامیم
نشست خبری بررسی وضعیت تپه پیسا در دفتر نشریه همدان‌نامه برگزار شد
*فاطمه کاظمی
*روزنامه‌نگار
این روزها که با پیگیری‌های نشریه همدان‌نامه موضوع ساخت بوستان در محوطه تپه پیسا داغ شده، تقریبا همه رسانه‌ها درباره آن صحبت می‌کنند و نظر می‌دهند. مسئولان در بخش‌های مختلف مدیریت شهری برای ساخت این بوستان قول مساعد داده‌اند و در حال برنامه‌ریزی برای آن هستند. دکتر «پرویز اذکائی» نظرات جالبی درباره ساخت این بوستان و نام‌گذاری آن دارد. به همین منظور نشست خبری با حضور دکتر اذکائی، «عباس صوفی» شهردار همدان، «رضوان سلماسی» عضو شورای شهر، «مهندس حمید بادامی‌نجات» عضو شورای شهر مهندس «امیر فتحیان‌نسب» معاون معماری و شهرسازی شهرداری همدان و «مجید یوسفی‌نوید» شهردار منطقه چهار در دفتر همدان‌نامه برگزار شد. در ادامه گزارش این نشست را می‌خوانید.
به همدان خیانت می‌کنند
دکتر «پرویز اذکائی» با اشاره به سابقه تاریخی این تپه، توضیح داد: بر اساس داده‌های باستان‌شناسی مقر اصلی کاشی‌ها در همدان تپه «پیسا» بوده است که به آن «کارکاشی» یا «کارکارسی» به معنای مقر کاشی‌ها می‌گفتند. این مکان قدیمی‌ترین سکونتگاه در همدان محسوب می‌شود.
وی افزود: در گذشته مبتلایان به بیماری جزام را از مردم عادی جدا می‌کردند و به خارج از شهر انتقال می‌دادند. در همدان نیز جزامی‌ها را به کارکاشی انتقال داده بودند و به همین دلیل بعدها این مکان به تپه پیسا معروف شد.
اذکائی ادامه داد: در جنگ ایران و روس، روس‌ها در محوطه تپه پیسا چادر زده بودند و به همین دلیل به آن «اروس‌باغی» می‌گفتند که به معنای اردوگاه روسی‌هاست.
این تاریخ‌نگار همدانی با پیشنهاد نام «کارکاسی» برای بوستانی که در محوطه تپه پیسا ساخته خواهد شد، تأکید کرد: من در کتاب همدان‌نامه از عنوان «کاسی‌شهر» برای این محوطه استفاده کرده‌ام و «مادی شهر» هم عنوان مناسبی است. پارس‌ها که در همدان مستقر شدند به این مکان کاسی‌شهر می‌گفتند.
اذکائی با انتقاد از جاده‌سازی‌های بی‌جا در همدان توضیح داد: تعدادی از مسئولان شهر از جمله یکی از نمایندگان مجلس برای ارضای طمع‌کاری‌های خود در همدان جاده‌های بی‌جا می‌کشند تا قیمت املاک خودشان را بالا ببرند. جدیدا هم می‌خواهند از امامزاده کوه به مریانج جاده بکشند و از احداث جاده برگشت گنجنامه صحبت می‌کنند.
وی ادامه داد: این شهر را ویران کرده‌اند، دائم به ساختمان‌ها ارتفاع می‌دهند. این‌ها عمران نیست، ویرانگری است، ویرانگری فرهنگی است. غربی‌ها هم که مدرن شدند، کارهایشان روی حساب و کتاب است و نگذاشتند آثار شهرهایشان نابود شود. در ابتدای جاده دره مرادبیک نزدیک به عمارت بدیع‌الحکما تعدادی از پزشکان ناطبیب شهر قصرها ساخته‌اند.
این پژوهشگر همدانی گفت: این شهر آن همدانی نیست که مایه فخر و مباهات بود. ۲۲ سال پیش که کتاب همدان‌نامه را نوشتم و در آن از تخریب الوند نوشتم، خرم؛ استاندار وقت همدان گفت بهترین عبارت برای این کار «خیانت» است که شما استفاده کردید. الان هم دارند به این شهر خیانت می‌کنند. ماوشان همدان جزو جنات اربعه محسوب می‌شد اما الان بر سر ماوشان چه آمده است؟
گام نخست را برای حفظ تپه پیسا برداشته‌ایم
«عباس صوفی» شهردار همدان با اشاره به رویکرد مثبت شهرداری همدان به حفظ هویت تاریخی همدان گفت: شهرداری همدان به این بلوغ رسیده که در حوزه مباحث تاریخی همدان وارد شود و به نظر من هر کجای این شهر که بویی از تاریخ و تمدن دارد، نیاز به توجه ویژه دارد. این‌که شهرداری منطقه پنج به بافت تاریخی اختصاص یافته نشان‌دهنده توجه مدیریت شهری به حفظ و نگهداری بافت قدیمی است.
وی ادامه داد: در جلسات متعدد هم گفته‌ام که ای کاش در گذشته محلات قدیمی و جدید را از هم جدا می‌کردیم و به محلات قدیمی این شهر دست نمی‌زدیم. اما خب در طول مسیر اتفاقاتی افتاده و حالا ما امیدواریم بتوانیم چنین کاری را انجام دهیم.
صوفی در پاسخ به این سوال که استاندار سابق دو سال پیش قول ساخت بوستان در محوطه تپه پیسا داد اما هنوز خبری از آن نیست، توضیح داد: این مکان نیز جزئی از تاریخ این شهر است. استانداری آن زمان از شهرداری خواست برای این محوطه طرح بدهد و از آن‌جایی که این مکان تاریخی است، تهیه طرح برای آن زمان بیشتری می‌برد. سیاست شهرداری بر حفظ محوطه تپه پیساست. ما به تپه نمی‌توانیم دست بزنیم و میراث فرهنگی باید برای آن تصمیم بگیرد. وظیفه شهرداری ساماندهی پیرامون این تپه است و فاز نخست بوستان محوطه تپه پیسا سال آینده ساخته خواهد شد.
شهردار همدان درباره سنخیت نام این بوستان با تاریخی‌بودن آن گفت: مهم این است که در جهت تپه پیسا قدم برداشته‌ایم اما میراث فرهنگی و سازمان‌های مردم‌نهاد هم باید در این موضوع وارد شوند. نام این بوستان مطابق با شرایط آن خواهد بود و از نظرات دکتر اذکائی نیز استفاده خواهیم کرد.
سنگ‌اندازی‌های راه و شهرسازی چالش ما در ساخت بوستان تپه محوطه پیساست
رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر گفت: اشخاص حقیقی و حقوقی پیشنهاد‌های خود برای مکان‌هایی که شهرداری باید نام‌گذاری کند به شورای شهر و کمیسیون نام‌گذاری می‌دهند. درباره بوستان محوطه تپه پیسا نیز چنین امکانی وجود دارد و شهروندان می‌توانند پیشنهادات خود را متناسب با شرایط تاریخی این مکان بنویسند و ما حتما آن را پیگیری خواهیم کرد.
«رضوان سلماسی» ادامه داد: آدم غصه‌اش می‌گیرد که داشته‌های تاریخی ما چه وضعیتی داشته‌اند و حالا چه وضعیتی دارند. در همه جای دنیا از هیچ برای خودشان هویت می‌سازند آن‌وقت ما هویت خودمان را از بین‌می‌بریم و هنوز هم با همان نگاه پیش می‌رویم. همدان هم یک میراث طبیعی ارزشمند داشته و هم یک میراث تاریخی ارزشمند. خیلی از ما هم ادعای توجه به این میراث را داریم و می‌خواهیم آن را حفظ کنیم اما در همین مسیر حفظ به بیراهه می‌رویم؛ بیراهه‌هایی که قابل جبران نیست. ما حتی مسیر معرفی همدان به خارج از مرزهای استان و کشور را هم اشتباه می‌رویم و حاضر نیستیم در این‌باره مطالعه کنیم. نگاه غیرتخصصی به این موضوع در اغلب مدیران ارشد همدان دیده می‌شود.
وی درباره چالش‌هایی که این مکان تاریخی با آن روبروست، توضیح داد: یکی از چالش‌های ما سنگ‌اندازی‌های اداره‌کل راه و شهرسازی در ساخت بوستان تپه محوطه پیساست که هنوز شورای شهر وارد این موضوع نشده اما باید این موضوع را به صورت جدی پیگیری کرد. آب و فاضلاب هم به این مکان تاریخی آسیب‌هایی زده است.
سلماسی درباره نحوه جمع‌آوری معتادان به موادمخدر از تپه پیسا، گفت: آن زمان ما اشتباه کردیم و بدون برنامه‌ریزی وارد موضوع جمع‌آوری معتادان از این مکان شدیم. حالا بخشی از معتادان هم تپه پیسا حضور دارند و بخشی از آن‌ها در سطح شهر پراکنده شده‌اند. این یعنی ما به آینده تصمیماتی که می‌گیریم، فکر نمی‌کنیم. با این کار مشکلات این مکان بیشتر شد.
رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر افزود: ما می‌توانیم با ساخت بوستان محوطه تپه پیسا به معرفی مشاهیر همدان نیز بپردازیم. در شرایطی که ترکیه تصمیم دارد خواجه رشید را مصادره کند، می‌توان با ساخت بنای یادمانی برای او در بوستان مشاهیر از این کار جلوگیری کرد.
ساخت بوستان تپه پیسا محرک توسعه است
نائب رئیس شورای شهر همدان با اشاره به این‌که تمرکز شورای پنجم بر توسعه متوازن شهر است، توضیح داد: باید سرانه‌های فضای سبز را به مناطق کم‌برخوردار برد. بوستان‌هایی که در سطح شهر و در مناطق مختلف در حال ساخت هستند، بوستان‌های فرامنطقه‌ای محسوب نمی‌شوند.
«حمید بادامی‌نجات» افزود: جدای از این‌که تپه پیسا یک تپه تاریخی است، ما باید به ساخت بوستان در محوطه این تپه از این منظر نگاه کنیم که این مکان در کنار مناطق پرتراکم و پرجمعیت شهر قرار گرفته است. از طرف دیگر بلوار آیت‌الله نجفی مسیر عبور ۸ میلیون نفر جمعیت غرب کشور است و از ظرفیت‌های بالقوه شهر محسوب می‌شود اما واقعیت این است که به عنوان یکی ار مناطق استراتژیک کشور مورد غفلت قرار گرفته است. همدان در جایی قرار گرفته که از آن به ده استان کلا سه یا چهار ساعت راه است.
وی افزود: من پروژه ساخت بوستان در محوطه تپه پیسا را برای مناطق کم‌برخوردار همدان محرک توسعه می‌دانم. نشستی که شما برگزار کردید، حساسیت ما را به موضوع بیشتر کرد تا کمک کنیم آن‌هایی که در بخش اجرایی فعال هستند، بتوانند زمین‌های لازم را تملک کنند. بخش دیگر صدور مجوزهای قانونی است چون تپه پیسا خارج از محوطه شهر قرار گرفته و در خارج شهر نمی‌توان بوستان ساخت، بنابراین باید این بخش وارد محوطه شهر شود و گویا دوستان من در این زمینه بالای بیست جلسه در اداره‌کل راه و شهرسازی برگزار کرده‌اند. مسئله دیگر ساخت بوستان است که هم هزینه بالایی دارد و هم زمان زیادی می‌خواهد اما بالاخره باید آغاز شود.
عزم کافی برای ساخت بوستان محوطه تپه پیسا وجود دارد
معاون معماری و شهرسازی شهرداری همدان، درباره وضعیت صدور مجوزهای لازم برای ساخت بوستان محوطه تپه پیسا گفت: قدمت تپه پیسا از تپه هگمتانه نیز بیشتر است و از سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ثبت شده اما در این سال‌ها کوتاهی‌های زیادی درباره آن شده است. آثار حفاری‌های غیرمجاز در دل این اثر تاریخی دیده می‌شود و دستگاه‌های متولی حفظ و نگهداری از آن هم توجه چندانی به وضعیت آن ندارند.
«امیر فتحیان نسب» افزود: اما حالا با توجه به عزمی که وجود دارد و بودجه‌ای که برای آن در نظر گرفته شده، طرح ساخت بوستان محوطه تپه پیسا به کارگروه امور زیربنایی استان ارسال و مطرح شده است. کارشناسان این کارگروه پیشنهاداتی درباره طرح داده‌اند و شهردار منطقه چهار روی این پیشنهادات کار می‌کند. امیدواریم با کمک دوستانمان در استانداری بتوانیم مصوبات لازم را در این‌باره بگیریم که دست شهرداری منطقه چهار برای آغاز کار بسته نباشد.
وی تأکید کرد: ضوابطی که در زمینه آثار تاریخی وجود دارد، ممکن است کار را کمی مشکل کند اما شهردار منطقه چهار می‌تواند در این زمینه از نظرات کارشناسان و مشاوران استفاده کند.
ساخت بوستان محوطه تپه پیسا به یک مطالبه عمومی تبدیل شود
شهردار منطقه چهار همدان، درباره چالش‌های موجود بر سر راه ساخت بوستان محوطه تپه پیسا وجود دارد، گفت: بهتر است دیگر از نام «کارکاسی» برای این منطقه استفاده کنیم چراکه اسم بامسمایی است اگرچه متاسفانه از برهه‌ای به بعد به آن تپه پیسا می‌گویند. طی چند ماهی که من بارها در این منطقه حضور یافته‌ام و اطلاعاتی که کسب کرده‌ام، کارشناسانی مانند دکتر «یعقوب محمدی‌فر» رئیس دانشگاه بوعلی سینا قدمت این تپه را بیش از پنج هزار سال اعلام کرده‌اند.
«مجید یوسفی‌نوید» توضیح داد: اگر همدان را به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن می‌شناسیم، باید به دنبال نشانه‌هایی برای اثبات این ادعا باشیم. تپه هگمتانه سه هزار سال قدمت دارد و تپه کارکاسی پنج هزار سال پس این اهمیت این مکان تاریخی را نشان می‌دهد.
وی ادامه داد: ساخت بوستان در محوطه تپه کارکاسی به چند مرحله کار تحقیقاتی نیاز دارد تا طرحی که ما از این بوستان به عنوان بوستان تاریخی در ذهن داریم به بار بنشیند. قبلا مدیران ارشد استان درباره ساخت این بوستان صحبت کرده بودند اما هیچکدام منجر به یک اقدام موثر نشد. اما حالا دوباره موضوع مطرح شده و چند ماه پیش نیز «آیت‌الله شعبانی» امام جمعه همدان از محل بازدید کردند و معتمدین محل نیز پیگیر موضوع بودند و حالا ساخت این بوستان به خواست مردمی تبدیل شده است.
شهردار منطقه چهار درباره وضعیت این منطقه نیز گفت: به عنوان شهردار این منطقه معتقدم منطقه چهار منطقه فقیری نیست بلکه به علت رهاشدگی فقیر شده است. فرض کنید هر کدام از ما اگر یک عتیقه پیدا کنیم، زندگیمان متحول می‌شود. حالا در این منطقه یک عتیقه پیدا شده است که می‌تواند منطقه چهار را متحول کند و باید از این ظرفیت استفاده کرد.
یوسفی‌نوید تأکید کرد: برای رسیدن به این تحول باید کارشناسان در بخش‌های مختلف طرح را بررسی و کارشناسان اقتصادی نیز برای استفاده از بوستان برای تحول اقتصادی منطقه استفاده کنند. بوستان محوطه تپه کارکاسی یک ثروت مادام است که تا همیشه می‌توان از آن استفاده کرد. شاید خیلی از گردشگرانی که به همدان می‌آیند تمایلی به دیدن بناهای مدرن نداشته باشند، پس بهتر است روی تاریخچه این شهر کار کنیم و از این نمادها و نمایه‌ها بهتر استفاده و آن‌ها را به یک ثروت تبدیل کنیم.
شهردار منطقه چهار گفت: در ابتدای طرح موضوع ساخت بوستان در محوطه تپه کارکاسی نگران واکنش کارشناسان میراث فرهنگی بودیم چراکه ما در برابر هر چیزی که نسبت به آن جهل داریم، جبهه می‌گیریم. به همین دلیل همراه با مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از سایت تپه کارکاسی بازدید کردیم. ساخت بوستانی مانند بوستان مردم در این منطقه مدنظر ما نیست بلکه می‌خواهیم در تمام بخش‌های آن از نمایه‌های تاریخی استفاده کنیم و موضوع اقامت را هم مدنظر داریم.
یوسفی‌نوید توضیح داد: در این محوطه سه تپه وجود دارد و یک قسمت اراضی ملی به مساحت شش هکتار متعلق به منابع طبیعی است. برای این بخش مشاور گرفتیم و مذاکره کردیم که این شش هکتار را تحویبل بگیریم تا مبدا کار از این‌جا باشد. بقیه اراضی در این محوطه مالکیت خصوصی دارد. ۱۶ تا ۲۴ هکتار نیز مربوط به عرصه و حریم تپه تاریخی محسوب می‌شود. برای این‌که کار منطقی پیش برود، باید برای تملک زمین‌های خصوصی اقدام کنیم.
وی تأکید کرد: بلوار آیت‌الله نجفی یک ظرفیت محسوب می‌شود و از پرترددترین معابر شهر است. ضمن این‌که محور رسیدن به شهر لالجین محسوب می‌شود. اما خب بیست تا سی مغازه غیرمجاز در این منطقه صرفا آبجوشی دست رانندگان می‌دهند و بس. پس تپه کارکاسی مانند یک مغازه سه نبش است که خوب می‌توان از آن بهره‌برداری کرد.
شهردار منطقه چهار گفت: به نظر من عناصر تاریخی می‌توانند ثروت‌های تاریخی باشند. طرح بوستان از چند ماه پیش به اداره‌کل راه و شهرسازی ارسال شده اما ساز و کارهای آن طولانی است. امیدواریم این موضوع در اسرع وقت پیگیری شود. اداره‌کل راه و شهرسازی باید بخشی از کار را پیگیری کند و کار را پیش ببرد. می‌توان روی ۸۵ هکتار زمینی که مالک خصوصی دارد کار کنیم تا به عنوان منبع سرمایه‌گذاری برای این بوستان عمل کنند و بخشی از هزینه ساخت بوستان از همین محل تأمین شود. برای مثال اگر بتوانیم در درصد کمی از این سایت پروژه‌های اقتصادی با رعایت ضوابط میراث فرهنگی تعریف کنیم که بتواند منابع مالی تملک زمین‌ها را تعریف کند، اتفاق خوبی خواهد بود. امیدوارم این موضوع به عنوان یک مطالبه عمومی پیش برود و حداقل ۵۰ میلیارد تومان به مبلغ سرمایه‌گذاری در این محوطه اضافه کنیم. در کنار ساخت بوستان مشاهیر می‌توان یادمان خواجه رشید را ساخت تا به عنوان یک فرهنگسرا و حتی موزه مورد استفاده قرار بگیرد.
+++سوتیتر
اذکائی: تعدادی از مسئولان شهر از جمله یکی از نمایندگان مجلس برای ارضای طمع‌کاری‌های خود در همدان جاده‌های بی‌جا می‌کشند تا قیمت املاک خودشان را بالا ببرند
صوفی: فاز نخست بوستان محوطه تپه پیسا سال آینده ساخته خواهد شد
سلماسی: آن زمان ما اشتباه کردیم و بدون برنامه‌ریزی وارد موضوع جمع‌آوری معتادان از این مکان شدیم
بادامی‌نجات: بلوار آیت‌الله نجفی از ظرفیت‌های بالقوه شهر محسوب می‌شود
فتحیان‌نسب: امیدواریم با کمک دوستانمان در استانداری بتوانیم مصوبات لازم را در این‌باره بگیریم
یوسفی‌نوید: بوستان محوطه تپه کارکاسی یک ثروت مادام است که تا همیشه می‌توان از آن استفاده کرد