*ویدا نداف
*نویسنده و پژوهشگر
واژه جشن که فارسی دری است از «یسن» به معنی «ستایش» گرفته شده است. یسن در اوستایی yasna- اسم است از ریشه yaz- به معنی «ستودن».
نوروز را جشن می‌نامیم چون با ستایش همراه است. در ادبیات کهن منسوب به زرتشتیان آمده است که خداوند جان و خِرد، گیتی را در شش هنگام یا شش چهره (گاهنبار) آفرید و هر چهره، پنج روز به طول انجامید. به این ترتیب که نخست آسمان، سپس آب، زمین، گیاهان، جانوران و در پایان چهره ششم که پنج روز آخر هر سال است انسان آفریده شد و با پیدایش انسان، تکامل در آفرینش به مرحله تازه‌ای رسید. پس به پاس ارج نهادن به پیدایش انسان، کامل‌ترین آفریده اهورامزدا جشن بزرگ نوروز را با شکوهی فراگیر بر پا داشتند.
زرتشتیان برابر نوشته‌های اوستایی باور دارند که ده روز مانده به آغاز فروردین ماه هر سال، فرَوَهرهای در گذشتگان به زمین فرود خواهند آمد، مدت ده شبانه روز میهمان فرزندان و نوادگان خود خواهند بود و در سپیده دم نخستین روز از ماه فروردین (آغاز نوروز) به جایگاه مینوی خود باز خواهند گشت. پس برای شادی فرَوَهرهای درگذشتگان آماده استقبال از آنان خواهند شد.
نوروز همچنین زمان نو گشتن سال و زمان باززائی و تجدید حیات طبیعت است. گیاهان رویش دوباره را آغاز می‌کنند، حیوانات حیات جنسی خود را برای زایشی دیگر از سر می‌گیرند، مردگان زنده می‌شوند و روان‌هایشان از جهان مردگان به جهان زندگان باز می‌گردند. زندگان نیز با نو شدن سال به ساحت دیگر از حیات طبیعی و اجتماعی گام می‌نهند.
پس جشن نوروز که با پاک‌کردن پلشتی‌ها آغاز می‌شود و با دور انداختن کهنگی‌ها و دود کردن اسفند و کُندر و افشاندن بوی خوش، گستردن خوان نوروزی، سبزه ریختن و مانند این ادامه می‌یابد. ایرانیان با کنار گذاشتن کار و کاسبی، تمام اعضای خانواده دور هم جمع می‌شوند و با گرامیداشت و رستاخیز مردگان و بازگشت روان آن‌ها و پیوستن به زندگان و با هم زیستن را جشن می‌گیرند.
سرانجام مرحله پایانی جشن گذار و انتقال و بازگشت و پیوستن مردم به جامعه و حیات اجتماعی و اقتصادی روزانه فرا می‌رسد. سیزده نوروز و آئین‌های آن و رهایی از هر قید و بند اجتماعی نشانه‌هایی از پایان گرفتن دوره گذار و سرآغاز زندگی اجتماعی دوباره است.
منابع:
۱- بلوکباشی، علی، ۱۳۷۹، «آئین‌های نوروزی، رمز رستاخیز و تجدید حیات آفرینش، مجموعه مقالات نخستین همایش نوروز، صص۷۶-۷۳، سازمان میراث فرهنگی.
۲- نیکنام، کوروش، ۱۳۸۲، از نوروز تا نوروز، آئین‌ها و مراسم سنتی زرتشتیان ایران، تهران: انتشارات فَرَوهر.
خانم دکتر ویدا نداف گرامی که من افتخار شاگردی ایشون رو داشتم گذشته از دانش بالاشون بیشتر برای ما معلم اخلاق و الگوی انسانیت بودن. براشون آرزوی تندرستی و موفقیت دارم.