زندگی شهری در حاشیه

*نسرین زندی

*خبرنگار

ساخت و سازهای غیرمجاز در مناطقی که از آن‌ها با عنوان مناطق کم‌برخوردار نام برده می‌شود، یکی از بزرگترین معضل‌های مدیریت شهرداری منطقه چهار همدان است. شهرداری اگرچه موارد تشویقی به منظور دریافت پروانه ساخت به منظور ساخت و ساز در این مناطق در نظر گرفته و با متخلفان برخورد می‌کند اما هنوز نتوانسته بیشتر ساکنان این مناطق را به ساخت و سازهای قانونی ترغیب کند. «مجید یوسفی‌نوید» مدیر شهرداری منطقه چهار در دفتر همدان‌نامه به سوالات ما در این زمینه پاسخ داد.

مهم‌ترین چالشی که در این شش ماه مدیریت در مناطق کم‌برخوردار داشتید، چه چیزهایی بوده است؟

بیشتر مشکل ما در این مناطق املاکی هستند که عادی‌اند اما کاربری دیگر دارند و این می‌طلبد که در بحث قانون‌گذاری در حوزه قضایی، نظارتی و از طرفی دستگاه‌های دیگر معیارهای خود را تغییر دهیم. در مناطق حاشیه مردم از طریق روش‌های مختلف پاسخگوی نیازهای خود هستند و دنبال موضوعات جدید هستند اما با هماهنگی تمامی دستگاه‌ها می‌شود این بحران را مدیریت کرد و تصمیم درست گرفت. اگر از ساخت و سازهای غیرمجاز جلوگیری نشود جدای از بحث کمبود فضای سبز خطراتی مانند زلزله، آسیب‌های زیادی در هنگام وقوع خواهد داشت و خدماتی که شهرداری می‌تواند به این مناطق دهد دچار اختلال می‌شود. ساخت و ساز در این مناطق باید به صورت پیشگیرانه صورت بگیرد و مشکل عمده این است که دستگاه‌های اجرایی به صورت مستقیم با مردم در ارتباط نیستند و نیازسنجی نمی‌شود.

چند سالی هست که با ساخت و سازهای غیرمجاز در مناطق کم‌برخودار برخورد می‌شود اما مردم این مناطق هنوز قانع نشده‌اند که بابت ساخت و ساز خودشان در برابر دریافت نکردن خدمات، به شهرداری عوارض بدهند و مجوز پروانه دریافت کنند؟

بیشتر ساکنان این مناطق به شیوه روستایی عمل می‌کنند در صورتی که صدور پروانه ساخت و ساز تا دو و نیم طبقه رایگان است اما مراحل قانونی برای کسب پروانه باید صورت بگیرد و کسی که قصد اقامت در شهر را دارد باید عوارض شهرنشینی را پرداخت کند. در زمان‌های گذشته در هر شهری حصاری بود که الان وجود ندارد برای همین الان باید زمین‌ها تفکیک شود. مهاجرت بی‌رویه موجب رشد منفی در همدان می‌شود و باعث می‌شود این مناطق سه برابر روستاهای همجوار جمعیت داشته باشند. اگر پرداخت عوارض به صورت منطقی صورت گرفته و هر کسی به اندازه ضرورتش ساخت و ساز کند عوارض در سطح همان محله هزینه می‌شود. امسال در شهرک ولیعصر حدود دو میلیارد هزینه آسفالت شده است و اولین بوستان محله شهرک ولیعصر در حال ساخت است که هشت هزار متر  مساحت دارد و طبق استاندارد و با مصالح بالای شهر است .نخستین زمین چمن در همدان در اسلامشهر ساخته می‌شود و بوستان‌های منطقه چهار را بازسازی و دو برابر کردیم. برای سال بعد ساخت بوستانی برابر با بوستان مردم در برنامه خود داریم  و این‌که هر چه کوچه خاکی است، آسفالت کنیم.

با توجه به حضور شش ماهه خود در مناطق کم برخوردار مانند دیزج، اسلامشهر، حصار علی آباد و مانند این، وضعیت این مناطق را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به این مناطق نباید مانند مناطق دیگر نگاه شود و من به عنوان مدیر این منطقه وظایفی دارم که با توجه به شرایط و امکانات موجود بتوانیم بهره‌وری بیشتر داشته باشم و توسعه خدمات عادلانه با دیدگاه متفاوتی نسبت به آن‌چه که رایج است، صورت بگیرد. این‌که با توجه به بودجه و امکانات مناطق نمی‌توان مانند بالا شهر رفتار کرد اما می‌توان با توجه به ظرفیت موجود خدمات بهتری ارائه داد و اگر در سطح شهر به موضوعی نگاه شود که با توجه به قرارگیری  این مناطق در نقاطی که بیشترین گردشگر و مسافر به مراجعه می‌شود  باید این‌ها را به صورت ویژه دید تا ارتقا پیدا کنند و اگر به این نقاط کم‌برخوردار به این شکل نگاه شود که براساس اعتبارات موجود به همین شکل باید بمانند، در طی سال‌ها به شکل قبل باقی می‌مانند و با آسیب‌های بیشتری رشد می‌کنند. بنابراین برای ارائه خدمات باید راهکارهای پیشگیرانه مورد توجه قرار گیرد و از مشارکت‌های عمومی بیشتر استفاده کنیم و ظرفیت هر ناحیه را شناسایی و بر اساس آن عدالت را رعایت کنیم. همچنین شهرک فرهنگیان بر اساس ساخت شهرسازی طراحی و تفکیک شده و درآمد فاز یک در همان و بخش زیادی از بودجه را در مناطق کم‌برخوردار مانند شهرک ولیعصر یا اسلامشهر هزینه می‌کنیم. اگر شخصی در محله خود عوارض را سالیانه پرداخت می‌کند باید خدمات دریافت کند .

قیمت تجاری شهرک فرهنگیان از حصار پایین‌تر است اما با این وجود در این مناطق از پرداخت عوارض سالیانه امتناع می‌شود که این به نحوه مدیریت و انتخاب ما برمی‌گردد زیرا نمایندگانی که در این مناطق حضور پیدا می‌کنند بیشتر از کم‌برخورداری استفاده می‌کنند. به نظر می‌رسد این موضوع نیازمند تحقیقات بیشتر است . با بررسی مناطق که برخوردار تعداد بسیاری از اشخاص که کم‌توان اقتصادی هستند به دلایل نامتعارفی به شهر مهاجرت کرده‌اند.

در بسیاری موارد دیده شده که ساخت و ساز غیرمجاز در مناطق کم برخوردار انجام شده و مالکان به نمایندگان مجلس مراجعه می‌کنند  و به راحتی خدمات دریافت می‌کنند. برای رفع این مورد چه اقداماتی صورت گرفته است؟

با توجه به مهاجرت‌هایی که اتفاق می‌افتد و ما اقتصاد متوازن نداریم، هر کس به دلیل نبود نظارت و توان مالی کم، ساختمانی غیرمجاز ساخته و این خانواده حق دارد از حداقل‌های اولیه برای زندگی که شامل خدمات آب، برق، گاز است، برخوردار باشد. در این ساختمان‌ها خانواده زندگی می‌کند و نباید آن‌ها را محروم کرد. بلکه قبل از ساخت باید از ساخت ساختمان‌های غیرمجاز جلوگیری کرد. ما باید موضوعات را از قبل حل کنیم بنابراین همیشه در ارائه خدمات یک گام از مردم عقب‌تر هستیم. چند گام برای جلوگیری از ساخت و ساز غیرمجاز باید در دستور کار شهرداری قرار بگیرد که مهم‌ترین آن جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز است و در این سال‌ها تجربه نشان داده که روش قهری جوابگو نیست و با توجه به شرایط فضای مجازی تبدیل به بحث روز می‌شود.

در بسیاری موارد پیش می‌آید که اگر شهرداری اقدام به تخریب ساختمان غیرمجاز کند با توجه به وجود فضای مجازی انعکاس درستی از این موضوع صورت نمی‌گیرد و ایجاد تحریک فضای منفی برای شهرداری و حمایت‌نشدن  در رسانه و حوزه قضایی تخریب ساختمان برای ما مشکلاتی به وجود می‌آورد .

چرا نیاز بخشی از جامعه که دنبال مسکن ارزان قیمت و خواهان مسکن مستقل هستند زودتر پیش‌بینی نمی‌شود تا مدیریت شهری ابتدا از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کند؟

این موضوعی فراتر از تصمیمات داخل شهرداری است زیرا هر زمینی دارای مالک شخصی است و با آن‌ها باید توافق کرد و قالب زمین‌ها بخش کشاورزی هستند و بخشی از این زمین‌ها متعلق به فضای سبز است. بودجه   شهرداری پاسخگوی هزینه جاری را نمی‌دهد. در برف‌روبی اخیر میلیون‌ها تومان هزینه برف‌روبی شد و بالغ به سیصد کامیون با سرویسی ۷۰ هزار تومان صرفا جهت جابجایی برف فعالیت کردند. در این حوزه شهرداری تصمیم‌گیرنده نهایی نیست  اول شناسایی مناطقی که در آن ساخت و ساز غیرمجاز صورت می‌گیرد و این ملاک برای تمامی دستگاه‌های اجرایی شود، دوم این‌که در کشور ما مسکن و زمین به عنوان سرمایه و این سرمایه رو به رشد است و مردم می‌خواهند این سرمایه را ارتقا دهند و اگر سیاست درستی نداشته باشیم مردم اقدام به عمل می‌کنند بنابراین اقدام بعدی ما شناسایی زمین‌ها و مکان‌هایی که ساختمان مسکن در آن‌ها ساخته می‌شود، است. در سیستم‌های اجرایی و دولتی  به مردم این امکان را بدهیم که تصمیم درست بگیرند.

ساخت و سازهای غیرمجاز هزینه‌ای روی دوش مردم است. خیلی وقت‌ها به دلیل مدیریت نداشتن ساختمانی در معابر عمومی ساخته شده است. در این زمینه چه اقدامی صورت گرفته است؟

این موضوع به مدیریت یکپارچه برمی‌گردد که اراضی متصل به ساخت و سازهای غیرمجاز را طراحی و تفکیک کنیم. دستگاه نظارتی قبل وقوع ساخت و ساز غیرمجاز باید آن را مدیریت کند. حداقل این‌که در معابر عمومی ساختمانی ساخته نمی‌شود و صاحب زمین در بنگاه زمین را تفکیک می‌کند و مردم بنا به شرایط خود زمین خریداری  و اقدام به ساخت خانه می‌کنند و از ساخت و ساز غیرمجاز جلوگیری می‌شود. در حال حاضر ساختمان‌های غیرمجازی که سال گذشته ساخته شده دارای امکانات برق، گاز و آب هستند اما باید از ساخت ساختمان‌های جدید جلوگیری شود و مردم را با ارائه مجوز بدون دشواری به سمت ساخت و سازهای مجاز هدایت کنیم زیرا این بهتر از آن است که بعد از ساخت به تخریب اقدام کنیم. همچنین در شهر همدان مدیریت یکپارچه شهرداری وجود ندارد.

+++سوتیتر

یوسفی‌نوید: اگر پرداخت عوارض به صورت منطقی صورت گرفته و هر کسی به اندازه ضرورتش ساخت و ساز کند عوارض در سطح همان محله هزینه می‌شود.