*سید محمد جواد حسینی مرصع
*کنشگر معماری و شهرسازی
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های هر انسانی تامین شرایط امنیت به ویژه امنیت جانی در محیط زندگی خود است چراکه به عقیده صاحب‌نظرانی چون آبراهام مازلو ( پدر روانشناسی انسان گرا) بعد از نیازهای زیستی، نیازهای امنیتی از مهم‌ترین مسائل هر انسان در مواجه با دنیای پیرامون خود است نیاز به امنیت شامل نیاز به رهایی از وحشت، تأمین جانی و محروم‌نبودن از نیازهای اساسی است بر این اساس تامین امنیت انسان در شهر از اهمیت بالا و ویژه برخوردار است و همواره این مسئله از موضوعات مورد نظر برای برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در شهرها توسط حاکمیت شهری و مورد مطالبه شهروندان است. مسئله امنیت همیشه در مقابل خطراتی که می‌توانند موجودیت پیدا کنند معنا پیدا می‌کنند بنابراین در شهرها یافتن تهدیدهای احتمالی حال و آینده چاره اندیشی برای آن‌ها از وظایف مدیران و تصمیم‌سازان است.
شهرها با توجه به شرایط جغرافیایی، اقلیلمی، منطقه‌ای و مواردی از این دست دارای تهدیدات احتمالی چون احتمال وقوع زلزله، سیل، طوفان، جنگ، شیوع بیماری و مانند این هستند که باید توسط حاکمان شهری برای هر کدام تدبیر و دوراندیشی لازم صورت بگیرد تا در صورت مواجه با تهدیدات مذکور بهترین عملکرد و کمترین آسیب به شهر و شهروندان رخ بدهد. اما دسته‌ای از تهدیدات که در شهرها وجود دارند ناشی از عملکرد خود شهروندان و مدیران شهری می باشد که بعضا امنیت و آسایش عمومی را تا حد بسیار زیادی مورد هجوم قرار می‌دهد. به طور مثال درگیری‌ها و نزاع‌های خیابانی، تجمع افراد بزهکار متجاهر در محل‌ها و پاتوق‌های خاص همچنین وجود محل‌های با نظارت عمومی پایین و کم‌تردد و متروک که باعث افت شرایط امنیتی برای شهروندان می‌شود و فضایی مساعد برای وقوع جرم و بزه ایجاد می‌کند. مواردی هستند که باید در برنامه‌های مدیریت شهری مدنظر گرفته شوند تا شاخص امنیت شهروندان در اثر بروز این موارد کاهش پیدا نکند.
اما یکی دیگر از مخاطرات شهری مسئله تردد در معابر شهری است. با ماشینی‌شدن شهرها و تردد وسایل نقیله عمومی و شخصی در معابر شهر عبور و مرور و طی کردن طول و عرض معابر توسط شهروندان پیاده مسئله‌ای مخاطره‌آمیز شده است، به طوری که متاسفانه سالانه تعداد قابل توجهی از شهروندان به ویژه کودکان و سالمندان در اثر برخورد با خودروها در سطح شهرهای دچار خسارات بدنی و جانی جبران‌ناپذیری می‌شوند. این در حالی است که بعضا در تصمیم‌گیری‌های شهری تفکری همه حق را به ماشین می‌دهد و دائما در پی باز کردن عرصه بیشتر برای تاخت و تاز اتومبیل‌ها در سطح شهر است. امروزه رویکرد انسان‌گرا در شهرسازی دنیا رویکردی مقبول و درحال توسعه است. در این نگاه برای حفظ امنیت جانی شهروندان کاستن سرعت تردد وسایل نقلیه در سطح شهر جز برنامه‌های برنامه‌ریزان و مدیران شهری است به طوری که در برخی شهرهای توسعه یافته حداکثر سرعت مجاز برای خودروها تا حدود ۴۰ کیلومتر در ساعت کاهش یافته است تا با کنترل سرعت و افزایش میدان دید و قدرت کنترل خودرو توسط راننده‌ها امنیت جانی افراد پیاده افزایش پیدا کند.
اما آهنگ سفرهای درون‌شهری در بسیاری از شهرهای کشور ما نا موزون و دارای شدت و ضعف نا متناسبی است به طوری که خودروها بعد از طی کردن مسیرهایی با سرعت‌های بالا درگیر ترافیک‌های سنگین و توقف‌های خارج از حوصله رانندگان هستند و در این بین امنیت افراد پیاده است که گاهی قربانی می‌شود.
استفاده از حمل و نقل عمومی و کاهش بار ترافیک و خلوت شدن خیابان‌ها از حجم خودروهای شخصی در کنار قانون گزاری و ضابطه‌مند‌کردن تردد خودروها و نظارت بیشتر بر رفتار رانندگان و همچنین مناسب‌سازی خیابان‌ها برای حضور پیاده افراد می‌تواند در بالا بردن امنیت جانی شهروندان در عرصه معابر شخصی بسیار مفید واقع شود. بنابراین شایسته است تا مسئولان و مدیران شهری با نگاه انسان‌محور به عرصه شهر تامین و تضمین امنیت شهروندان را در صدر برنامه‌های شهری قرار دهند و بیش از پیش با شناسایی مخاطرات و تهدیدات شهری در صدد برنامه‌ریزی و اجرای برنامه برای رفع و مقابله عوامل مختل‌کننده امنیت شهروندان برآیند.