*ماهان زندی
«از آفتهای خودبینی اینکه، چون در کاری روی دهد به کم و کاستی آن فرجامد؛ زیرا که آدم خودبین بیش و فزونی چیزی را-که از بابت آن به خویشتن خودبین است-نخواهد، و قصد فراستانی و برگرفتن از جز آن هم ندارد.
زیرا که (مثلا) خودبین به اسب خویش، نمیخواهد که آن را با زیبا ترش عوض کند، چون اسبی زیباتر از آن خود نمیبیند؛ و خودبین به کار خویش، آن را فزونی نمیبخشد، زیرا که در آن بیش افزودگی نمیبیند؛ و کسی که نخواهد بر چیزی بیفزاید، ناچار از آن میکاهد، و از پایه همانندان و همگنان خود پس میماند. زیرا که اینان اگر خودبین نباشند، همچنان خواهند که بیفزایند و پیوسته از آن فرا یازند و باز فرا فزایند؛ پس دیری نپاید که از خودبین فرا گذرند، و هم به زودی خودبین از ایشان باز ایستد و پس ماند».
متن فوق، بخشی از باب ششم کتاب ((طب روحانی یا رساله در روانشناسی اخلاق)) نوشته حکیم محمد بن زکریای رازی است که درباره دفع خودبینی نوشته شده است.
این کتاب در سال ۱۳۸۱ با ترجمه دکتر «پرویز اذکائی» توسط موسسه فرهنگی اهل قلم منتشر شده است.
حکیم رازی که امروزه بیشتر به لحاظ جنبه پزشکی خود شناخته میشود؛ اما این کتاب را در حیطه روانشناسی اخلاق درباره هوی نفس و کمک به مهار و کنترل آن، در ۲۰ باب به تحریر در آورده است.
از نقاط قوت ترجمه این کتاب نزدیک بودن متن ترجمه به متن اصلی کتاب است که باعث آشنایی بیشتر خواننده با متون کهن ایرانی است.
به هر روی طب روحانی در مفهوم معاصرانه خود همان روانشناسی اخلاقی است، یا از حیث حکمی، خود اخلاق فلسفی یا فلسفه اخلاقی در برابر طب جسدانی و آن چنان که گوید اقناع با حجت ها و برهانها در تعدیل افعال نفسهای سه گانه ( ناطقه، غضبی، شهوانی) است.