*حسین زندی
*سردبیر
ایجاد فضای سبز شهری یکی از اصول طراحی شهری است که می‌تواند تاثیر بسزایی در سلامت شهروندان به لحاظ جسمی و روانی داشته باشد، کاهش آلودگی هوا، جذب گرد و غبار، تلطیف نسبی هوا از فواید فضای سبز شهری است
کارشناسان معتقدند نحوه ساخت و شکل‌گیری فضاهای سبز می‌تواند اثرات مستقیمی بر روح و روان شهروندان داشته باشد به‌طوری که تحقیقات نشان می‌دهد بخش مهمی از اهداف شفابخشی در مشاهده مناظر طبیعی و نه الزاما در انجام فعالیت در مناظر طبیعی و فضاهای سبز است. از جمله اثرات روانی می‌توان به کاهش استرس، سرحال شدن، کاهش فشارخون، کاهش عصبانیت و پرخاشگری اشاره کرد.
درختان در ایجاد این فضا نقشی اساسی دارند و یکی از مهمترین عواملی که به زیبایی، سلامت و افزایش طول عمر درختان به عنوان ارکان اصلی فضای سبز کمک می‌کند، هرس کردن است. در ایران شهرداری‌ها متولی ایجاد و توسعه فضای سبز شهری هستند و مسئولیت نگهداری و حفظ آن را نیز عهده‌دار هستند و هرس کردن درختان هم برعهده شهرداری‌ها است. کم نیستند شهرداری‌هایی که با هرس غیرکارشناسانه، اقدام به نابودی سرمایه‌ای می‌کنند که طی سالیان طولانی با صرف هزینه‌های فراوان و توسط مدیران قبلی شهر به ثمر رسیده است.
این روزها پیمانکاران شهرداری همدان به روال سال‌های گذشته اقدام به هرس کردن درختان می‌کنند. با این‌که در کنار گروه‌های هرس‌کننده یک کارشناس حضور دارد اما گاهی این عمل به صورت غیرعلمی و غیرکارشناسی صورت می‌گیرد و مهم‌تر این‌که پس از هرس کردن پانسمان درستی انجام نمی‌شود و پس از مدتی برخی از درختان یا خشک می‌شوند و یا آفت و بیماری به دنبال دارند .
از مهمترین اهداف هرس درختان موجود در فضای شهری، نگهداری اندازه درخت به حد مطلوب و جلوگیری از رشد بیش از حد و افزایش تراکم بالای شاخه‌ها، حذف شاخه‌های روی هم افتاده و خمیده است. همچنین جوان‌سازی درختان مسن، بهره‌وری بهتر و بیشتر درختان، شکل‌دهی به وضع درخت برای زیباسازی و بالاخره ایجاد عوامل مساعد برای سالم شدن و رهایی از نفوذ عوامل بیماری‌زا از جمله این اهداف است.
اما مبحث هرس درختان در فضای سبز شهری، امری کاملاً تخصصی و فنی و نیازمند افرادی متخصص و آگاه است. در شهرداری‌ها نیز باید از افراد متخصص در زمینه هرس استفاده کرد و این نکته را هم باید افزود که هرس درخت‌های میوه‌ای با هرس این درخت‌ها کاملا متفاوت است و هرس این درخت‌ها، کارشناس مختص به این نوع درختان را می‌طلبد .
البته از دید فعالان محیط زیست کار بیشتر پیمانکاران شهرداری قلع و قمع درختان است تا هرس کردن. هرس در مفهوم ساده به معنی حذف شاخه‌های اضافی است نه تنه درختان. گاهی هرس غیر اصولی علاوه بر فراهم کردن شرایط خشکیدگی درخت، موجب برهم زدن تعادل هورمون‌های درونی نیز خواهد شد و چنان‌چه به هر دلیل قصد هرس شدید داشتیم، این امر باید زیر نظر افراد متخصص و حداقل ظرف ۳ الی ۴ سال و به صورت تدریجی انجام شود.
مهمترین موضوعی که درباره هرس درختان همدان می‌توانم بگویم این است که پانسمان درستی انجام نشده است. مدام مشاهده می‌کنیم که در یک درخت پس از بریدن شاخه‌ها پانسمان جای شاخه فراموش شده است عملیات پس از هرس به درستی صورت نمی‌گیرد مثلا ماده‌ای که برای پانسمان به روی تنه و به جای زخم اره می‌زنند، سطحی است و یا نیمی از تنه را پانسمان می‌کنند این عمل باعث می‌شود بهار سال آینده شاخه‌های درختان سبز نشود و به مرور درخت به طور کامل خشک شود.