*مهرداد نهاوندچی
*کارشناس ارشد مدیریت محیط زیست
- همدان و گرههایش
با رشد شهرنشینی و ابعاد شهرها، بافت شهرها به مرور زمان تغییرات بسیاری را به خود دیده است که همدان نیز از این مقوله مستثنی نیست. چنین ساختاری مشکلات عدیده‌ای در زمان سفرهای درون‌شهری، گرههای ترافیکی و حوزه مدیریت امور شهری به وجود آورده، وجود این گرهها معضلات بسیاری به وجود میآورد، از جمله مشکلات محیط زیستی (آلودگی هوا).
یک راهکار به منظور حل این مشکل، اعمال محدودیت رفت و آمد در مراکز و یا معابر پرتردد شهری است. در گذشته افزایش عرضه معمول‌ترین راهکار برای پاسخگویی به تقاضای تردد در شهرها به شمار می‌رفته است، اما امروزه کاهش تقاضا برای هماهنگ ساختن تقاضا با عرضه موجود نیز به عنوان راه حلی مفید و قابل طرح برای حل مشکل ترافیک، به ویژه در نواحی مرکزی و پر تراکم شهرها، در نظر قرار گرفته است.
- بررسی مدیریت ترافیک در چند شهر نمونه خارجی
در این بخش نوشتار با نحوه عملکرد سیستم مدیریت ترافیکی در چند شهر بزرگ دنیا آشنا می‌شویم. در نظر است که بتوان با بهره‌گیری از تجارب این شهرها عمکرد محدوده مرکزی شهر همدان را بهبود و ارتقا بخشید. جدول (۱)، تجارب برخی شهرهای شاخص دنیا در زمینه مدیریت ترافیک را نشان میدهد.
جدول ۱- تجارب برخی شهرهای شاخص دنیا در زمینه مدیریت ترافیک
| نام شهر/کشور | راهکار |
| اسلو (نروژ) | – بهبود وضعیت خیابانها با گسترش سنگفرشها و محور پیاده روی.
– گسترش خطوط دوچرخه سواری و تاکید بر استفاده از حمل و نقل عمومی و دوچرخه به جای خصوصی – ایجاد پارکینگهای طبقاتی |
| پاریس (فرانسه) | – تفکیک سلسله مراتبی گذرها و خیابانهای شهری و انطباق کارکردهای خاص در هر یک از آنان |
| استکهلم (سوئد) | – وضع عوارض محیط زیست برای دارندگان اتومبیل جهت کاهش ترافیک درون شهری
– اجرای قانون حرکت با سرعت ۳۰ در کل بافت (تاریخی) |
| استانبول (ترکیه) | – ایجاد توقفگاههای متعدد در درون و پیرامون بافت قدیم و احداث پاریکنگهای طبقاتی
– آرام سازی حرکت سواره از طریق تعریف سکانسهای مختلف حرکتی – استفاده از حمل و نقل عمومی در بافت کهن – ایجاد محورهای پیاده روی شهری با کفسازی مناسب آن |
| آمستردام (هلند) | – آرام سازی رفت و آمد همراه با سنگفرش نمودن خیابانهای درون بافت
– ممنوعیت تردد خودرو در برخی از بخشهای شهر – ایجاد محورهای متعدد پیادهروی با کف سازی منظم شهری، تخلیه آبهای سطحی به فاضلاب زیرزمینی (اگو) |
| بیروت (لبنان) | – محوطههای مخصوص عابران پیاده، پیادهروهای درختکاری شده و جداسازی آن از حرکت سواره
– ایجاد پیوند مناسب بین مناطق حاشیه و پیرامونی با بافت قدیمی از طریق محورهای متعدد پیاده و سواره – گسترش ارتباطات بین واحدهای همسایگی |
| تورکودر (فنلاند) | – توسعه سنترومهای ۴ گانه تجاری در ۴ گوشه شهر برای جذب تقاضاهای شهری روزانه و کاهش بارگذاری بر بافت قدیم شهری |
- گرههای ترافیکی همدان در گرو اجرای تجارب موفق
از مهمترین راهکارهای تجربه شده در دنیا، ساماندهی و بهسازی وضعیت موجود بافت‌های فرسوده، اصلاح سازمان فضایی منطقه از طریق اصلاح شبکه دسترسی‌ها، گسترش حمل و نقل عمومی، توسعه پیاده‌راه‌ها، گسترش خطوط دوچرخه‌سواری، تنظیم و توزیع فضایی کاربری‌ها و سطوح خدمات عمومی در انطباق با شبکه ارتباطی، استفاده از بنزین سبز به منظور کاهش آلاینده‌ها، تنظیم حرکت با سرعت ۳۰ کیلومتر بر ساعت، احداث پارکینگهای طبقاتی، ممنوعیت تردد خودروها در برخی از بخشهای شهر، تغییر مسیر خیابانها، استفاده از سیستم‌های هوشمند ترافیکی صورت گیرد.
بدین ترتیب، شهر همدان نیز نیازمند توسعه یکپارچه‌سازی سیستم حمل و نقل عمومی، به کارگیری سیستم‌های هوشمند در مدیریت ترافیک (ITS)، مدیریت تقاضای سفر و حمل و نقل، ایمنی‌سازی معابر و ترددها در شهر، اصلاحات هندسی، اصلاح و تکمیل شبکه بزرگراهی و معابر شریانی توسعه پایانه‌های برون و درون شهری، گسترش پارکینگهای طبقاتی (به خصوص در رینگ مرکزی) و توسعه فضاهای پارک برای خودروها (به ویژه زیرزمینی)، مدیریت واحد شهری در زمینه حمل و نقل و ترافیکی، ارتقای فرهنگ ترافیکی، بهینه‌سازی مصرف سوخت حمل و نقل درون شهری و کاهش آلایندههای زیست محیطی و گسترش ایمنی شبکه معابر است که خود وابسته به ارتباط منطقی بین طرحهای فرادست و فرودست و داشتن یک طرح توسعه استراتژیک است.
در این طرح استراتژیک می‌توان به چشم انداز همدان شهری با سیستم حمل و نقل یکپارچه، در دسترس، روان، ایمن و پاک با کمترین گره امید داشت.