دانش‌نامه استان؛ یادگار ماندگار
رئیس حوزه هنری استان: دانش‌نامه باید جامع باشد و واقعیت‌ها در آن آورده شود و آثار ارزشی همین انعکاس واقعیت‌هاست
زمانی که تدوین دانش‌نامه همدان توسط حوزه هنری استان آغاز شد کمتر کسی فکر می‌کرد به جایی که الان رسیده، برسد.
*حسین زندی
*روزنامه‌نگار
زمانی که تدوین دانش‌نامه همدان توسط حوزه هنری استان آغاز شد کمتر کسی فکر می‌کرد به جایی که الان رسیده، برسد. بیشتر صاحب‌نظران فکر می‌کردند این کار به زودی تغییر مسیر خواهد داد و ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور به سمت کارهای ارزشی پیش برود و کار پژوهشی در آن مغفول خواهد ماند، اما خوشبختانه این اتفاق نیفتاد و آثار شخصیت‌های برجسته در آن به انتشار رسید و این مسیر ادامه دارد. حالا تدوین دانش‌نامه استان همدان در میانه راه قرار گرفته و هم به لحاظ شکلی و هم به لحاظ محتوا به بخش زیادی از انتظارات مخاطبان پاسخ داده است.
توجه به عمق محتوا
رئیس حوزه هنری استان همدان در پاسخ به این سوال که آیا این روند ادامه خواهد داشت یا هنوز باید نگران باشیم که تدوین دانش‌نامه استان سمت و سوی دیگری به خود بگیرد، توضیح می‌دهد: چه در تدوین دانش‌نامه استان و چه در هر کار دیگری که حوزه هنری استان انجام داده به عمق و گستره کار توجه ویژه‌ای شده است که بخشی از آن به ساختار این نهاد برمی‌گردد و من و دوستانم این ساختار را پسندیده‌ایم چون چابک است، کارهای عمیق انجام می‌دهد، دچار روزمرگی نمی‌شود و زیر بار درخواست دستگاه‌های مختلف نمی‌رود که ساختار تعریف‌شده به این طرف و آن طرف کشیده شود و در تلاطم باشد.
«سید محمدباقر حسینی‌سیر» ادامه می‌دهد: نکته مهم‌تر این‌که حوزه هنری تولیدکننده است و پرورش استعدادهای هنری و ادبی که سرآمد باشند، در ساختار این نهاد تعریف شده است. البته در زمینه فیلم‌سازی هنوز زمین‌گیر هستیم و به‌رغم تلاش‌هایی که انجام داده‌ایم هنوز ضعف داریم هرچند مقوله فیلم‌سازی در همدان کلا ضعیف است و حتی انجمن سینمای جوانان و صدا و سیمای استان نیز در این مقوله به توفیق آن‌چنانی دست پیدا نکرده‌اند اما به هر حال ضعف در این زمینه را قبول داریم و آن را انکار نمی‌کنیم.
وی می‌افزاید: در زمینه آثار مکتوب خوب عمل کرده‌ایم. در آغاز که انتشار مجله پرنیان را داشتیم و ارغوان که محتوای فیلم و تئاتر داشت را منتشر کردیم. در گام دوم که مربوط به انتشار کتاب بود، تا حدودی موفق بودیم اما آن‌طور که دوست داشتیم، نمی‌شد اما آن را برندسازی کردیم و از پراکندگی که دچار آن بود، در آوردیم.
مرجعیت‌سازی با دانش‌نامه
حسینی‌سیر درباره روندی که در تدوین دانش‌نامه استان طی شده، می‌گوید: طی نشست‌هایی که با اساتیدی مانند اذکایی، ذکاوتی قراگزلو، گروسین و اساتید دیگر داشتیم، تصمیم به انتشار دانش‌نامه استان گرفتیم. سال‌های ۸۸-۸۹ استانداری این طرح را تصویب کرد و گام‌هایی هم برداشت اما به آن بودجه اختصاص نداد و نهایتا اوایل سال ۹۴ طرح تائید و تصویب شد.
وی تأکید می‌کند: دانش‌نامه باید جامع باشد و واقعیت‌ها در آن آورده شود و آثار ارزشی همین انعکاس واقعیت‌هاست. در دانش‌نامه این‌که گذشته مردم این استان می‌تواند برای آن هویت ایجاد کند، خود یک ارزش است و نوع نگاه ما به گذشته را نشان می‌دهد و مرجعیت‌سازی می‌کند. علاوه بر این دوران پیش از اسلام، اسلامی و دوران معاصر در آن در نظر گرفته شده است. ضمن این‌که حوزه هنری در زمینه‌های دیگر مانند کودک و نوجوان نیز فعالیت می‌کند و سال ۸۹ خانه ادبیات کودک و نوجوان در استان راه‌اندازی و هفته گذشته جشن ۹ سالگی آن برگزار شد.
حسینی‌سیر تأکید می‌کند: تدوین دانش‌نامه استان نیز با روال کنونی ادامه پیدا خواهد کرد و در چارچوب خودش به انقلاب و جنگ خواهد رسید. در بخش دوران اسلامی و معاصر نیز کارهای خوبی در حال انجام است. بالاخره در دوره‌ها اتفاقاتی افتاده که اگر ما آن‌ها را ثبت نکنیم بر زمین خواهند ماند. تک‌آثاری از اساتیدی مانند اذکایی و ذکاوتی قراگزلو در دست چاپ داریم. بالاخره ما ریزه‌خوار خوان استاد اذکایی هستیم.
رئیس حوزه هنری استان می‌گوید: بعد از تصویب طرح تدوین دانش‌نامه استان، روی بخش‌های مختلف آن کار کردیم و به فونت، شکل، صفحه‌آرایی و حتی نام‌واره فعلی آن رسیدیم. بعدها وارد حیطه‌های دیگر شدیم و از استان‌هایی مانند گیلان که کارهای مشابهی در زمینه دانش‌نامه انجام داده بودند، بازدید کردیم و جلسات مختلفی با افراد مختلف برگزار شد تا به طرح فعلی رسیدیم. علاوه بر بخش الفبایی بخش موضوعی را نیز اضافه کردیم که در حال حاضر در حال چاپ است. بخش الفبایی در مرحله مدخل است و خوراک، پوشاک و اماکن هنوز مانده است، چراکه بخش حساسی است و باید کار ماندگاری باشد.
خروج آثار ضعیف از چرخه انتشار
وی معتقد است: یکی از ثمرات تدوین دانش‌نامه، شسته‌رفته‌شدن آثاری است که درباره همدان نوشته شده و آن‌ها در یک بسته شکیل عرضه خواهند شد. در ادامه آثار ضعیف از چرخه خارج خواهند شد. در چاپ آثار در قالب دانش‌نامه سختگیر هستیم و هر کتابی را برای انتشار قبول نمی‌کنیم و این به نفع استان است چون آداب پژوهش رعایت می‌شود. البته منکر اشتباهات در مجموعه فعلی دانش‌نامه نیستیم اما مطمئنیم در چاپ دوم خیلی از اشتباهات رفع خواهد شد.
حسینی‌سیر درباره نحوه فروش این آثار توضیح می‌دهد: در گام دوم به دنبال این هستیم که آثار با جلد ساده و شومیز اما با اصلاحات و با قیمت کمتر به انتشار برسانیم و در اختیار ادارات و سازمان‌ها قرار دهیم. صد اثر که در قالب دانش‌نامه چاپ شد آن را درخت‌واره تبدیل و روی شماره‌های آن‌ها دقت بیشتری می‌کنیم. ممکن است شکل آن تغییر کند و در گام بعدی بسته‌هایی برای کودکان، نوجوانان و جوانان تعریف خواهیم کرد و در قالب پی‌دی‌اف در فضای مجازی منتشر خواهیم کرد. حتی ممکن است برای آن اپلیکیشن طراحی کنیم.
درخواست از ادارات برای خرید دانش‌نامه
وی می‌افزاید: در بخش فروش هنوز توان زیادی نداریم و همه استان باید پای کار بیاید. تاکنون ۱۶ کتاب در قالب دانش‌نامه استان همدان به انتشار رسیده اما هنوز خیلی‌ها آن را باور نکرده‌اند اما معتقدم اگر این تعداد به چهل کتاب برسد، بهتر می‌توانیم درباره فروش آن با بخش‌های مختلف مذاکره کنیم.
رئیس حوزه هنری استان درباره تیراژ این کتاب‌ها می‌گوید: تا زمانی که کاغذ ارزان بود کتاب‌های دانش‌نامه با تیراژ هزار تا هزار و صد نسخه به چاپ می‌رسید اما بعد از گران‌شدن کاغذ تصمیم به چاپ دیجیتالی گرفتیم. در ادامه اگر تقاضا ایجاد شد، کتاب‌ها را پیش‌فروش می‌کنیم و تیراژ را افزایش خواهیم داد. دستگاه‌ها باید به کمک ما بیایند و حداقل از این آثار برای کتابخانه‌هایشان خریداری کنند.
حسینی‌سیر در پایان تأکید می‌کند: این تازه آغاز کار است. با کمک استاد اذکایی در حال تدوین درخت‌واره فرهنگ و تمدن ایران هستیم تا هر آن‌چه واجد این ارزش است که به کتاب یا هر محصول فرهنگی دیگر تبدیل شود، به ترتیب اولویت و موضوعیت نوشته شود. آن موقع شماره‌گذاری کتاب‌های دانش‌نامه هم بهتر می‌شود. به صد تا دویست کتاب که رسیدیم دسته‌بندی انجام خواهیم داد. زمانی که محمدابراهیم الهی‌تبار معاون سیاسی امنیتی استاندار بود ایده تلفیق بنیاد ایران‌شناسی و دانش‌نامه را هم داده بودیم که چند نفر مانع به ثمررسیدن آن شدند. امیدواریم این اتفاق هم بیفتد تا بخش الفبایی دانش‌نامه نیز قوی شود.
+++سوتیتر
حسینی‌سیر: دستگاه‌ها باید به کمک ما بیایند و حداقل از این آثار برای کتابخانه‌هایشان خریداری کنند