*سید امیر قشمی
*بازنشسته آموزش و پرورش
پس از شیوع ناگهانی و همه‌گیری ویروس کرونا در کشور تحولات و تغییرات گسترده‌ای همچون بسیاری دیگر از کشورهای جهان در عرصه‌های گوناگون سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایجاد شد. یکی از حوزه‌هایی که بحران اپیدمی کرونا تاثیر عمیقی بر آن گذاشت، حوزه آموزش و تعلیم و تربیت بود، تبعات بیرونی و تاثیری که این اپیدمی برای نظام آموزشی کشور ما به ارمغان آورد نسبت به سیستم‌های آموزشی سایر کشورها بسیار عمیق‌تر و مخرب‌تر بود. چراکه نظام آموزشی در کشور ما بر خلاف سایر کشورهای پیشرفته که از مدت‌ها قبل استفاده از فضای مجازی را جایگزین روش‌های سنتی و حتی کتب درسی کرده‌اند، آمادگی و تجربه لازم را در زمینه آموزش آنلاین نداشت.
از مشکلات آموزش مجازی در کشور نظیر نبود زیرساخت لازم برای این‌گونه آموزش‌ها، نبود محتوای درسی مناسب الکترونیکی، آشنا نبودن بعضی از معلمان با روش‌های تدریس آنلاین و نرم افزارهای ارتباطی، دسترسی نداشتن بسیاری از خانوادهها و دانش آموزان به اینترنت و گوشی هوشمند که بگذریم، فرهنگ استفاده از این ابزارها است که مشکلاتی را برای دانش آموزان، معلمان و خانوادهها ایجاد کرده است.
در هفته‌های اخیر مجموعه‌ای از پیام‌های صوتی و تصویری حاوی اشتباهات لفظی و رفتاری (سوتی) مربوط به تدریس آنلاین معلمان توسط دانش آموزان و گاه خانوادهها در فضای مجازی دست به دست می‌شود که شان همکاران فرهنگی را مخدوش و صلاحیت حرفه‌ای آنان را زیر سوال می‌برد. باز نشر اشتباهات سهوی و کلامی معلمان توسط دانش آموزان و یا خانواده‌هایشان در فضای مجازی، نشان از شکسته‌شدن مرزهای اخلاقی و اعتقادی در جامعه است که متاسفانه دامنه‌اش به آموزش و پرورش که رسمی‌ترین و مهمترین پایگاه برای تقویت باورهای اخلاقی و ارزش‌های اعتقادی در دانش آموزان است نیز کشیده شده است.
کرونا نشان داد مهم‌تر از نارسایی‌ها و نواقص، سیستم آموزشی ما که نیازمند بازنگری است. گسترش رفتارهای خارج از قاعده وخلاف مقاصد تربیتی در بین دانش آموزان است که اصلاح آن باید درصدر برنامه‌های آموزش و پرورش و دستگاه‌های فرهنگی کشور قرار گیرد.
امروزه آموزش و پرورش با این واقعیت تلخ روبروست که احساس مسئولیت، وظیفهشناسی، ادب و رعایت احترام از سوی دانشآموزان نسبت به معلمانشان به مراتب ضعیفتر از گذشته شده است.
و تاسف بارتر آن‌که توصیه فرزندان به رعایت ادب، حرمت و قدرشناسی از تلاشهای صادقانه، ایثارگرانه و دلسوزیهای معلمان که از وظایف اصلی خانوادهها در تربیت فرزندان است این روزها در حال فراموشی است.
کرونا همچنان سختی و ارزش کار معلمان را به خانوادهها نشان داد، با شیوع بیماری و خانه‌نشینی دانشآموزان بخشی از بار آموزشی بچه‌ها به خصوص دانش آموزان در سنین پایین به دوش خانوادهها و به خصوص مادران افتاده است که اکثرا به دلیل ناآشنایی والدین به خصوص مادران، مشکلاتی را برایشان ایجاد کرده است که این امر اهمیت و ارزش کار معلمان را بیش از پیش برای خانواده آشکار کرده است.
این نوشتار به دنبال توجیه رفتارها و سخنان نسنجیده بعضی از معلمان نیست، تردیدی نیست که جامعه از معلمان به ویژه معلمان دوره ابتدایی که بیشتر این اشتباهات مربوط به آنان است توقع ایثار، حوصله، از خودگذشتگی، خونسردی، عفت در کلام ودقت در گفتار وثبات عاطفی دارند، اما آن‌چه که مهم است و باید همیشه به خاطر داشت آن است که حفظ حریم و حرمت معلمی در هر زمان برهمه افراد جامعه فرض و واجب است.
به گفته معلمان، مدیران و عوامل اجرایی مدارس، به‌رغم تصور بعضی از افراد ناآگاه جامعه که شرایط پیش آمده را فرصتی برای استراحت و تفریح معلمان می‌دانند، حجم کار و زمانی که معلمان صرف آموزش از طریق فضای مجازی می‌کنند و از همه مهم‌تر استرس ناشی از این نوع آموزش به ویژه برای معلمانی که به دلیل سابقه تدریس و سن بالاتر آشنایی چندانی با این نوع آموزش‌ها ندارند، نسبت به آموزش حضوری انرژی بیشتری را از آنان می‌گیرد.
البته این واقعیت هم قابل کتمان نیست که امروزه عشق و علاقه و معلومات برای پیشرفت کار معلمی کفایت نمی‌کند، آن روزگار که هرکس می‌توانست با کسب اندک معلومات و دانش حتی از دانشگاه و یا مراکز تربیت معلم عهده‌دار وظیفه معلمی شود سپری شده و زمانی رسیده که معلم علاوه بر دانش و معلومات به روز باید با نحوه استفاده از فضای مجازی و کار با رایانه، گوشی‌های تلفن همراه و اینترنت آشنا باشد تا بتواند در کار تعلیم و تربیت دانش آموزان امروزی توفیق پیدا کند.
آن‌گونه که کارشناسان و رئیس سازمان بهداشت جهانی گفته‌اند این ویروس برای زمان طولانی مدتی همراه ما خواهد بود، آموزش و پرورش، معلمان، خانوادهها و دانش آموزان باید دست به دست هم داده، تا با این وضعیت ناخواسته کنار آمده و از فرصت به دست آمده که ویروس کرونا پدید آورده با رفع کاستی‌ها از ظرفیت‌های این نوع آموزش در کنار آموزش سنتی برای تعلیم و تربیت فرزندانمان بهره ببریم.