*لیلا بهرامی
*جامعه‌شناس
گرایش طبیعی به زیبایی امری ذاتی و فطری است و همواره آدمی با تغییر در بدن، در پی برطرف ساختن نیاز روحی و اجتماعی خود به زیبایی طلبی است. از سوی دیگر مفهوم زیبایی ثابت نبوده و تغییر پذیر است زیرا یک پدیده فرهنگی است و چه بسا از جامعه‌ای به جامعه دیگر متفاوت است. در گذشته‌ای نه چندان دور هر جامعه‌ای استانداردهای خود را از زیبایی به افراد ارائه می‌داد اما تکنولوژی‌های ارتباطی به اشاعه و گسترش هنجارهای زیبایی مطابق با خواست و قواعد بازار سرمایه‌داری یاری رساندند. آرمان اجتماعی زیبایی شکل گرفته، تصور ایده‌آل ذهنی افراد را تغییر داده است. بازار سرمایه‌داری با استفاده از ارزش‌های مردسالاری بی‌رحمانه به سود خود می‌اندیشد و این تغییرات چنان زیرکانه در جریان است که فرد احساس ناامنی در سوژه بودنش نمی کند و خود را کنشگر و مخّیر در انتخاب می‌پندارد. طبق آمار ارائه شده نزدیک به ۹۵ درصد آمار جراحی‌های پلاستیک در ایران متعلق به زنان و تنها ۵ درصد را مردان تشکیل می‌دهند.
ساختار اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی که فرصت دیده شدن و مشارکت به زن را ندهد او را به سمتی سوق خواهد داد که با بهره‌گیری از سرمایه بدنی به ابراز خویشتن بپردازد. نبوغ و فرصتی که برای توانمندی و خودشکوفایی باید استفاده شود تا موجب کسب عزت نفس فرد شود، صرف تلاش برای کسب هزینه‌ها و تشخیص برترین جراحان، برترین برندهای آرایشی، جدیدترین روش‌های زیباسازی در بازار رقابت زیبایی با دیگری می‌شود و می‌سوزد. بر اساس پژوهش‌های کیفی انجام شده تعداد قابل توجهی از دختران مراجعه‌کننده به جراحان پلاستیک که مورد مصاحبه قرار گرفته‌اند؛ اذعان داشته‌اند که در خواستگاری‌های سنتی که در برخورد اول قیافه ملاک است، مورد پذیرش واقع نشدیم. در واقع فرد به دنبال ترمیم اعتماد به نفس خویش است. یا دانشجویان دختری که به خاطر جذب جنس مخالف و روابط دوستی در صدد دخل و تصرف در چهره خود هستند آسیب دیدگان از تفکری هستند که اولین و مهم‌ترین انتظارش از زن داشتن زیبایی و جاذبه جنسی است. با مروری کوتاه بر آگهی‌های استخدامی می‌توان متوجه تاثیر ظواهر در به دست آوردن شغل، خاصه در موسسه‌های خصوصی شد. بازاری که با بهره‌گرفتن از سرمایه جنسی و بدنی زنان در پی کسب سود و فروش محصولاتش است. از سوی دیگر آرمان اجتماعی ارائه شده از زیبایی خانواده‌ها را در چنگ خود گرفته است. پدر و مادر یا خواهر و برادری که چهره فرد را با مفهوم زیبایی مد شده منطبق نمی‌یابند و توصیه بهتر شدن را به فرد مدام گوشزد می‌کنند، تاثیر بسزایی در احساس نیاز فرد به تغییر دارند.
دسته‌ای استدلال می‌کنند که چون در ایران تنها چهره زنان دیده می‌شود بنابراین شیوع رینوپلاستی و کشیدن پوست صورت و مواردی مانند این نتیجه چنین فرایندی است. این استدلال گزاف نبوده و بخشی از واقعیت را تبیین می‌کند اما لازم است صادقانه از خود بپرسیم چقدر به ورزش کردن برای تناسب اندام اهمیت می‌دهیم؟ آیا به نظر نمی‌رسد که گرفتار مفهوم مدشده‌ای از زیبایی هستیم که خاصیت سریع و آسان برآورده شدنش ما را وسوسه می‌کند!!
زن امروز علاوه بر وظایف سنتی که دهه‌ها بر دوش او سنگینی می‌کند در حال بر عهده گرفتن تکلیف بزرگ و وحشتناکی است. تکلیف همیشه زیبا و جوان ماندن. در حالی‌که ارزش‌های مردسالاری موی جوی گندمی را برای مردان یک امتیاز مثبت و عاملی برای افزایش جذابیت تبلیغ می‌کند، میانسالی را برای یک مرد باشکوه و دوست داشتنی توصیف می‌کند اما به یک زن اجازه نمی‌دهد که یک زن زیبای چهل یا پنجاه ساله باشد.. مکانیسمی که درصدد پنهان کردن عوارض پیری بر چهره و بدن زنانه است. چون پیری را اساسا یک نقص و امتیاز منفی برای زن می‌داند. دائما به زنان گفته می‌شود که اگر در بازار رقابت زیبایی با زنان دیگر عقب بماند همسرش او را ترک می‌کند و به دنبال زن زیباتری خواهد بود. تاسف بارتر آن‌که در صورت چنین اتفاقی انگشت اتهام دوباره به سوی زن به جرم کم‌توجهی به جاذبه‌های جنسی اش برمی‌گردد. لازم است به افراد بی‌صلاحیتی که موجب دامن زدن به چنین نگرش بی اساسی می‌شوند نیز اشاره‌ای کرد. مشاوران و روان‌درمانگرانی که به برکت فضای مجازی به دنبال بازار گرمی هستند و این گونه سخنان نسنجیده را برزبان می‌رانند و موجب بازتولید تفکرات باطل می‌شوند. کمترین انتظار از یک کارشناس این است که مسیر درست و منطقی را نشان دهد نه این‌که به جای اصلاح باورهای غلط جاافتاده به فکر افزایش درآمد خود باشد.