*عاطفه کلهری
همه ما در قبال محیطی که در آن زندگی می‌کنیم وظایف و حقوقی داریم؛ حقوق شهروندی. آشنا شدن با حق و حقوقمان در جامعه شهری به ما در بهزیستی کنار هم کمک خواهد کرد، اما تا چه اندازه با آن آشنا هستیم و تا چه اندازه به وظایف شهروندیمان عمل می‌کنیم؟ تا چه حد در اداره شهر مشارکت داریم؟ برای همیشه خوب و سبز ماندنِ حس تعلق خاطری که به محله و شهر محل سکونت خود داریم، چقدر تلاش کرده‌ایم؟
شهروندی کلمه مهمی است که باید بر آن دقیق شد و آن را مهم شمرد و شهروندان را با قوانین و حقوق متقابل افراد در قبال زندگی شهری آشنا کرد. باید در مورد آن آموخت و دانست تا بتوان در کنار همشهریان خود در امور شهر مشارکت کرد. قطعا زندگی در شهر امر طبیعی و ذاتی نیست و نیاز به آموزش دارد.
شهر خوب شهری است که از نظر ظاهر و هم از نظر ویژگی‌های اجتماعی دارای مشخصه‌ها و نمادهایی باشد که بتوان از آن الهام گرفت، باید چشم اندازی خوب و شهروندانی خوب در کنار ویژگی‌های فراوان دیگر داشته باشد.
شاید شهروندان خوبی نباشیم؛ زمانی که بنایی فرسوده می‌شود و فرو می‌ریزد، ما بی‌تفاوت نظاره‌گریم، درختی کهن بر زمین می‌افتد تا جایش را عمارتی بنا کنند نظاره‌گریم، نیمی از حقوق شهروندی را می‌توانیم در کنار هم به دست آوریم، اما برای شهرمان چگونه شهروندی هستیم؟ شهرمان را چقدر می‌شناسیم؟ چقدر با معماری و نمای ساختمان‌هایمان حتی ارتفاعشان آشناییم؟ آن را درک کرده‌ایم و پاس داشته‌ایم؟ در این شهر کهن آیا شهروندان خوبی بوده ایم؟ شهروند خوب بودن از دوست داشتن و احترام به حقوق خودمان و محیط پیرامونمان آغاز می‌شود.
می‌دانیم که نظافت و سلامت شهر چقدر در سطح بهداشت عمومی جامعه تاثیر دارد، پس چرا در معابر ما و کنار رودخانه‌ها در طبیعت، هنوز هم زباله دیده می‌شود؟ حتی در این روزهای کرونایی هم در خیابان‌ها ماسک و دستکش‌هاست که بر زمین رها شده، انگار تفکیک زباله‌ها و ساعت بیرون بردن زباله‌ها و استفاده از کیسه مناسب هنوز هم کار سختی است، هنوز هم کسانی را می‌بینیم که به راحتی از شیشه خودرو در خیابان زباله پرتاب می‌کنند … اینها فعالیت‌هایی هستند که اگرچه فردی باشند اما برایند آن به پیشرفت وضعیت اجتماعی و حقوق شهروندی کمک می‌کند.
شهر پدیده‌ای زنده و پویا است که به سادگی می‌شود، جریان زندگی را در آن احساس کرد، پس باید در آن با نشاط و خلاق باشیم. باید از حالت منفعل به فعال تبدیل شویم، طرح‌های نوین شهری، زیباسازی، مبلمان شهری، ایجاد فضای سبز و حتی نمای ساختمان‌هایمان با تاریخ، فرهنگ، جغرافیا و اصالت شهرمان هم‌خوانی داشته باشد.
در کشورهای توسعه یافته مفاهیم شهروندی از کودکی تا نوجوانی آموزش داده می‌شود و دولت هم آموزش‌های لازم را در اختیار والدین و معلمان قرار می‌دهد، با هدف فهم و شناخت جامعه و آشنایی با فعالیت‌های اجتماعی و مشارکت در آن به عنوان یک شهروند و آن زمان است که حقوق شهروندی بر پایه اصولی درست معنا می‌یابد.
به هر حال زندگی شهری، یک زندگی جمعی است که در آن باید فردگرایی و منفعت‌طلبی را مهار کرد و اخلاق جمعی را رواج داد، شهروند کسی است که هم به خود و منافعش احترام بگذارد و هم منافع دیگران را در نظر آورد و قطعا با همکاری و پذیرش مسئولیت شهروندی شرایط بهتری برای خودمان و شهرمان رقم می‌زنیم.