کبابیان چه شد؟

*آیدا شاکر

*روزنامه‌نگار

روز ۲۴ دی ماه سال ۹۶ اهالی محله کبابیان با صدای لودرها آگاه شدند سه خانه تاریخی «شمسیان»، «اخلاصی» و «بهرامی» که از دوره قاجاریه و پهلوی تا آن روز از گزند ایام به دور مانده و جزو سالم­ترین بناهای تاریخ معاصر شهر بوده‌اند، برای همیشه از بین رفته‌اند. تخریب این سه بنای تاریخ معاصر واقع در مرکز محله یا اصطلاحا «چمن»  کبابیان که در همان روزها اعتبار مرمتشان تامین شده و در انتظار احیا بودند، شوک بزرگی برای دوستداران و فعالان میراث فرهنگی شهر همدان بود. «عباس صوفی» که آن سال به تازگی بر صندلی شهرداری پایتخت تاریخ و تمدن ایران تکیه زده بود اما این بناها را فاقد ارزش تاریخی دانست و مدعی شد فرسودگی این بناها امنیت جانی اهالی و افراد را به خطر می­انداخت و به همین دلیل عجولانه دست به تخریب این سه خانه زده است و به زودی در فضای این خانه‌ها پارکینگ طبقاتی ساخته خواهد شد!

گذشته از آن‌که عکس­ها و فیلم­های بیشمار باقی مانده از این سه خانه تاریخی همگی گویای استواری قامت این بناها بودند، کارشناسان بسیاری نیز  این گفته را رد کرده و معتقدند این سه خانه تاریخی یادگارانی به جا مانده از روزگار قاجار و پهلوی،  جزو سالم­ترین خانه‌های تاریخ معاصر این شهر کهن بودند، به علاوه امروزه در تمام دنیا ارزش میراث فرهنگی به قدری مبرهن است که حتی در صورتی که این فضاها با فرسودگی و مشکل همراه باشند «مرمت» و «ترمیم» و نه «تخریب» در راستای کار مسئولان قرار خواهد گرفت.

اعتراض به تخریب این سه خانه از سوی فعالان میراث فرهنگی سبب شد بسیاری از مسئولان شهری از عملکرد خود در تخریب این ابنیه دفاع کنند و همچنین قول ساخت بناهایی مشابه با آن خانه‌ها و در همان جای آن­ها ظرف مدت یکسال ارائه شد. هرچند علاوه بر شهردار، «امیر فتحیان نسب» معاون شهرسازی و معماری شهرداری همدان فعلی و شهردار منطقه یک وقت نیز در دفاع از این تخریب همانند صوفی این سه بنا را در آستانه فروپاشی و خطرناک دانست. لازم به ذکر است فتحیان‌نسب پاسخگوی تماس‌های مکرر همدان‌نامه به منظور مصاحبه نبود.

«ابراهیم مولوی» رئیس شورای شهر وقت، نیز همان روز در مصاحبه‌ای با خبرگزاری  دانشجویان ایران (ایسنا) بیان کرد این سه خانه «تاریخی نبودند» و جزو «بافت فرسوده» شهر بوده‌اند که در مسیر فعالیت­های عمرانی شهر قرار داشتند و شهرداری به منظور حفظ امنیت مردم و پیش‌بینی ریزش­های احتمالی اقدام به تخریب این بناها کرده است.

وی در ادامه این مصاحبه با ایسنا در ۲۴ دی ماه ۹۶ ضمن حمایت از این اقدام گفته بود کاربری این فضاها، کاربری پارکینگ و فضای سبز است که در آینده در مورد نحوه اجرای آن تصمیم‌گیری خواهد شد.

مشخص نیست چه اتفاقی سبب شده است ابراهیم مولوی در مصاحبه با همدان‌نامه طی روزهای جاری این گفته‌های خود را کاملا نفی کند.

آن زمان چه گفت؟ الان چه می‌گوید؟

این عضو شورای شهر همدان در مصاحبه جدید خود با همدان‌نامه اظهار می­کند: در راستای حراست از میراث فرهنگی و بافت­ها و بناهای واجد ارزشی که در همدان وجود دارد ما شهرداری را مکلف کردیم تا برخی از مرکز محله‌های شهر را مورد مطالعه و بررسی قرار دهد تا در جهت احیا قرارگیرند.

وی می­افزاید: چهار محله کبابیان، حاجی، کلپا و ساعی در این راستا انتخاب شدند و برای مرمت این بناها توسط اساتید مرتبط طرح­هایی در جهت تبدیل این خانه‌ها به مراکز فرهنگی ارائه شد اما متاسفانه قبل از آن‌که این طرح­ها به مرحله اجرایی برسد در اقدامی عجولانه و حساب نشده بهترین خانه‌هایی که در مرکز محله کبابیان وجود داشت شبانه توسط شهرداری تخریب شد.

مولوی برخلاف سخنان پیشین خود بیان می­کند: در همان زمان من به عنوان رئیس شورا به این اقدام معترض شدم و دستور پیگیری و برخورد با مسببین این اتفاق را دادم هرچند بعضی دوستان در شورا با حمایت از کار آقای شهردار مانع برخورد با این اتفاق شدند.

مولوی در ادامه «نرگس نورلله زاده» و «علی فتحی» را از حامیان عملکرد شهردار دانسته و هرگونه حمایتی از این اقدام را از سوی خودش نفی می­کند.

انتقاد از شورای شهر

وی اما در حال حاضر معتقد است: ترکیب شورای شهر به نحوی است که هنگامی که می­خواهید شخصی را بابت یک عملکرد غلط بازخواست کنید ابتدا باید از سد حامیان وی بگذرید. خانم نورالله زاده و آقای فتحی در آن زمان از این کار شهردار دفاع کردند و اجازه ندادند ایشان بابت این کار مورد بازخواست قرار گیرد.

مولوی که این بار هیچ اشاره‌ای به ساخت پارکینگ نمی­کند، همچنین می­افزاید: مطابق قولی که شهردار در صحن شورای شهر ارائه کرد شهرداری موظف به تهیه و اجرای طرح جدیدی برای ساخت خانه‌هایی مشابه آن بناها  ظرف مدت یک سال است تا در جهت بوم­گردی و یا همدان‌شناسی مورد استفاده قرار گیرد اما تا امروز هیچ اقدامی در این راستا انجام نشده است که ما نیز به این موضوع معترضیم و شهردار باید در این زمینه که چرا هنوز عملکردی در این خصوص نداشته است پاسخگو باشد.

وی در ادامه با بیان این‌که دانشجویان خود را سالانه بارها به بازدید از خانه‌های چمن کبابیان می­برده تا معماری و ساخت این بناها را در همان محل به آنان آموزش دهد و به همین سبب از همان ابتدا از مخالفان این تخریب بوده است، می­گوید: مطمئن باشید این خانه‌ها جزو خانه‌های واجد ارزش بود و هیچ خطری از لحاظ ایمنی برای افراد نداشت. من به عنوان یک عضو هیئت علمی دانشگاه سالانه بیش از ده بار دانشجویان خود را برای تدریس به این بناها می­بردم و حالا آن افرادی که از این اقدام دفاع کرده‌اند باید پاسخگو باشند.

حامی تخریب بافت تاریخی

این عضو شورای شهر همدان همچنین توضیحاتی در خصوص گفته‌های اخیر خود مبنی بر تاثیر بافت تاریخی شهر در گرانی خانه‌های همدان ارائه و بیان می­کند: حق مسکن و سرپناه نیاز ضروری همه افراد جامعه است و شهر همدان با ۵ هزار و ۷۰۰ هکتار مساحت دارای حدود هزار هکتار بافت «فرسوده» است  که ۵۰۰ هکتار آن در رینگ اول و دوم شهر قرار گرفته است و با بخش­نامه‌ای که میراث فرهنگی برای ممانعت از ساخت بیش از ۳ و نیم طبقه اعلام کرده است سبب شده یکی از متراکم‌ترین نقطه‌های شهر همدان با گرانی مسکن همراه شود البته این فقط یکی از علل گرانی نرخ مسکن در این شهر است اما نمی­شود با بخشنامه های خلق الساعه و غیرکارشناسی بسیاری از افراد را از حق خود محروم کنیم.

وی می­افزاید: بافت تاریخی شهر همدان برخلاف بافت اصفهان، کاشان و یزد که بکر و دست نخورده هستند در طی سالیان دراز دگرگون شده است. حمله اسکندر مقدونی، مغول­ها، عثمانی­ها و در آخر روس­ها باعث شده چیزی از بافت تاریخی شهر همدان باقی نماند. البته ما در قبال حریم تک بناهای موجود در بافت شهر مثل برج قربان، آرامگاه باباطاهر و بوعلی سینا مسئول هستیم و وظیفه داریم از عرصه و حریم آن­ها محافظت کنیم اما در مناطقی که خالی از آثار تاریخی است دلیلی ندارد قانونی مبنی بر ممانعت ساخت بیش از ۳ و نیم طبقه وجود داشته باشد.

*سوتیتر: عضو شورای شهر: در همان زمان من به عنوان رئیس شورا به این اقدام معترض شدم و دستور پیگیری و برخورد با مسببین این اتفاق را دادم هرچند بعضی دوستان در شورا با حمایت از کار آقای شهردار مانع برخورد با این اتفاق شدند.