*علی جهانپور
*پژوهشگر و نویسنده
پاسخ به این پرسش آنگاه می‌تواند درست باشد که اصل پرسش دقیقا فهمیده و درک شده باشد، پرسش این است: چه راز و رمز در نوروز و جشن شب یلدا (چله ) نهفته است که سبب ماندگاری نزدیک چهار هزار و اندی سال است. همانطور که اشاره شد پاسخ پرسش در طول پرسش است. در یک نگاه در شب یلدا و جشن یلدا بپردازیم؛ یلدا یک واژه سریانی و به قول دکتر کزازی یک واژه آرامی است به معنی زایش. ایرانیان باستان از آغاز آیین شرابی نور و شعاع نور را مقدس می‌دانستند زیرا روشنی بخش است، گرما دارد و ایجاد انرژی و نیرو می‌کند، آن را پدیده‌ای اهورا مزدایی یعنی الهی می‌دانستند. همچنین دورکننده تیرگی که پدیده‌ای اهریمنی است. فهمیده بودند که از آغاز زمستان نور خورشید هر روز یک دقیقه ناشی از آن بیشتر و بیشتر می‌شود و یلدا آغاز زایش نور و زودوده شدن تیرگی اتفاقی مقدس است و باید خوشحال بود و جشن گرفت .
یکی از اصول محکم و استوار جشن یلدا دیدار پدر و مادر بزرگ است. خویشان یعنی فرزندان و نوه‌ها و نتیجه‌ها در آن شب به دیدار پدربزرگ و مادربزرگ می‌رفتند و برای آن‌که در سنین کهولت هستند و آماده کردن وسیله پذیرایی برای آنان مشکل است، این اطرافیان در ورود با دست پر میوه و تنقلات وارد می‌شدند و شب را با گفتگو و دور هم بودن کوتاه و کوتاه‌تر می‌کردند.
بی‌شک مادر بزرگ و پدر بزرگ از بودن بچه‌ها و نوه و نتیجه‌ها خوشحال و با نشاط می‌شدند. یکی از دلایل ماندگاری یلدا همین دیدار کوچیکترها از بزرگترهاست .
به سخن دیگر فرهنگ جشن شب پیدا در پیام آن است و پیام یلدا بزرگ داشتن شب و روز پدربزرگ و مادربزرگ است. پیام یلدا تجلیل و نکوداشت و احترام مضاعف به بزرگترهاست و این فرهنگ از روزگاران دور همیشه با یلدا بوده و خواهد بود.
امروز که تجلیل از پدران و مادران، جوانان، زنان، مردان و مانند این در گاه‌شماری یعنی تقویم روز مشخص شده است آیا وقت آن نشده یلدا یا چله را سرآغاز دی ماه روز تجلیل و نکوداشت یا روز پدربزرگ و مادربزرگ در تقویم داشته باشیم .
پیام‌های جشن یلدای ما ایرانیان:
۱-جشن برای آن‌که ما به استقبال نور و روشنایی می‌رویم.
۲-یلد (چله ) یعنی نکوداشت و تجلیل از پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها
۳-یلدا پیام‌رسان تعاون و همزیستی با آغوش باز مهربانی و مهرورزی
۴-یلدا یعنی رفع دلخوری‌های خانوادگی در گرد شمع وجود پدربزرگ و مادربزرگ
۵- یلدا یعنی آغاز در شاهنامه‌خوانی در طول زمستان