*یلدا خاکباز
*کارشناس ارشد مردم‌شناسی
شهر یا اجتماع محلی است که در آن نیازها، نظرها، اولویت‌ها و حقوق انسانی، بخش جدایی‌ناپذیر از افراد آن جامعه محسوب می‌شود. جدای از این‌که سیاست‌ها، برنامه‌ها و تصمیم‌ها برای همه شهروندانش چیست، اما آن‌چه برای نگارنده ویژه است سهم متفاوت کودکان در شهر است؛ شهری که قرار است در آن حضور کالبدی و اندیشه‌اش رشد کند و شکل بگیرد، شهری که جدا از تعریف‌های جهان وطنی امروز، به او تعریف شهروند می‌دهد، شهروندی که هویت دارد، تاریخ دارد و بر اساس آن هم خودش را معرفی می‌کند، هویتی که برگرفته از دانسته‌های اوست، از تاریخ شکل‌گیری جایی که در آن به دنیا آمده است، زبان و لهجه، خوراک و پوشاک، فرهنگ و هنر ، بزرگان و تاریخ‌سازان شهرش، بناها و یادمان‌های شهر، رویدادهای بزرگ و مهم همه و همه مجموعه‌ای از کلید واژه‌هایی هستند که کودک امروز را همراهی می‌کند تا احساس تعلق بهتری نسبت به جایی که زندگی می‌کند، داشته باشد.
اما به راستی کودکان ما چقدر از تاریخ شهر و کشورش می‌داند؟ و آیا تدابیری اندیشیده شده است تا آن‌ها از گذشته خود بیشتر بدانند تا برای فردای زندگی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی خود تصمیم‌های درست‌تر و بهتری بگیرند؟ و آیا صرفا نام‌گذاری روز همدان و هفته فرهنگی همدان برای انجام این مهم کافی است؟ سهم کودکان در این روز و روزها و سال‌ها کجاست؟ آیا برای آن‌ها که شاکله فردای ایران را تشکیل می‌دهند برنامه‌ای تدوین شده است؟ و اگر اینچنین است چقدر زیربنایی و هدفمند است؟ اگر در همین حد است که رزومه‌ای جمع شود که هیچ ! دیگر حرف و کلامی نمی‌ماند.
دانستن این‌که کودکان، سهم بسیار زیادی از هویت و آگاهی‌بخشی شهر خود دارند یک بحث است و چگونگی و اجرایی کردن برنامه‌های آموزشی که آن‌ها را با تاریخ و فرهنگ خود مانوس کند و آشتی دهد یک بحث دیگر است.
با یک مثال ساده این یادداشت را به پایان می‌بریم. سهم موزه در سراسر دنیا در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی، هنری، آموزشی، اقتصادی و سیاسی هر کشوری آشکار است زیرا نقش اساسی در تصورات ملت‌ها دارد. بر کسی پوشیده نیست که برای رسیدن به استاندارهای جهانی فاصله داریم حداقل در شهرهایی که از مرکز کشور دور هستند این مسئله به چشم می‌خورد به طوری‌که استانداردها متفاوت‌تر است. به منظور حفظ انرژی های موجود و انتقال آن به نسل‌های آینده باید گفت آیندگان همان فرزندان کنونی‌مان هستند که برای انتقال میراث تاریخی به آیندگان باید به تربیت فرهنگی و روانی آنان در محیط های با ارزش آموزشی، فرهنگی و تاریخی پرداخت. آن‌چه مسلم است استان همدان به دلیل تاریخی بودن و بسترهای فرهنگی که دارد ظرفیت بالایی در این زمینه دارد اما گویا برنامه‌ریزان در همدان، به این باور و نقطه نرسیده‌اند و رویکرد آموزشی و فرهنگی در مورد این موضوع هنوز ضعیف عمل می‌کند چراکه در طبقه‌بندی موضوعی و اجرایی در موزه‌ها، جای کودکان خالی است.
تنها موزه‌ای که در حال حاضر وجود دارد و ممکن است برای کودکان و نوجوانان دیروز و امروز جذابیت داشته باشد، موزه مدرسه ابن سینا است که به همت «امیر قشمی» بازنشسته آموزش و پرورش شکل گرفته است، هر چند هنوز با استاندارهای یک موزه فاصله دارد اما این حرکت و تلاش قابل ستایش است چراکه جمع آوری همه آن اشیا، طبقه بندی و مراقبت کردن از هریک از آن دستاوردها آن هم با کمترین امکانات فقط دل عاشق و پرتوجو می‌خواهد تا آیندگان بدانند سیر آموزش در تاریخ گذشته چگونه و به چه شکل بوده است که بایسته است سازمان های مرتبط در بهینه‌تر کردن این موزه، برای بازدید عموم به خصوص برای کودکان و نوجوانان آستین «حمایت» را بالا بزنند و همراه‌تر شوند. بدون شک چراغ دانش آگاهی است که در انتشار آن باید همراه هم باشیم.