*نصرالله پزشکی
*فعال مدنی
سال‌هاست سازمان ملل متحد و بیشتر دولت‌ها حداقل در ظاهر ضرورت غیر قابل انکار مشارکت سازمان‌های غیردولتی را در بسیاری از حوزه‌های اجتماعی پذیرفته‌اند. اگرچه این مشارکت در سطح بین‌المللی تقریبا همیشه به صورت مشاوره بدون قدرت اجرایی و در برخی کشورها شکلی ظاهری و صوری دارد. در کشور ما مشارکت مردمی در حل مشکلات محلی با محوریت مساجد پیشینه‌ای بسیار قوی دارد.
این مشارکت در سال‌های دور هم به شکل رفع نیازهای فردی مانند رسیدگی به مستمندان محل و هم مشکلات عمومی محل از قبیل تامین آب بوده است. در سال‌های اخیر متاسفانه به علت شکل زندگی در آپارتمان‌های جدا افتاده در بسیاری از مناطق نسبتا جدیدتر شهری حس نیازهای مشترک محلی کاهش یافته و حداکثر به رفع مشکلات واحد ساختمانی محدود شده است. اگرچه در محلات با بافت سنتی‌تر هنوز پیوندها و دغدغه‌های مشترک محلی تا حد زیادی پابرجاست اما حداکثر محدوده این فعالیت‌ها نیز رفع مشکلات محلات نسبتا کوچک مانند ساخت مدرسه و درمانگاه و تامین مایحتاج افراد نیازمند است که در جای خود بسیار مفید و ضروری است. اما آن‌چه در این میان مورد غفلت قرار گرفته دیدن شهر و مشکلات آن به صورت دغدغه‌ای مشترک است.
همان طورکه بسیاری از صاحب‌نظران مدیریت شهری بر این نظرند که بدون ایجاد مدیریت واحد شهری حل مشکلات شهرهای امروزی بسیار مشکل و گاهی غیرممکن است درحوزه مشارکت‌های مردمی هم تا نگاه‌ها وسعتی فرا محله‌ای و درازمدت پیدا نکنند و مشکلات تمام شهر به صورت دغدغه‌ای مشترک حس نشوند انرژی‌های فوق‌العاده آن در کارهای موازی، پراکنده و در برخی موقعیت‌ها رقابت‌های مخرب به هدر خواهند رفت. این در حالی است که حل بسیاری از مشکلات شهری مانند حمل و نقل عمومی در بهبود شرایط گستره وسیعی از مخاطبان تشکل‌های مردمی مانند کودکان، زنان ، سالمندان و توان‌یابان موثر است.
متاسفانه در حال حاضر در همدان با وجود مشکلات عمومی مهمی که می‌تواند با مشارکت مردمی کاهش یابد تمایل چندانی در خیرین محترم و سازمان‌های غیردولتی در این زمینه دیده نمی‌شود.
دلیل این نگاه را باید در بی اعتمادی عمومی سنتی به مدیریت شهری و در برخورد اداری و غیرمشارکتی مدیران شهری نیز جستجو کرد که بدون تغییر در این دو عامل مشکل بتوان در جلب مشارکت وسیع در حل مشکلات شهری موفق بود.
در سال‌های اخیر شورای شهر و به ویژه برخی کمیسیون‌های آن با میدان دادن به فعالیت‌های مردمی و شفاف‌سازی‌های رسانه‌ای گام‌های نسبتا خوبی در اعتماد سازی عمومی انجام داده است اما متاسفانه به نظر می‌رسد تعدادی از اعضای شورا و مدیران ارشد شهرداری اعتقادی به نقش سازمان‌های مردم نهاد در نظارت و تصمیم‌گیری‌های کلان ندارند و بیشتر نقشی مشاوره‌ای و تزیینی برای آن‌ها قائل هستند.
به هر حال در صورت ایجاد بستر مناسب سازمان‌های مردم نهاد و خیرین گرامی می‌توانند به در برطرف کردن مشکلات زیر در شهر همدان بسیار تاثیرگذار باشند:
- در مراکز تفریحی شهر توان‌یابان از امکانات رفاهی مناسب مانند صندلی چرخدار عمومی یا وسایل بازی خاص برخوردار نیستند.
- وسایل و زمین‌های بازی در بیشتر بوستان‌ها برای استفاده همه کودکان مناسب و استاندارد نیستند.
- فضاهای سبز و بازی برای کودکان در برخی مناطق محروم شهر بسیار کم و نامناسب است.
- امکانات تامین بهداشت عمومی به ویژه برای گروه‌های خاص مانند توان‌یابان در مناطق پررفت و آمد بسیار کم است.