همدان‌نامه فراتر از همدان
نصرالله پزشکی
هفت روز هفته و هفت سین نوروز هفت خان رستم و بسیاری هفت‌های دیگر نشانه‌ای از اسطوره‌ای و مقدس بودن هفت در فرهنگ ایران و جهان است. سال همدان‌نامه هم به هفت رسید. هفت سال پرتلاش و پر ماجرا. ما نیز این هفت را به فال نیک می‌گیریم. امیدواریم که هفت‌سالگی همدان‌نامه آغازی باشد برای هرچه گسترده و شکوفاتر شدن این تلاش‌های متعهدانه فرهنگی و اجتماعی و تداوم بی‌انتهای آن را آرزومندیم.
همدان‌نامه در هفت سال گذشته نشان داد که یک نشریه متعهد چگونه می‌تواند در تمامی عرصه‌های اجتماعی فرهنگی وارد شود و منشأ اثرات مثبت باشد. از محیط زیست و میراث فرهنگی که می‌توان گفت دغدغه‌های اصلی نشریه است، بگذریم کمتر حوزه فرهنگی و اجتماعی را می‌توان سراغ گرفت که همدان‌نامه حداقل در سطح استان همدان به مشکلات آن نپرداخته باشد.
مهر همدان‌نامه بر پای بسیاری از برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی با مشارکت بسیاری از سازمان‌های دولتی و غیردولتی نشانگر آن است که نقش آن بسیار فراتر از نوشتن یادداشت و مقاله و گزارش و خبر است. همه دوستداران و دست‌اندرکاران این برنامه‌ها می‌دانند که هر تعداد مهر و نام و نشان هم که در کنار نام همدان‌نامه باشد پیگیر و مجری اصلی برنامه‌ها کیست.
بی‌شک نقد از مهم‌ترین دستاوردهای تمدن بشری است که بدون آن پیشرفت و تکامل انسان غیرممکن است. یکی از مهم‌ترین معیارهای ارزیابی فعالان حوزه‌های اجتماعی فرهنگی هم چگونگی برخورد آنها با نقد است. چه نقد بر دیگران و چه بر خود. رواداری و بردباری همدان‌نامه در پذیرش نقدهای وارد به خود و کار بست آنها کم نظیر است. ولی آنچه به‌نظر بنده همدان‌نامه را در این زمینه یگانه می‌کند نقد بسیار منصفانه، بدون سوگیری و شجاعانه از مسئولان و سازمان‌های دولتی و غیردولتی است. به‌ویژه بر روی منصفانه بودن نقدها تاکید می‌کنم. چرا که در زمانه‌ای که نقد مثبت و منفی با افراد، سازمان‌ها و برنامه‌ها در چارچوب خشک جناح بندی‌های سیاسی و اجتماعی شکل می‌گیرد، این نشریه هرگز چنین محدودیت‌هایی را بر خود نپذیرفته و نقد عادلانه خود را فدای منافع گروهی و جناحی نکرده است. بارها پیش آمده است که با اینکه از اقدامات مثبت فرد یا سازمانی در نشریه قدردانی شده است یا برنامه‌های مشترک با سازمانی اجرا شده است در مقابل عملکردهای منفی آنها مواضع بسیار محکم و منطقی گرفته شده است. به همین ترتیب دادن رپرتاژ و آگهی از طرف سازمان‌ها به همدان‌نامه آنها را در مقابل نقدهای نشریه مصون نمی‌سازد. شجاعت همدان‌نامه در پرداختن و نقد موضوعات و افرادی که از نظر بسیاری از همگنان دارای حاشیه امن و فرا نقد هستند، بی‌نظیر است. مثال‌های زیادی از آنها را می‌توان در مطالب نشریه یا کلیپ‌های شبکه‌های اجتماعی آن یافت.
این جنبه‌های مثبت و نیز استقبال وسیع مخاطبان در سطحی بسیار گسترده‌تر از استان همدان وظیفه‌ای را به عهده همدان‌نامه می‌گذارد که به نظر بنده مهم‌ترین ظرفیت آن برای شکوفایی است: فرا رفتن از محدوده محلی. گرچه همدان نامه با هدف پرداختن به این استان شروع به کار کرد و مشکلات و ظرفیت‌های استان آنقدر هست که پرداختن به آنها سال‌ها زمان می‌برد ولی به دو دلیل باید به تدریج به سمت گسترش فعالیت‌ها به سطح ملی حرکت کند. نخست آنکه بسیاری از مشکلات به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند میراث فرهنگی و محیط زیست به اشکال مختلف در تمام کشور گسترده است و حل آنها نیازمند هم‌صدایی و مطالبه‌گری کشوری است. دوم آنکه مرزهای ملی هم نمی‌توانند سرمایه‌های فرهنگی، هنری و ادبی را محدود کنند چه برسد به محدودیت‌های استانی. البته گروه همدان‌نامه و به‌ویژه سردبیر خستگی ناپذیر و مدیر مسئول همیشه حامی آن در موضوعات متعددی نشان داده‌اند که توانمندی اجرای برنامه در سطح ملی را به خوبی دارند. به مسئولان که چندان امیدی نیست ولی امیدواریم با جلب حمایت‌های جدی تر دوستداران‌اش، همدان‌نامه بتواند در این جهت حرکت کند و فعالان فرهنگی در سطح کشور را بهره‌مند کند.