*زهرا کرد
شورا از مجموعه‌های مهم شهری در مشارکت مردم برای تعیین شیوه مدیریت شهر و توسعه هر جامعه‌ای است؛ مجموعه‌ای که در جهت منافع جمعی آحادش و توسعه پایدار شهر تلاش می‌کند. همچنین با نقش قانونی و مستقیمی که در انتخاب شهردار و نظارت بر شهرداری‌ها دارد، تاثیر بسیار مهمی بر مجموعه کنش‌های شهر خواهد داشت. مجمعی که این روزها واپسین روزهای حیات خود را سپری می‌کند و می‌رود تا با تصمیماتی که داشته نقش حیات و یا ممات تدریجی را برای شهر همدان در آینده رقم زند.
مقوله انتخاب شهردار
دکتر «افشین فرهانچی» عضو ارشد حزب اراده ملت ایران در پاسخ به چگونگی عملکرد شورای پنجم در این زمینه مهم و تاثیرگذار چنین می‌گوید: در این دوره به‌رغم مشکلاتی که در انتخاب شهردار در ابتدا به وجود آمد و شهردار منتخب استعفا داد اما شورا توانست سریعا شهردار دیگری را منصوب کند و در طول سه و نیم سال بعدی با ایشان کار کرد. طی این مدت تعامل بین شهردار و شورا خوب بود و شورا نظارت خود را بر امور شهرداری اعمال کرد. طبعا این فرایند می‌توانست بهتر هم بشود اما نسبت به بسیاری از شهرها در این رابطه مشکل کمی را در همدان شاهد بودیم.
از ابزارهای مهم شورا که در تعیین زیست شهر و شهروندانش نقش بسزایی دارد، می‌توان به مجموعه مصوبات هر دوره اشاره کرد، مصوباتی که متناسب با نیازهای روز هر جامعه ضمن نگاه به آینده و تکیه بر اصولی چون توسعه پایدار رنگ زندگی شهری را تعیین می‌کنند. قائم مقام حزب حاما به ماهیت مصوبات و مقارنت آن‌ها با مشکلات و مدیریت شهری چنین می‌پردازد: توسعه پایدار تعریف بسیار وسیعی دارد و خیلی سخت است که بتوان تصمیمات شوراها در ایران را با این صفت توصیف کرد اما بعضی از اقدامات نظیر پیاده‌راه‌سازی‌ها در این راستا بود که متاسفانه بعضی از تصمیمات شورا در درازمدت بر خلاف توسعه پایدار شهر همدان خواهد شد. ظرفیت‌های بسیاری در شهر چه از نظر نیروی انسانی و چه از نظر امکانات وجود دارد که مورد استفاده قرار نگرفته است. در این مورد البته شورای شهر نقش چندانی ندارد و سیاست‌های عمومی مبتنی بر استفاده از تمام ظرفیت‌ها نیست. در این مورد خصوصا در حوزه فرهنگی و اجتماعی شاهد این هستیم که به دلایل مختلف نمی‌توانیم از ظرفیت‌های مختلف موجود استفاده کنیم و خود را محدود کرده‌ایم.
واکنش به تخریب کوهستان الوند
از جمله مهم‌ترین بحران‌های حال حاضر شهر همدان مقوله تخریب کوهستان الوند و از بین رفتن تدریجی کمربند سبز شهریست، از فرهانچی می‌پرسم کمیسیون‌های مرتبط با این بحران چه واکنشی را نشان دادند و آیا موثر بود که پاسخ می‌دهد: به نظر من کمیسیون‌های مرتبط بی‌تاثیر نبودند اما هژمونی موجود و نهادهای حاکمیتی خارج از مجموعه شهرداری باعث ایجاد این بحران‌ها و مشکلات می‌شوند. آگاهی‌رسانی‌های شورا و خبرنگاران فرایندهای تخریبی را کند می‌کنند اما نهایتا افرادی در پشت پرده تصمیم می‌گیرند و بدون توجه به خواست و صلاح عمومی در درازمدت و بر اساس منافع اقشاری خاص تصمیمات را عملیاتی می‌کنند.
می‌پرسم در ترکیب فعلی شورا ویژگی‌هایی نظیر تخصص‌گرایی و تعهد چقدر دیده می‌شد و آیا در تبیین و اجرای وظایف اصلی شورا نقش موثر داشتند که فرهانچی توضیح می‌دهد: من با تخصص‌گرائی در شوراهای شهر چندان موافق نیستم و گمان من بر این است که اعضای شورا باید نمایندگان جامعه باشند و الزاما نباید متخصص در حوزه های مختلف مدیریت شهری باشند. آن‌ها باید در اموری نظیر ارتباط با مردم، کار تیمی، جمع آوری مطالبات، بازرسی و نظارت، گرفتن مشاوره، برنامه‌نویسی، نحوه تدوین بودجه و مانند این تخصص داشته باشند و البته شهر و ساکنین آن را به خوبی بشناسند و دید عمیق و علمی به مسائل شهری داشته باشند. در این مورد شورای شهر همدان در این دوره بسیار ضعف داشت.
وی ادامه می‌دهد: در مورد تعهد باید دید که اعضا شورای شهر به چه کسی یا چه نهادی و یا چه گروهی متعهد هستند. طبیعی است که برای قضاوت در مورد میزان تعهد اعضا شورا باید مرجع این تعهد را شناخت و بر این اساس نظر داد. بکار بردن عمومی واژه متعهد به مردم را نیز چندان نمی‌پسندم چون باعث اشتباه می‌شود. مردم مطالبات و خواسته‌های متفاوتی دارند و بسیاری از این خواسته‌ها در تعارض با یکدیگر قرار می‌گیرد. مثلا اگر شما به گردانندگان مجتمع‌های توریستی گنجنامه و باغداران آن ناحیه متعهد هستید طبعا از گازکشی این منطقه باید دفاع کنید اما اگر متعهد به حفظ فضای سبز دره گنجنامه برای نسل‌های بعد و عموم مردم شهر همدان هستید به طور اتوماتیک با این امر مخالفت خواهید کرد. بنابراین در این مورد باید ابتدا مرجع تعهد را مشخص کرد. با توجه به این‌که مرجع تعهد برای اعضا شورای شهر چندان مشخص نیست در باب متعهد بودن اکثریت اعضا شورا نمی‌توان با قطعیت نظر داد.
در این چند سال شهروندان همدانی مطالبات برحقی در چند حوزه مانند الحاق چند روستا به شهر همدان، (که شورا در سمت مقابل و مخالف مطالبات قرار گرفت)، داشتند، پس می‌توان گفت میزان همگرایی مطالبات شهروندان با مصوبات چهارساله شورا کم بود. عضو ارشد حزب اراده ملت ایران در این‌باره معتقد است: مطالبات مردم بسیار متنوع و گسترده هستند و بسیاری از آن‌ها نیز در تعارض با یکدیگر قرار دارند. اما می‌توان مطالباتی را در نظر گرفت که عمومی‌تر هستند و بخش وسیعی از مردم به آن‌ها باور و اعتقاد دارند. مطالباتی نظیر تسهیل کسب و کار، تسهیل رفت و آمد، ارتقای وضعیت فرهنگی، مشارکت در امور مدیریت شهری، داشتن فضاهای عمومی برای تفریح و شادی، شفافیت در امور شهری، مسکن با قیمت مناسب، نظارت دائم و مستمر بر مجموعه‌های تحت نظارت شهرداری و از همه مهم‌تر دستیابی به محله‌هائی امن و شاد و مرفه. در این زمینه هم شورای شهر چندان توجه و توانی برای پاسخگوئی نداشت و هم مردم مکانیسم مشخصی برای ارائه مطالبات عمومی خود ندارند.
فرهانچی می‌افزاید: در تمام سال‌های عمر شوراهای شهر، عموم مردم همدان نتوانسته‌اند به طور دقیق مطالبات خود از مجموعه مدیریت شهری را مشخص کنند و آن‌ها را اولویت‌بندی کنند. بنابراین طرح مطالبات بیشتر به صورت مقطعی، با دیدی کوتاه‌مدت، بدون توجه به نظرات کارشناسی شده ارائه شده است. به طور مثال در مورد مسائل حاشیه شهر تمرکز این مطالبات به سمت اصلاح معابر، آسفالت کوچه‌ها و نظیر این اقدامات رفت بدون این‌که به اصل مسئله حاشیه‌نشینی و رفع این معضل پرداخته شود. از این رو خیلی هم نمی‌توان شورای شهر را در این راستا مقصر قلمداد کرد. جدا از این‌که به علل مختلف قانونی و عرفی توان شوراها در زمینه پاسخگوئی به مطالبات مردمی بسیار محدود است. در مثال شما، بطور کل این موضوع در ذیل اختیارات شورای شهر تعریف نشده است و نهادهای مختلفی در آن ذی نفع هستند.
شورای شهردار
دکتر «فخرالدین حیدریان» دندانپزشک و فعال سیاسی نظر متفاوتی نسبت به عملکرد شورا در انتخاب و یا انتصاب شهردار و نظارت بر شهرداری دارد و معتقد است: در این دوره شورای شهر، شاهد تلفیقی از نیروهای کارکشته و آماتور در صحن شورا بودیم، مجمعی که طی حیات چهارساله خود شاهد بسیار مواردی از تناقض‌گویی و تنش‌های داخلی بود و همین قضیه گواه ترکیب ناهمگن حاکم بر فضای مجموعه بود؛ از طرفی این مخالف بودن جریان‌های حاکم در شورا نهایتا سبب صفر شدن برآیند انرژی و ظرفیت شورای پنجم می‌شد و متاسفانه باعث شد که نقش بسیار ضعیفی پیرامون انتخاب شهردار و نظارت بر شهرداری نشان دهند و بیشتر به جای این‌که سیطره نظارت شورا را بر مجموعه شهرداری و شهردار دریابیم، شاهد استیلای شهردار بر شورا و اعضایش بودیم، از طرفی با درگیر شدن اعضای شورای شهر برای کسب مناصب داخلی شورا در غیاب حضور موثر اعضا جهت انجام وظایف و مسئولیت‌های قانونیشان، شاهد اجرا و انجام پروژه‌هایی از شهرداری بودیم که صرفا سبب مختل شدن خط آسمان همدان می‌شد.
نمره ده شورا!
حیدریان در خصوص تقارن محتوایی و عملکردی مصوبات و فعالیت‌های چهارساله شورا معتقد است: اگر خوشبینانه به این دوره بیندیشیم با ارفاق نمره ده را می‌گیرند، زیرا شورایی که اهمیت مسائل شهری و شهروندان را به خوبی درک نکرده و در اولیتش نیست بدیهی است که اعتماد به نفس کافی در جهت دفاع از حقوق اعضای جامعه اش ندارد و در بسیاری موارد شاهد انفکاک خواست مردم با رای و مصوبه شورا شدیم، نظیر قضیه الحاق روستاهای علی آباد، قاسم آباد و حسن آباد. از طرفی انحصار فعالیت‌های شورا در قالب چند تیتر خبری بدون ارزش محتوایی و نمود عملکردی، صرفا ژستی برای مردمی نشان دادن شورا است که این موارد را به کرات در شورای پنجم در مواجهه با بحران‌های مختلف شهر شاهد بودیم. همچنین با این وسعت از ناآگاهی نسبت به وضعیت زیستی شهر همدان توسط اعضای شورا، پربیراه نیست که می‌بینیم در برابر دست‌درازی‌هایی که به جای جای همدان می‌شود اعم از باغات، کوه‌ها، دره‌ها، رودخانه و حتی آسمانش قدرت توقف و یا حتی کند کردن روند را ندارند و بعضا چراغ خاموش با چرخ تخریب همگام می‌شوند.
الوند تنهای همدان
این فعال سیاسی درباره اتفاقاتی که برای کوهستان الوند افتاده، می‌گوید: قضیه الوند و نگاه انحصاری مجموعه مدیریت شهری معضل امروز و این دوره نیست، سال‌هاست که نظر اقلیت در پروژه‌های سودرسان بر خواست اکثریت ومنافع شهری چربیده و به بهانه‌های واهی نظیر توسعه اقتصادی شاهد زخمی شدن پیکره الوند و کمربند سبز شهری هستیم. این اتفاقات ریشه در نبود عرق ملی و عشق به همدان است؛ وقتی شهری را دوست نداشته باشی مضرات و مصائبش هم برایت رنگ دیگری دارد و قاعدتا اهتمامی به تغییر رنگ آسمانش نمیدهی، بلایی که متاسفانه بر سر همدان پایتخت سبز جهان اسلام آمده و در درازمدت نیز سرمایه‌های طبیعی و اکولوژیک آن را به یغما خواهد برد.
تخصص یا تعهد؟
حیدریان می‌گوید: نبود مدیران متخصص در هر حوزه از جمله مشکلات کلان کشور ما است، اما نوع دیگری از این انتصابات غیرمرتبط را می‌توان با انتخاب مشاورانی کارکشته و آگاه به امور جبران کرد که خب در این دوره ما از مشاوران صرفا در حد احکام صادرشده‌ای ذیل عنوان مشاور، کنش موثر دیگری ندیدیم.