«اردیبهشت هگمتانه» با حضور بزرگان فرهنگی کشور دل‌انگیزتر شد
نجوا کندری
اولین رویداد از همایش سه‌روزه «اردیبهشت هگمتانه» روز سه‌شنبه ۲ اردیبهشت ساعت ۱۷ در آرامگاه بوعلی‌سینای همدان برگزار شد. در این برنامه که با استقبال پرشور مردم فرهنگ‌دوست همدان همراه بود، پژوهشگران، شاعران و هنرمندانی از سراسر کشور حضور داشتند.
نخستین رویداد «اردیبهشت هگمتانه» با ادای احترام میهمانان همایش به آرامگاه بوعلی سینا و عارف قزوینی آغاز شد. سپس زهره پهلوانی، مجری برنامه، بخشی از نیایش حک شده بر کتیبه‌های گنج‌نامه را خوانده و ضمن خوشامدگویی به میهمانان، به معرفی برنامه‌های مختلف همایش «اردیبهشت هگمتانه» پرداخت.
▪️سکه‌ای تازه به نام سعدی با طرح شاهنامه
دکتر محمدجعفر یاحقی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، اولین سخنران این رویداد بود. یاحقی به مناسبت‌های ادبی اردیبهشت‌ماه از جمله روز سعدی، فردوسی و خیام اشاره کرده و به‌صورت ویژه درباره آثار سعدی و سبک ادبی او صحبت کرد. وی در بخشی از صحبت‌هایش به این موضوع پرداخت که سعدی مضمون‌های فراوانی را از شاعران پیش از خود گرفته و آن‌ها را چنان دگرگون، زیبا و عاشقانه کرده است که امروز کسی این اشعار را به نام صاحبان اصلی آن‌ها نمی‌شناسد.
استاد دانشگاه فردوسی مشهد در قسمت دیگری از سخنانش درباره نزدیکی مضامین آثار سعدی به مضمون‌های شاهنامه صحبت کرد و در این باره گفت: «اگر در مضامین اخلاقی سعدی دقت کنیم، ظرافت‌ها و زیبایی‌های سخن سعدی را کنار بزنیم و به اصل موضوع بپردازیم، بسیاری از موضوعات اخلاقی سعدی در شاهنامه دیده می‌شود. یعنی سعدی از بسیاری از ارزش‌ها و پیام‌های شاهنامه وام گرفته و سکه تازه‌ای به نام خودش زده است.»
▪️خیام؛ یک شاعرِ فیلسوف
در ادامه برنامه، دکتر نصرالله پورجوادی، نویسنده، عرفان‌پژوه و بنیان‌گذار مرکز نشر دانشگاهی درباره خیام به‌عنوان یک فیلسوف سخن گفت. وی با بیان این نکته که گمان نمی‌کند کسی در جنبه فلسفی اشعار خیام تردید داشته باشد، به بررسی برخی از ایده‌های فلسفی این شاعر رباعی‌سرای ایرانی پرداخت.
پورجوادی انسان‌محوری به‌عنوان نوعی ایدئالیسم فلسفی را یکی از ایده‌های فلسفی خیام دانست و به این نکته اشاره کرد که در این ایده، شناخت تابع عقل انسان و ادراک او از این جهان است. بنیان‌گذار مرکز نشر دانشگاهی در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره موضوع گذرا بودن جهان و مفهوم وقت و حال در اشعار خیام صحبت کرد.
▪️شاهنامه؛ مهر تثبیت زبان فارسی و هویت ایرانی
دکتر علیرضا قیامتی، شاهنامه‌پژوه و عرفان‌شناس ایرانی، دیگر سخنران روز اول همایش «اردیبهشت هگمتانه» بود. قیامتی به بیان دلایل ماندگاری شاهنامه فردوسی و اهمیت آن پرداخت و این موضوع را از جنبه‌های مختلف بررسی کرد.
دکتر قیامتی بر این موضوع تاکید کرد که درنظرگرفتن زمانه فردوسی، اهمیت کار او را نمایان می‌کند و دراین‌باره گفت: «در زمانه‌ای که بردن نام ایران با بی‌مهری حتی با هزینه همراه بود، زبان به سمت‌وسوی دیگری می‌رفت، هویت ایرانی در حال فراموش‌شدن بود، هر نامه‌ای که از ایران و ایرانی سخن می‌گفت، بایکوت و یا کنار گذاشته می‌شد. نامه‌ها و مکاتبات اداری در کشور ایران به زبان فارسی نبود و حتی سخن از زبان فارسی بسیار دشوار بود، فردوسی ظهور می‌کند و سخن از فرهنگ ایران و زبان فارسی می‌گوید. اینجاست که می‌دانیم فردوسی چقدر جایگاه مهم و ویژه‌ای دارد و اغراق نمی‌کنیم که شاهنامه مهر تثبیت زبان فارسی و هویت ایرانی بود.»
▪️شاهکار پیر الوند در ترانه‌سرایی
دکتر میرجلال‌الدین کزازی، استاد دانشگاه، شاهنامه‌پژوه و ادیب ایرانی، به‌عنوان آخرین سخنران این رویداد، درباره پیر الوند، باباطاهر همدانی، سخن گفت. وی به این نکته اشاره کرد که باباطاهر در یکی از کالبدهای سخن پارسی، در ترانه که پیشینه‌ای بسیار دیرینه دارد و به پارسی میانه می‌رسد، شاهکار آفریده است.
دکتر کزازی در ادامه با تاکید بر این موضوع که به اعتقاد او نغزترین، ناب‌ترین و دل‌انگیزترین ترانه‌های ایرانی را باباطاهر با گویش بومی خود سروده، درباره تنوع موضوعی ترانه‌های پیر الوند گفت: «ترانه‌های پیر الوند در زمینه‌های گوناگون است. پاره‌ای از سر شیفتگی است، بزمی است، سخنی است از دل. پاره‌ای دیگر جهان‌شناسانه و اندیشه‌ورزانه است. پاره‌ای دیگر، نهان‌گرایانه و راز آشنایانه است. پاره‌ای دیگر، از گونه‌ای است که من آن را ادب پرخاش می‌نامم. خرده سنجی است. انگشت نهادن بر پلشتی‌ها و پلیدی‌های زمانه است.»
▪️هم‌خوانی «ای ایران»؛ پایان‌بخش رویداد روز اول همایش «اردیبهشت هگمتانه»
پس از پایان سخنان دکتر میرجلال‌الدین کزازی، صالح صفری، شعری از سعدی شیرازی را برای میهمانان خواند. پایان‌بخش رویداد روز اول همایش «اردیبهشت هگمتانه»، اجرای چند قطعه موسیقی توسط زوج هنرمند همدانی، کاظم مرادی (خواننده و نوازنده تار) و شادی فریدونی (نوازنده دف) بود. در پایان، میهمانان به احترام ایران، ایستاده و سرود «ای ایران» را با همراهی کاظم مرادی خواندند.