از هر طرف که رفتم جز مسکنم نیفزود!
فرزاد سپهر- خبرنگار و معمار
صنعت ساختمان با اشتغال حداقل بالای یکصد نفر مستقیم و غیرمستقیم به شکل میانگین در تعداد طبقات و مکان ساخت از جمله صنایع کارآفرین و اتفاقا پویای هر شهر است. روند ساخت از ابتدای گرفتن مجوز و طراحی نقشهها توسط مهندسان تا گرفتن پایانکار و سندهای تفکیکی و مجزا برای هر واحد و امتیاز آب و برق و گاز و تلفن با همراه کردن مالک و مهندس و نظام مهندسی و ادارههای متبوع در کنار گردش مالی بالا به یک نتیجه منجر میشود: زندهبودن شهر.
کوچهها و خیابانها و معابر و از هر طرف که راه باز بشود با خانههای قدیمی و یا نوسازی روبهرو میشویم که بسته به زنده بودن صنعت ساختمان تعدادی رو به فزونی یا انگشتشمار دارند. از هر طرف که برویم یا به مسکن و خانه و مأوایی میرسیم یا تخریب خانههایی که نباید خرابشان کرد، تا این بار هم تاریخ را به کنار گود بنشانیم و ماجرایی دیگر برای خود بنویسیم برای مسکن و محل سکونت و یافتن آرامش زندگی و یا ترس و واهمه از تخریب و نابودی.
طرح جامع میگوید چه بسازی و کجا بسازی
طرح جامع شهری مشخصکننده جزییات بالادستی طرح تفصیلی و آن نیز مشخصکننده کاربری املاک، شکلگیری شهر در سالهای آینده، چگونگی پهنهبندی خیابانها و معابر، چگونگی دسترسی به فضای سبز شهری، مشخص شدن نمادها و بناهای تاریخی و مناظر طبیعی و نگهداری از آنها، اضافهشدن و یا اضافهنشدن و به دنبال آن حفظ هویت مناطق اطراف شهر از مناطق روستایی یا شهرکهای اقماری به دلیل افزایش پهنه شهر و به طور کلی تمامی جزییات ساخت و ساز از جمله تراکم طبقهها و کاربری املاک شهر برای صاحبمنصبان و متولیان شهر است.
ماجرای تراکمفروشی دقیقا با همین عبارت در سالهای آتی محل مناقشه بین شهرداری با کارشناسان صنعت ساختمان، معماران و شهرسازان است.
از طرفی متن اصلی و اصل ماجرا با شهروندان رقم خورده اما چگونگی مشارکت ایشان در تصمیمگیری مدیران و متولیان شهر با پرسش همراه است. استانداری، اداره کل راه و شهرسازی، شهرداری و شورای شهر و اداره کل میراث فرهنگی از یک سو، استادان نهادهای دانشگاهی و یکی از نهادهای موثر در شهر یعنی سازمان نظام مهندسی ساختمان از سوی دیگر با اعلام نظر کارشناسی خود تکمیلکننده مصوبهها و تصمیمهای یکدیگر هستند.
«آن چه ما تصمیم میگیریم شما باید اجرا کنید» عبارتی است که مصوبهها و گفتههای یکسویه از طرف صاحبمنصبان را به گوش و چشم شهروندان آشنا میسازد. احترام به آرای کارشناسی و تغییر در مصوبهها از یکسویه شدن و تصمیمهای یکجانبه میکاهد.
در حالی که صاحبان رای و مصوبه و دارندگان متن، از تصمیم خود برای تصویب یا بازگرداندن آن به وزارت راه و شهرسازی میگویند و برای خود نشست بررسی برگزار میکنند و همراهان خود را برای تایید در تصمیم فرا میخوانند، رسانههای منتقد و معماران و شهرسازان منتقد در حاشیه مانده و تنها به انتشار نامههای اعتراضی بسنده میکنند.
مسکن از ملی شدن تا به نهضت رسیدن
مسکن یا به شکل مجموعه خانه و آپارتمان در قالب نهضت ملی مسکن قرار است بار سنگین خانهدار شدن را برای شهروندان به منزل برساند. کوی پرواز همدان در نزدیکی فرودگاه به شکل کارگاه ساختمانی در مسیر ساخت و ساز است اما زمانی که به نتیجه و بهرهبرداری برسد نمیتواند وضعیت قیمت سرسامآور خانه را با کاهش مواجه کند چرا که این وضع نابسامان امروزه شهروندان را گرفتار خود کرده است.
اداره کل راه و شهرسازی با همراهی نهادهای دیگر از جمله شهرداری و بنیاد مسکن و سازمان نظام مهندسی ساختمان سعی در تسهیل برای روند ساخت و ساز و سرعتبخشی به آن دارند اما با وجود این مهم با توجه به کارشناسی وضع موجود زمان بهرهبرداری در سالهای آتی تحقق پیدا میکند.
یکی از مشخصههای آمار ساخت و ساز مراجعه به پروانههای صادرشده در بخش ساختمان از سوی شهرداری است چرا که هر پروژه ساختمانی برای شروع نیاز به پروانه دارد. ارائه آمار دقیق از وضعیت حال حاضر پروانههای ساختمانی در مناطق چهارگانه شهرداری همدان اوضاع دقیقتری برای تحلیل مسکن در همدان ارائه میکند.
مراجعه به نهاد مهم دیگر یعنی سازمان نظام مهندسی ساختمان به عنوان مرجع طراحی، نظارت و اجرای ساختمان و معرفی مهندسان طراح، ناظر و مجری راهکار بعدی و موازی برای بررسی وضع ساخت و ساز همدان به شکل واقعی و به دور از خیالپردازی است.