*رضوان سلماسی
*رئیس مرکز مطالعات شورای شهر همدان
تمدن ایرانی، تمدنی کهن با قدمت چند هزار ساله است و این تمدن بافتها و بناهایی برای ما به یادگار گذاشته که امروز به عنوان میراث فرهنگی در اختیار ما قرار گرفته است. این بافتها و بناها پلی بین فرهنگ و تاریخ مردمان گذشته و مردمان امروز است. در قالب این بناها و مجموعهها، محوطهها و بافتهای تاریخی میتوان رابطهای در نظر گرفت که به عنوان یک پل ارتباطی نه تنها معماری گذشته را به امروز متصل میکند بلکه این فرهنگ را به امروز و آینده انتقال میدهد.
در ایران به همین دلایل حفظ و مرمت این بافتها به عنوان یک سیاست در دستور کار قرار گرفته است. بناهای موجود در بافتهای تاریخی به دلیل احراز هویت، باورها، فرهنگ و اعتقادات، رفتارها و مناسبات اجتماعی از اهمیت زیادی برخوردارند. آگاهنبودن از ارزش مجموعههای تاریخی و مشارکتنکردن در شناسایی و شناخت این مجموعهها در کنار آسیبهایی که به صورت طبیعی ایجاد میشود یا مدیریت ناهمگون با اصول تاریخی، میتواند این اماکن را به مرور به مکانهای متروکه تبدیل کند.
شهر همدان هم به دلیل قدمتی که دارد پر از بناها و معابری است که ارزشمند هستند و ضرورت دارد که در خصوص حفظ، احیا و مرمت آنها، نه تنها سیاستگذاری خوبی انجام شود، بلکه برای آن برنامهریزی شود. شناخت میراث معنوی و ارزشهای آنها، نخستین گام برای حفظ آنهاست.
از طرفی در شهر همدان که از آن به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن یاد میشود، سیاست این است که این شهر نه تنها به هموطنانمان معرفی شود بلکه برنامهریزی شده که به جهان معرفی شود. به همین دلیل حفظ، مرمت و احیای بافت تاریخی باید در اولویت مدیران ارشد این شهر باشد تا بتوان در جهت تقویت گردشگری آن قدم برداشت.
شهرداری همدان به این موضوع وارد شده و بر اساس سیاستهای موجود نسبت به این مسئله اهتمام ورزیده و با تملک و مرمت چند بنا به این اهتمام جامه عمل پوشانده است. نگاه شهرداری به پروژههای شهری انسانمحور است و اخیرا این نگاه از اهمین ویژهای برخوردار شده است. چند سالی است که پیادهراهسازی در اولویتهای پروژههای شهری قرار گرفته و پیادهراههای بوعلی، اکباتان و میدان مرکزی ساخته شده است. از آنجایی که این پیادهراهها در بافت تاریخی همدان قرار گرفتهاند، مرمت جدارههای آن از عوامل موثری است که توانسته هویت این بافت را تقویت کند. چند سالی است بودجهای برای مرمت جدارههای بافت تاریخی تصویب و به شهرداری ابلاغ میشود و باعث شده شهرداری برای احیای جدارههای پیادهراه بوعلی اقدام کند. گرچه تاکنون فقط بخش کوچکی از جدارههای پیادهراه بوعلی مرمت شده و لازم است کار سرعت بیشتری به خود بگیرد.
یکی از دلایل کند پیش رفتن مرمت جدارههای پیادهراه بوعلی همکارینکردن مالکان و کسبه در ابتدای کار با تصور به خطر افتادن کسب آنها بود. لازم است تدابیری اندیشیده و مشوقهایی در نظر گرفته شود تا مالکان و کسبه به صورت خودجوش در این اقدام ارزشمند مشارکت کنند تا با سرعت بیشتری انجام شود.