مالمیر تأکید کرد:
تکمیل موزه منطقه‌ای غرب کشور؛ نیاز اصلی میراث فرهنگی استان
مدیرکل میراث فرهنگی از سرقت آثار تاریخی پرده برداشت
مالمیر: با تزریق مناسب اعتبارات در سال‌های گذشته، این پروژه از پروژه‌های پیشتاز کشور محسوب می‌شود و خوشبختانه ساختمان مخزن تکمیل شده و ساختمان کامل است و موزه نیز ۶۰ درصد رشد و پیشرفت فیزیکی دارد و تا دو سال آینده تکمیل خواهد شد.
*حسین زندی
*روزنامه‌نگار
۱۵ سال از کلنگ‌زنی موزه منطقه‌ای غرب کشور در همدان می‌گذرد، اما هنوز به طور کامل آماده بهره‌برداری نشده است. این پروژه در سال ۱۳۸۵ آغاز، اما از همان ابتدا با اعتراض فعالان مدنی همراه شد. در آغاز موضوع مکان‌یابی اشتباه موزه که در عرصه تپه تاریخی هگمتانه واقع شده بود، موجب اعتراض آنان شد، اما پس از خاکبرداری، صخره‌برداری و تخریب بخشی از تپه تاریخی هگمتانه و هزینه میلیاردها تومان اعتبار، این بار موضوع ارتفاع ۷ طبقه این موزه با اعتراض فعالان مدنی مواجه شد. حضور «اسدالله بیات»، «علیرضا ایزدی» و «ریحان سروش مقدم» در مسند مدیرکل میراث فرهنگی استان در اداور گذشته نیز نتوانست این موضوع را به سرانجام برساند و به عنوان یک پروژه مخرب و ناقص، سال‌ها در بین تپه هگمتانه و بازار تاریخی همدان خودنمایی می‌کرد، تا این‌که با آمدن «علی مالمیر» این پروژه بار دیگر جان گرفت و با درخواست فعالان مدنی و موافقت دکتر «محمدرضا کارگر» مدیرکل وقت موزه‌های سازمان میراث فرهنگی با تعدیل ارتفاع موزه از هفت طبقه به سه طبقه پروژه از سر گرفته شد. این پروژه در طول ۴ سال گذشته پیشرفت های خوبی داشته، اما کافی نبوده و به گفته مالمیر، مخزن این موزه تا دو ماه آینده و نمایشگاه اصلی موزه تا دو سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید.
همدان با داشتن ده‌ها هزار شی تاریخی نیاز مبرم به یک موزه استاندارد دارد. این روزها شرایط نگهداری آثار به خصوص سنگ‌های موزه هگمتانه موضوع بحث رسانه‌هاست. از سوی دیگر همدان به عنوان کریدور قاچاق اشیای تاریخی شناخته شده و اشیا بسیاری از سوی نهادهای امنیتی و پلیسی از قاچاقچیان کشف و ضبط شده و در اختیار میراث قرار می‌گیرد. همچنین مطرح‌شدن ثبت جهانی هگمتانه نیز این نیاز را دو چندان می‌کند. مالمیر در این گفت‌وگو به چگونگی تکمیل موزه هگمتانه و مسائل پیرامون آن می‌پردازد.
- سرنوشت موزه هگمتانه به کجا خواهد رسید؟ چرا با گذشت ۱۵ سال هنوز به بهره‌برداری نرسیده است؟
یکی از پروژه‌هایی که از اواسط دهه ۸۰ شروع شده و از مهم‌ترین پروژه‌های فرهنگی کشور محسوب می‌شود همین مخزن امن و موزه منطقه‌ای غرب کشور است که در دل هگمتانه جانمایی شده بود. کار از اواسط دهه ۸۰ شروع شده بود، اما به دلایل اختلاف نظرهایی که وجود داشت، سال‌ها بلاتکلیف رها شده بود و کار از پیشرفت قابل توجهی برخوردار نبود. با توجه به این‌که استان همدان نیاز به مخزن امن و استانداردی برای نگهداری اشیا دارد و این مسئله بسیار ضروری بود، تصمیم به ساخت این موزه و مخزن گرفته شد، اما پروژه تا ۴ سال پیش مسکوت مانده بود.
در ۴ سال گذشته، با پیگیری‌هایی که از دفتر امور موزه ها داشتیم، این پروژه تعیین تکلیف شد و با سفر مدیرکل وقت موزه‌ها به استان و تغییر در طرح و تعدیل ارتفاع موزه بار دیگر با تزریق اعتبارات ساخت مخزن و موزه منطقه‌ای غرب کشور آغاز شد و در طول چهار سال گذشته با پیشرفت‌های خوبی همراه بوده است.
- روند ساخت این مخزن و موزه امروز چگونه است؟
همان‌طور که گفتم با تزریق مناسب اعتبارات در سال‌های گذشته، این پروژه از پروژه‌های پیشتاز کشور محسوب می‌شود و خوشبختانه ساختمان مخزن تکمیل شده و ساختمان کامل است و موزه نیز ۶۰ درصد رشد و پیشرفت فیزیکی دارد و تا دو سال آینده تکمیل خواهد شد.
- همدان گنجینه بزرگی دارد و به لحاظ کشف اشیا تاریخی بسیار خبرهای خوبی می‌شنویم؛ به طور مثال اوائل دهه ۹٠ حدود ۸ هزار تاریخی توسط نهادهای امنیتی از قاچاقچیان اشیای تاریخی کشف و ضبط شده و در اختیار اداره‌کل میراث فرهنگی استان قرار می‌گیرد. امروز نیاز به بهره‌برداری از مخزن امن بیش از گذشته احساس می‌شود. فکر می‌کنید چه زمانی این مخزن آماده انتقال اشیا خواهد بود؟
همان‌طور که گفتم ورودی مخزن بخشی از پروژه موزه منطقه‌ای است و باید مسیر دسترسی مخزن، همزمان با ساخت موزه آماده شود و خوشبختانه این مسیر در حال آماده‌سازی است و تا دو ماه آینده امکان رفت و آمد و انتقال اشیا به مخزن امن که با استانداردهای بین‌المللی هم همخوان است، فراهم خواهد شد.
- بسیاری از کارشناسان، همدان را کریدور قاچاق اشیای تاریخی در غرب کشور می‌دانند و مدام در خبرهای شما نیز از کشف اشیای تاریخی گفته می شود، امروز شرایط چطور است؟
اشیا موزه‌ای چند بخش دارد؛ بخشی از این اشیا از کاوش‌های باستان شناسان با مجوز پژوهشگاه باستان‌شناسی به دست می‌آید که دارای شناسنامه و گزارش باستان‌شناسان است. بخش دیگر از اشیا، اشیا اصیلی است که از حفاران غیرمجاز و قاچاقچیان در دستگیری‌ها و توقیف‌ها اتفاق می افتد. بخشی از اشیا نیز بدل هستند که باز هم از قاچاقچیان و حفاران به دست می‌آید که بخشی قابل حفاظت و با ارزش است و بخش دیگر با تشریفات خاص معدوم شده و از بین می‌رود. این روند و کشف اشیا همواره ادامه داشته و هم حراست و یگان حفاظت میراث فرهنگی و نهادهای قضایی و امنیتی همکاری بسیار خوبی با ما داشته و دارند و ورودی اشیا موزه‌ای ما همچنان فعال است.
- از آخرین موارد بگوئید. اخیرا چه چیزهایی به‌دست آمده است؟
دسته‌بندی اشیا موزه‌ای، موضوع بسیار پیچیده است. خوشبختانه ما مخزن بسیار خوبی داریم و با اضافه و تکمیل‌شدن مخزن امن جدید در موزه منطقه‌ای بسیاری از مشکلات ما حل خواهد شد و از بعد امنیتی هم کمترین خطاها اتفاق خواهد افتاد و پیش‌بینی‌های لازم در این مخزن و موزه لحاظ شده، اما گاهی اتفاقاتی می‌افتد که ناگزیر است؛ به طور مثال، پاییز سال گذشته غفلتی از سوی همکاران در حین پلمب اتفاق افتاده بود که متأسفانه یکی از کارکنان اداره اشیا بدلی را جابجا کرده بود که از حفاری‌های غیرمجاز به دست آمده بود. خوشبختانه با هوشیاری یگان حفاظت و همکاران حراست این فرد خاطی دستگیر و به مقامات قضایی تحویل داده شد و اشیا خارج نشده بود، اما با این حال بدون اغماض این پرونده در حال پیگیری است و با همکاری مقامات قضایی و امنیتی مدیریت شده است. برخورداری از موزه منطقه‌ای و مخزن آن از این حوادث جلوگیری خواهد کرد.
- علت تاخیر انتشار خبر دستگیری فرد خاطی و سارق چه بود؟ گفتید این اتفاق پاییز افتاده، اما شما در فروردین ماه خبر را اعلام می‌کنید؟
چنین پرونده‌هایی از حساسیت‌های خاصی برخوردار است و بدون نظر نهادهای امنیتی و قضایی و پلیسی نمی‌توان چنین خبری را منتشر کرد. به دلیل این‌که این احتمال وجود دارد که فرد خاطی همدست یا همدستانی داشته باشد یا این‌که برای سرقت برنامه یا طراحی خاصی انجام داده باشد. برای اطمینان از چنین مباحثی تا پیگیری دقیق و تکمیل شدن پرونده انتشار آن درست نبود. بررسی چنین پرونده‌ای با حساسیت و دقت نظر خاصی باید انجام می‌پذیرفت و خوشبختانه متوجه شدیم که هیچ شی تاریخی خارج نشده و اشیا بدلی جابه‌جاشده نیزز به محل اصلی خود بازگشته است، به همین دلیل این روزها این خبر را اعلام کردیم، اما همچنان این پرونده در حال پیگرد و پیگیری است و فرد خاطی در اختیار مقامات قضایی است.