جهان اساطیری جانوران وارد دنیای کتاب می‌شود
زهرا علی‌پور
آذر سرمدی پژوهشگر و نویسنده کتاب همدانی به تازگی کتابی با عنوان «جهان اساطیری جانوران» نگاشته است. او این اثر را بر اساس «بندهش» نوشته و این کتاب به زودی از سوی انتشارات «آوامتن» روانه بازار خواهد شد.
آذر سرمدی متولد ۱۳۶۳ و اهل همدان است. لیسانس زبان انگلیسی و فوق لیسانس و دکترای فرهنگ و زبان‌های باستانی دارد و همچنان به پژوهش مشغول است.
معرفی موضوع کتاب
با خبر شده‌ایم که قرار است به زودی کتابی از شما منتشر شود، لطفاً در مورد موضوع آن بیشتر توضیح دهید.
از نظر من پایان عنوان کتاب براساس بندهش از اول جهان اساطیری جانوران مهم‌تر است، زیرا کسی که این کتاب را می‌خواند، ممکن است نقدهایی بر آن وارد کند اما وقتی به دو واژه آخر که بر اساس بندهش است، دقت کند نقد خود را پس می‌گیرد.
اما بندهش یک دایرهالمعارف پیش از اسلام است یک کتاب بسیار مهم که موبدی به نام «فرنبغ دادگی» این کتاب را نوشته و مرحوم دکتر «مهرداد بهار» این کتاب را به فارسی ترجمه کرده است، اصل این کتاب به زبان پهلوی؛ فارسی میانه است که مهرداد بهار این کتاب را به زبان فارسی کنونی ترجمه کرده است که کار بسیار نفیس و وزینی است اما باز به خودی خود اگر انسان‌های نوعی، این کتاب را مطالعه کنند به علت دشواری آن ممکن است متوجه مضامین و مفاهیم آن نشوند.
اگر کتاب بندهش را ریشه‌شناسی کنیم، از دو واژه بن و دَهش تشکیل شده است.
بن به معنای بن و آغاز و دهش به معنای آفرینش است و عنوان این کتاب آغاز آفرینش است همچنین موارد متعددی در کتاب بندهش مانند رستاخیز و معاد صحبت شده است. در یکی از فصول کتاب بندهش در مورد حیوانات، جانوران و پرندگان صحبت شده که ممکن است در اوستا از آمده باشد یا خیر و همچنین تغییراتی که بعدا در آن ایجاد شده است.
به‌طور مثال از قدیمی‌ترها شنیده‌ایم که در مورد جغد چیزهای خوبی نمی‌گویند مثلا می‌گویند هر کس که به دنبال جغد برود سر از بیغوله‌ها در می‌آورد در حالی که جغد از ریشه «جغوته» در زبان سغدی است. در بندهش هم به آن اشاره شده و بنده هم در موردش صحبت کردهام. این پرنده وقتی نشسته، قادر است پشت سرش را ببیند و گردنش ۳۶۰ درجه می‌چرخد و در ایران باستان نماد خرد دارد .
یا شیر که در بندهش می‌گویند حیوانی است که بوی بدی دارد و اصلا حیوان نیکی نیست ولی در متون اسلامی نماد قدرت پیدا کرده و از آن به عنوان سلطان جنگل یاد می‌شود در حالی که در اوستا زیاد از آن صحبت نشده و در بندهش حتی به عنوان حیوان مقدس و یا محبوبی از آن یاد نشده است.
من در این کتاب در مورد حیوانات، پرندگان، ماهی‌ها و تمام جانورانی که در بندهش از آنها ذکر شده و تغییرات حاصل شده به انضمام آوانوشت متن پهلوی آن صحبت کردهام به این دلیل که خواندن متن پهلوی دشوار است.
هدف از نوشتن این کتاب
کمتر کسی به دنبال نوشتن این موضوعات است هدف شما از نوشتن این کتاب چیست؟
هدف من از نوشتن این کتاب معرفی کتاب بندهش است که مردم با بخش‌های مختلف آن آشنا شوند و با توجه به این که این کتاب هم شامل متون دینی و هم شامل متون غیر دینی است، دوست داشتم مردم حاضر بدانند که ما منبع مهم و معتبری حتی در رابطه با حیوانات، پرندگان و جانوران در ایران باستان داشته و داریم. اگرچه توانایی‌های علمی ما در حدی نیست که بتوانیم خطوط میخی را بخوانیم اما به این معنا نیست که ما از ابتدا و از بیخ و بن آن را نداشته‌ایم .هدف اصلی من احیای دایرهالمعارف بندهش است.
طیف سنی
با توجه به موضوع که براساس بندهش است این کتاب مناسب چه گروه سنی است آیا صرفا محدود به بزرگسالان است یا برای کودکان و نوجوانان هم مناسب است؟
من برای این کتاب رده سنی خاصی در نظر نگرفته‌ام اما حتی می‌تواند برای کانون کودکان و نوجوانان هم مفید باشد، این کتاب با آن قلم و نگارش، مناسب برای هر طیف سنی است .به نظر من این کتاب قادر است که هر گروه سنی را علاقه مند و جذب خواندن کند.
استفاده کاربردی کتاب
موضوع کتاب شما بسیار جالب و تاثیرگذار است. فکر می‌کنید کتاب شما چه استفاده کاربردی می‌تواند داشته باشد؟
کاربرد این کتاب بیشتر برای کسانی است که علاقه‌مند تاریخ و اساطیر هستند. اساطیر برای خود، جهان و دنیایی دار.د درباره اسطوره‌ها نظرات، فرضیات، پیشنهادات و حتی در مورد خود کلمه و واژه اسطوره توضیحاتی وجود دارد. من در مقدمه کتاب هم در این مورد صحبت کردهام. اساطیر خیلی مهم هستند در جهان اساطیر جای بازنگری و نگارش‌های چندین اثر به صورت مقاله و کتاب وجود دارد.
اهداف بعدی
بعد از چاپ و انتشار این کتاب قصد دارید در چه حوزه‌هایی کار کنید و به قولی اهداف بعدی شما چیست؟
فصل ۸ و ۹ کتاب بندهش که در رابطه با حیوانات و جانوران بوده، در بخش کوچکی از کتاب کار کردهام و قصد دارم در مورد مفاهیم دیگر در حوزه متون دینی مثل معاد و رستاخیز که بحث‌های چالش‌برانگیزی است، کار کنم.
کلام آخر
در پایان چیزی هست که بخواهید اضافه کنید؟
معارف جمع معرفه است یعنی شناختن هرچه که شما بخواهید بشناسید. دانش الان یک دانش جهان شمول است و محدود به ما نیست ولی قبلاً این چنین نبوده است ایران امپراتوری بوده و خودش صاحب سبک بوده بنابراین دایرهالمعارف آن بسیار مهم است. بندهش کتاب بسیار مهم و ارزنده‌ای است. هنوز هم چه دانشجوهای کارشناسی ارشد و چه دانشجوهای دوره دکترا می‌توانند از بخش‌های مختلف این کتاب به عنوان رساله و تز دکترایشان استفاده کنند و رساله‌های بسیار عالی و فاخر منتشر کنند.