خاندان قراگوزلو در یک کتاب
این کتاب به صورت مختصر به تاریخ، شرایط زیست و حضور خاندان قراگزلو در قدرت تا دوره قاجار می‌پردازد.
الوندی در معرفی کتاب قراگوزلوها می‌نویسد: «قراگوزلوها از جمله اقوامی بودند که در دوره سلجوقیان به همراه دیگر ترکان وارد فلات ایران شده و در حدود همدان کنونی ساکن شدند. با یورش مغولان به ایران محل سکونت خود را در جستجوی مامن تازه‌ای به سمت غرب ترک کردند و تا حدود شام رفتند، اما پس از چندی به ایران بازگشتند و باری دیگر در همدان ساکن شدند.
*حسین زندی
*خبرنگار
«قراگوزلوها و نقش آنان در تاریخ اجتماعی و سیاسی همدان» نام کتابی است که «رضا الوندی» در سال ۹۷ از سوی انتشارات «نگارستان اندیشه» روانه بازار کرده است.
این اثر حاصل پایان‌نامه کارشناسی ارشد الوندی در رشته تاریخ است که در دانشگاه تربیت مدرس به راهنمایی و مشاوره «هاشم آقاجری» و «علیرضا ملائی توانی» در چهار فصل نوشته شده است.
این کتاب به صورت مختصر به تاریخ، شرایط زیست و حضور خاندان قراگوزلو در قدرت تا دوره قاجار می‌پردازد.
الوندی پایان‌نامه‌اش را بر اساس منابع کتابخانه‌ای تهیه کرده و سلسله مقالات دکتر «پرویز اذکائی» در «مجله آینده» با عنوان «قراگوزلوهای همدان»، مقاله «حاج شیخ تقی وکیل الرعایا همدانی» در مجله آینده و دست‌نوشته‌های تاریخ معاصر اثر دکتر اذکائی، خاطرات عین السلطنه، خاطرات ظهیرالدوله، خاطرات نظام السلطنه مافی و خاطرات اعتمادالسطنه از جمله این منابع هستند که اطلاعات خوبی درباره خاندان قراگوزلو به دست داده است.
فصل نخست
در فصل نخست کتاب خاستگاه و پیشینه و تبار تاریخی قراگوزلوها تا دوره زندیه را بررسی می‌کند و از خاستگاه قبیله‌ای و پیشینه تاریخی آنان می‌نویسد. سپس قراگوزلوها در دوره سلجوقی، تیموری و صفویان را بررسی می‌کند و به قراگوزلوها از سقوط صفویان تا قتل نادرشاه و سپس ائتلاف با زندیان در نبرد قدرت و در پایان فصل اول نیز به شجره خانوادگی و تبار قراگوزلوها می‌پردازد.
فصل دوم
در فصل دوم ساختار اجتماعی، اقتصادی و نظامی، قراردادها و مناسبات با دولت قاجاریان را بررسی کرده و مالکیت و ساختار اقتصادی، نظام ارباب رعیتی، مناسبات اقتصاد سیاسی، ساختار و جایگاه نظامیان در ارتش قاجار، افواج نظامیان را بررسی می‌کند.
فصل سوم
در فصل سوم مناسبات قراگوزلوها با قدرت و سیاست در دوره قاجاریان بررسی شده و اتحاد آنان با آقامحمدخان قاجار و ائتلاف آنان با خان قاجار در نبرد با جعفرخان و لطفعلی خان زند را بررسی می‌کند.
در این فصل از جلوس فتحعلی شاه تا افول پادشاهی محمد شاه قاجار و نقش قراگوزلوها در حکومت قاجار و نقش آنان در نبرد علیه عثمانی و مسئله هرات افغانستان و وقایع گیلان و نبرد با روسیه و حضور آنان در مناطق مرکزی ایران بررسی می‌شود. در بخشی نیز به محاصره اقتصادی همدان و شکایت اهالی این شهر از قراگوزلوها و پیگیری‌هایی که حاج محمد تقی ایرانی (وکیل الرعایا) همدانی در مجلس انجام داده، بررسی می‌کند. سپس به امیر افخم قراگوزلو و قتل سید جمال الدین واعظ اصفهانی و در پایان این فصل از فتح تهران تا سقوط قاجاریه می‌پردازد.
فصل چهارم
اما فصل چهارم این کتاب به صورت مفصل به ابوالقاسم خان ناصرالملک قراگوزلو و نقش او را در دولت قاجار بررسی می‌کند.
در بخش محاصره اقتصادی همدان می‌نویسد: «محمدتقی وکیل الرعایا به نمایندگی از مردم همدان به صورت مخفیانه در ۲۵ ماه رمضان ۱۳۲۴ هجری قمری از همدان به سوی تهران راه افتاد و به عنوان نخستین نماینده همدان به مجلس معرفی شد. مشارالیه به صورت جدی بر علیه اقدامات قوانین خوانین قراگوزلو در مجلس اول موضع‌گیری کرد. از سوی دیگر شکایت و تلگرافات اهالی علیه آنان بیشتر و بیشتر می‌شد. این مسئله سبب شد تا از سوی دولت تحت فشار قرار بگیرند، لذا از ارائه مقدار گندم درخواستی برای شهر همدان اظهار ناتوانی و عجز کردند و مدعی شدند که میزان درآمد حاصل از زمین‌های زراعی شان کفاف گندم درخواستی همدان را نمی‌دهد. معترضین نیز سیاهه‌ای از املاک خوانین قراگوزلو تهیه کردند و با تلگراف به تهران فرستادند، تا خلاف ادعای قراگوزلوها را ثابت کنند. آنان در این تلگراف عنوان نمودند که: املاک خوانین در مهربان، سردرود، درجزین، فامنین، خدابندلو، میمنه و چهار بلوک غریب ۷۰۰ پارچه است. وکیل الرعایا نیز در مجلس با سخنرانی‌های مفصل طرح ربع محصول خوانین را مطرح کرد و طبق آن دولت خوانین را موظف می‌کرد تا مقداری معین از محصول سالانه خود را تحویل دهند. در نهایت بیان‌الملک مستوفی جهت بررسی و انجام این کار به همدان اعزام شد. پیروزی مردم همدان بر خوانین قراگوزلوها در بلوای نان و ناگزیر ساختن آن به پرداخت حقوق حقه مردم از یک طرف و عدم موفقیت خوانین در شکست مشروطه خواهان در تحریم اقتصادی از سوی دیگر، آنان را به اقدام دیگر علیه مشروطه و وکیل همدان در مجلس شورای ملی برانگیخت.»
معرفی قراگوزلوها
الوندی در معرفی کتاب قراگوزلوها می‌نویسد: «قراگوزلوها از جمله اقوامی بودند که در دوره سلجوقیان به همراه دیگر ترکان وارد فلات ایران شده و در حدود همدان کنونی ساکن شدند. با یورش مغولان به ایران محل سکونت خود را در جستجوی مامن تازه‌ای به سمت غرب ترک کردند و تا حدود شام رفتند، اما پس از چندی به ایران بازگشتند و باری دیگر در همدان ساکن شدند. قراگوزلوها در اواخر دوره صفویه صاحب قدرت و مکنت شدند و با تکیه بر آن توانستند در نبردهای خان خانی پس از سقوط صفویان تا ظهور قاجاریان به فعالیت بپردازند و در روی کارآمدن دولت قاجاری نقش آفرینی کنند. تشکیل دولت قاجاریه فرصت مناسبی فراهم آورد تا آنها نقش تاثیرگذاری در تحولات اجتماعی و سیاسی تاریخ ایران ایفا کنند… هرچه بر عمر حکومت قاجاریه افزوده شد، اهمیت قراگوزلوها نیز مضاعف گشت. تا جایی که در زمان آخرین پادشاه قاجار، ابوالقاسم خان ناصرالملک قراگوزلو به نام نیابت سلطنت، مقدرات کشور را عملاً به دست گرفت».