غارت زیر ساختهای اکولوژیکی کهن شهر همدان با بورس بازی زمین
نازنین ناصری
خبرنگار
شماره قبل رسانه همدان نامه به طرح جامع همدان و چالش ها و موانع ابلاغ آن و همچنین الحاق ۳ هزار هکتار اراضی به محدوده شهر پرداخت. در این شماره زوایای جدیدی از الحاق ۳ هزار هکتار به حریم همدان ، از سوداگری زمین تا غارت زیر ساختهای اکولوژیکی نمایان میشود. «دکتر حسین اینانلو» عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین در این گفتوگو از اقتصاد سیاسی و کالا شدن مسکن سخن میگوید.
اینانلو با اشاره به اینکه از منظر محیطزیستی و علم مدیریت و برنامهریزی شهری، الحاق ۳ هزار هکتار اراضی به محدوده شهر همدان از نظر ارزیابی اثرات محیط زیستی توجیه منطقی ندارد، مطرح میکند: طرفداران الحاق به مالکان زمین اعلام میکنند که با الحاق، قیمت زمین آنها افزایش مییابد و از طرف دیگر به متقاضیان مسکن وعده کاهش قیمت مسکن میدهند. در صورتیکه الحاق زمین باعث افزایش قیمت زمین برای توانمندی اقتصادی مالکان و یا کاهش قیمت مسکن برای متقاضیان نمیشود.
مسکن؛ کالای اقتصادی
وی با تأکید بر پایان نامهها کارشناسی ارشد و رسالههای دکتری که case study آن شهر همدان است، اظهار میکند: امروز شهر همدان در صدر شهرهایی است که حجم کالبد آن بیشتر از نیاز مردم به مسکن است. اگر مساحت ساختمانهای حال حاضر را نسبت به نیاز مسکن شهروندان همدان بسنجیم، خانه و واحد مسکونی بیش از نیاز است و قیمت بالای مسکن نه به دلیل کمبود مسکن، بلکه به دلیل کالا شدن مسکن و ریشه در اقتصاد سیاسی کشور دارد. امروزه مسکن به دلیل ارزش افزوده بالا از سقفی برای سکونت مردم خارج و به کالای سرمایهای تبدیل شده است. عدم سوددهی در بخشهای تولیدی، کشاورزی و صنعت باعث شده افراد برای حفظ ارزش پول به سمت خرید مسکن سرازیر شوند بدون اینکه نیازی به مسکن داشته باشند.
فریب مالکان و متقاضیان
عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهرسازی با بیان اینکه کالا شدن مسکن در همه شهرهای ایران به ویژه در مراکز استانها نمود پیدا کرده، عنوان میکند: همدان جزو شهرهای پیشرو در مواجه با این چالش است. بنابراین توجیه نماینده مجلس، یک فرد رسانهای یا مدیر نهادهای متولی مسکن در همدان مبنی بر الحاق زمین و ساخت مسکن که باعث کاهش قیمت مسکن میشود، یک فریب آگاهانه یا ناآگاهانه است. از طرف دیگر با توجه به شرایط و زیرساختهای اکولوژیکی همدان، این سه هزار هکتار از گذشته تا به امروز صرف کشت محصولات جالیزی و سبزیجات برای همدان شده است.
سوددهی یا تهی دستی
اینانلو با تأکید بر این که مالکین زمینها ارتزاق میکنند و صدها سال مالک و وارث این زمینها بودهاند، توضیح میدهد: اگر فروش این زمینها اکنون اتفاق بیفتد، معمولا کمتر از قیمتی است که بعدا تعاونی های مسکن یا انبوه سازان پرداخت خواهند کرد. شاید مالک مزارع صیفیجات به صورت مقطعی پول درشتی بدست میآروند. اما در طولانی مدت در بازار آشفته اقتصادی ارزش واقعی این پول افت پیدا کرده و مالک تاریخی این اراضی به تهیدستی و تنگنای اقتصادی دچار میشوند. بنابراین پیشنهاد مطرح شده توسط طرفداران الحاق توجیه علمی و منطقی ندارد.
دلالی از طریق حریم شهر
وی با اشاره به رویکردهای وزارت مسکن و شهرسازی پیشنهاد برداشته شدن حریم شهر را ارائه کرده و تصریح میکند: حریم باعث بورسبازی زمین و دلالی میشود. زیرا زمینهای پیرامون شهرها از کاربریهای تولیدی به بورسبازی و خرید و فروش تبدیل میشوند. اگر قرار است حریم برای شهرها تعریف شود، این حریم به لحاظ علمی باید دو یا سه برابر مساحت فیزیکی شهر باشد. در برخی از شهرها حریم ده برابر مساحت فیزیکی شهر و بیش از سه برابر حد مجاز استاندارد است که نشان از مافیای قدرت و دستهای پشت پرده، مدیریت در سایه و شعارهای فریبنده افزایش ایجاد مسکن بوده و زیر ساختهای اکولوژیکی شهر همدان را به غارت میبرند.
شرایط اکولوژیکی همدان
این استاد دانشگاه با بیان اینکه کهن شهر همدان جزو شهرهایی است که ریشه در تاریخ دارد و اولین شهر استاندارد در ایران بوده که در قرن هشتم پیش از میلاد توسط دیاکو ساخته شده است، خاطر نشان میکند: همدان و شهرهایی مانند اصفهان، تهران و شهر ری با توجه به شرایطی که در زمان جانمایی آنها وجود داشته، در مخروط افکنهها و بهترین خاکهای آبرفتی ایران جانمایی شدهاند. شهر اصفهان روان آب، شهر ری بیشتر آبخوان و منابع آب غنی داشته است. اما شهر همدان دارای روان آب و رودخانه و آبخوان بوده است. این پوششها جزو عناصر اکولوژیکی و هم ساز و هماهنگ با طبیعت بوده و یکدیگر را تکمیل میکردند و به دلیل کمبود جمعیت، توسعه فیزیکی و کالبدی نداشتند، طبیعت از آسیب به دور بود. اما در صد سال گذشته و به ویژه در ۵۰ سال اخیر شهرهایی مانند همدان با افزایش شهرنشینی رشد کردند که این رشد باعث شده زمینهای اطراف بیشتر در معرض تغییر کاربری قرار بگیرند.
ثروتهای نجومی و سو استفاده از الحاق اراضی
اینانلو با اشاره به اینکه اکنون همدان حدود ۶۰۰ هزار نفر جمعیت دارد و مدیریت و برنامهریزی شهری به جای مهار مشکل مسکن از طریق توزیع فضایی مناسب جمعیت، خود از آن سو استفاده میکند، میگوید: طبق آخرین آمار سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ رشد جمعیت استان همدان منفی بوده و استانی مهاجر فرصت است. این استان مهاجر فرصت در مهاجرتهای درون استانی افراد را از شهرستان های تویسرکان، رزن و … تشویق به مهاجرت به مرکز استان یعنی همدان میکند و با این تغییر کاربری و الحاق به جای اینکه منابع طبیعی و آب و خاک همدان را نجات دهد و تخریب آن را متوقف کند به این مشکل دامن میزند و صرفا برخی از افراد از طریق الحاق به ثروتهای نجومی خواهند رسید.