موسیقی و نشاط اجتماعی
پاشا رجبلو / مدرس موسیقی
توجه به برپایی و تولید نشاط اجتماعی در جوامع بشری امروزی بیش از بیش اهمیت دارد. چرا که با وجود تنوع در پیشرفت‌های صنعتی و الکترونیکی و ساخت وسایل کاربردی از قبیل تلفن های همراه، رایانه ها و حتی وسایل حمل و نقل پیشرفته و لوکس، متاسفانه حس شادی و لذت از این داشته‌ها، نتوانسته نیاز درونی آدمی را برطرف سازد و بخش بزرگی از این تکنولوژی و فناوری‌ها نیز در مسیر غیر انسانی به کار گرفته می‌شود: اختلاف طبقاتی؛ اقتصاد مریض و وضع نابسامان سلامت جغرافیایی و سیاسی اجتماعی کشورها به گونه‌ای در حال شکل‌گیری است که فردگرایی به شدت گسترش یافته و از سوی نشاط اجتماعی که نیازمند توجه به مشارکت و حضور اکثریت قشرهای جامعه می باشد، هر روز وضع اسفناک‌تری پیدا کرده است. در این میان شناخت و آگاهی لازم ؛ مطالبه‌گری و اموری چون : پرداختن به فرهنگ و هنر توجه به فضاهای مناسب شهری از قبیل فرهنگسراها؛ سالن‌های ورزشی؛ احداث پارک‌ها و همچنین حفظ و حراست از محیط زیست و طبیعت و ایجاد مراکز غیر انتفاعی عمومی برای برگزاری جشن‌های تاریخی و اجتماعی و بسیاری موارد دیگر که می تواند نشاط اجتماعی را در جامعه گسترش دهد، مورد توجه مسئولین و متولین فرهنگی و شهری نمی باشد .
موسیقی یکی از مهترین دستاوردهای انسانی است که می تواند در شکل گیری و ایجاد شادی در جامعه نقش مهمی داشته باشد. این هنر به خاطر ماهیت ذاتی که از اصوات خوش شکل می‌گیرد، می‌تواند تمامی قشرهای مختلف اجتماعی را تحت تاثیر قرار دهد. شور و هیجان درونی انسان ، موسیقی را پدید می آورد و در یک رابطه متقابل موسیقی خود عامل نشاط اجتماعی می شود که اجراهای موسیقی در مجتمع های فرهنگی و به ویژه مراکز و اماکنی که بتوان در آن به موسیقی پرداخت، می تواند تاثیر بسزایی در شکل‌گیری نشاط اجتماعی داشته باشد. ابونصر فارابی دانشمند بزرگ ایران اعتقاد داشت که موسیقی تحمل رنج را آسان می‌سازد، امام محمد غزالی شنیدن موسیقی را بانگ دلپذیری می‌داند که انسان را به وجد می‌آورد، ابن خردادبه می‌گوید موسیقی آن است که تو را شاد و برقصاند ذهن را لطیف و خوی را ملایم و جان را شاد کند، بتهوون موسیقی را هنر زبان دل و روح بشر و عالی‌ترین تجلی قریحه انسانی می‌داند، یونانیان بر این باور بودند که موسیقی می‌تواند رنج‌های آدمی را التیام بخشد، رومی‌ها موسیقی را شفابخش می‌دانستند و عده‌ای از موسیقی‌دانان معتقدند که می‌توان با اصوات آهنگین موسیقی حتی بسیاری از درد و رنج های آدمی درمان کرد. روایت شده است در دوره ساسانیان، بهرام که به رفاه مردمان اهمیت بسیاری می‌داد و اعتقاد داشت مردم باید مانند خود او زندگی کنند؛ برای شادی مردم، سفارش داده بود که دوازده هزار کولی یا لوری (به معنای نوازنده موسیقی) از هندوستان به ایران وارد کنند تا برای نشاط مردم در شهر ها و کوچه ها موسیقی بنوازند.
همچنین ضرروت استفاده از موسیقی نواحی و مقامی فرهنگ های مختلف ایرانی، برای ایجاد نشاط اجتماعی بسیار موثر می باشد. صدای شنیدن ساز سرنا و دهل ، یک کمانچه لری و دوتار خراسانی و یا یک قیچک و دونلی سیستانی، و یا صدای دلنشین نی انبان منطقه جنوب کشور، ناخواسته روح و روان آدمی را جلا می بخشد. بطور کلی صدای شنیدن یک موسیقی خوب، بویژه موسیقی جدی و موسیقی نواحی که یک نشاط ماندگاری را بوجود می آورد، همواره تاثیر مثبتی در ایجاد شادی و نشاط داشته و امروزه نیز یکی از نیاز های جامعه ما می باشد .
برای ایجاد پویایی و نشاط در جامعه به وسیله موسیقی، مستلزم حمایت‌های مردمی، نهادهای دولتی و همکاری و همیاری هنرمندان در این عرصه را طلب می کند. در این میان نقش متولیان فرهنگی در گسترش و ارتقای فضاهای عمومی موسیقی، اهمیت بسیاری دارد . اگر چه ظاهرا چند کنسرت انگشت شمار ( که کمیت و کیفیت این کنسرت ها خود جای بحث و گفتگوی دیگری را دارد که بخشی از این اجراها فقط یک نشاط کاذب را بوجود می آورند )، با بلیت فروشی در بعضی از فضاهای فرهنگی برگزار می شود، ولی باید توجه داشت که تعداد محدودی از مردم و علاقه مندان و بخصوص هنرجویان موسیقی ( با توجه به شرایط اقتصادی و درآمدهای کم ) می توانند در این کنسرت ها شرکت کنند. ایجاد فضاهای عمومی و غیر انتفاعی در محل هایی چون مدارس،فرهنگسراها، مجتمع های فرهنگی و برگزاری جشن های ملی تاریخی مذهبی بهرهمراه موسیقی، به ویژه در مناطق محروم شهرها به همراه اجراهای رایگان موسیقی، می تواند شور و نشاط اجتماعی را دو چندان کند