*رضوان سلماسی
*رئیس مرکز مطالعات و پژوهش‌های شورای شهر
تأثیرگذارترین ظرفیت اجتماعی در مسیردهی و روشنگری آینده جامعه معلمان و مدرسان هستند. اهمیت نقش این قشر را تاریخ به خوبی در خاطر دارد. کشته شدن ابوالحسن خانعلی در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۴۰ در تجمع اعتراض آمیز معلمان در میدان بهارستان تهران و ترور استاد مرتضی مطهری در شبانگاه اردیبهشت ۱۳۵۸، ۱۲ اردیبهشت را در تقویم و تاریخ ایران به عنوان روز معلم ماندگار کرد. ترور استاد شهید مطهری توسط گروه فرقان نه تنها ترور یک فرد که به عنوان ترور یک تفکر، برنامه‌ریزی و اجرایی شد. با بررسی عمیق و ریشه‌ای این اقدام، نقش تأثیر آموزش و چرایی تلاش برای حذف آن از بدنه و ساختار جامعه در ادوار مختلف از سوی مخالفان حرکت و رشد کشور آشکار می‌شود.
با توجه به نیازهای زندگی معاصر، امروزه فعالیت معلمان و مدرسان به فضای فیزیکی مدارس، مراکز علمی و دانشگاه‌ها محدود نشده و فضای فیزیکی و معنوی شهرها بزرگترین و مهم‌ترین مَدرس و عرصه آموزش محسوب می‌شود. اگر بپذیریم آموزش در شهر در قالب آموزش شهروندی و در راستای تبیین حقوق و وظایف شهروندی شکل می‌گیرد، وظیفه خطیر سردمداران این جنبش برای ارائه مفاهیم مورد نیاز جامعه مدنی به خوبی مشخص خواهد شد.
مبانی و مفاهیم آموزش شهروندی فکر و ذهن شهروندان را تربیت و به پرورش روح جامعه کمک شایانی می‌کند. از این رو مدیران پیشرو از مقوله آموزش در شهر غافل نبوده و به عنوان یکی از اصلی‌ترین اهداف در بازه‌های زمانی مختلف برای آن سیاستگذاری و برنامه‌ریزی می‌کنند.
مدیران و سیاست‌گذاران شهری قبل از تصدی عناوین مختلف، شهروند یک شهر بوده‌اند و عملکرد ایشان، به عنوان نتیجه برآیند آموزه‌های ادوار مختلف تجربه زیستیشان قابل ارزیابی است.
دغدغه‌مندی شهری و ترجیح منافع شهر به منافع شخص و گروه‌های کوچک از بدیهیات دید یک مدیر کمال یافته در بستر آموزش‌های صحیح است. شهر مجموعه‌ای از همزیستی اقشار و گروه‌های مختلف با تنوع فرهنگی در بستر طبیعی تاریخی خود است. شناخت صحیح نیازهای شهر و برنامه‌ریزی برای مرتفع کردن این نیازها همراه با حفظ میراث طبیعی و تاریخی آن، گذار شهر برای تحقق توسعه پایدار را در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین تنش محقق می‌کند.
در جوامع شهری مدیریت منابع انسانی، توسعه اجتماعی، ساخت فضای فیزیکی شهر، تهیه چشم‌انداز و برنامه راهبردی عملیاتی شهر، تعریف منابع درآمدی پایدار و روش‌های کسب این درآمدها و مانند این از دیگر شاخصه‌های تضمین توسعه‌یافتگی محسوب می‌شود که دید و مهارت خاص خود را می‌طلبد.
کسب مجموعه این مهارت‌ها و توانمندی‌ها نیازمند کسب تجربه و آموزش‌های مختلف در مراحل مختلف زندگی است که خود نقش برنامه‌ریزی و ارائه آموزش‌های عمومی و تخصصی را آشکار می‌کند.