هتل نیمه‌کاره علیصدر؛ همچنان مانع ثبت جهانی غار
رئیس میراث فرهنگی کبودراهنگ: غار علیصدر و غار سراب به صورت مجموعه هستند و این را هم باید پیگیری کنیم که شاید مجوز بهره‌برداری معدن در کنار غار سراب تمدید نشود
غلامی: اگر ما بخواهیم یک سفره‌خانه یا خانه بوم‌گردی در داخل روستا ایجاد کنیم، زمانی که از محیط‌زیست استعلام کنیم، استعلام ما را رد می‌شود و با این طرح توسعه موافقت نمی‌شود در صورتی که خانه‌های چند طبقه در حریم روستا ساخته می‌شود و از آن‌جا که استعلامی صورت نمی‌گیرد مشکلی هم پیش نمی‌آید.
*ناهید زندی‌صادق
*روزنامه‌نگار
کبودرآهنگ را بیشتر مردم با غار علیصدر می‌شناسند، این شهرستان علاوه بر این غار طبیعی که شهرت جهانی دارد چندین اثر تاریخی و طبیعی دیگر را در خود جای داده است که در سایه شهرت غار علیصدر کمتر به آن‌ها پرداخته شده است. «مهدی غلامی» رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی از جاذبه‌ها، چالش‌ها و مشکلات این شهرستان می‌گوید:
- عملکرد اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان کبودرآهنگ در شش ماهه نخست سال ۱۳۹۹ در زمینه صنایع‌دستی، گردشگری و میراث‌فرهنگی چگونه بوده‌است؟
در حوزه صنایع دستی نزدیک به ۴ میلیارد و ۴۵۰ میلیون ریال تسهیلات روستایی و مشاغل خانگی به متقاضیان ارائه شد که اشتغال‌زایی ،۲۰ نفر را در پی داشته است.
در حوزه گردشگری تسهیلاتی به مبلغ ۳ میلیارد ریال به منظور ایجاد یک واحد مهمان‌پذیر پرداخت شده که محل اعتبار آن اعتبارات تسهیلات روستایی بوده، این پروژه در حال انجام و تکمیل است. همچنین ۱۷ میلیارد ریال هم به متقاضیان کرونا تسهیلات پرداخت شده است .
در حوزه میراث فرهنگی حمام تاریخی و سنگی «باشقورتاران» که یکی از مهمترین جاذبه‌های تاریخی استان است، مرمت شد که این پروژه هم در حال تکمیل است. در سال جاری ۲ تپه باستانی جدید هم در شهرستان شناسایی و به فهرست آثار اضافه شده‌است.
در غار علیصدر هم به منظور حفاظت از این غار ارزشمند و جهانی پایگاهی ایجاد کرده‌ایم که نیروهای حفاظت از عرصه و حریم غار حفاظت کنند و بر ساخت و سازهایی که در محوطه و اطراف انجام می‌شود نظارت داشته باشند. از ساخت و سازهای غیرمجاز و غیراستاندارد در حریم غار جلوگیری کنند که مبادا این ساختمان‌های به منظر غار آسیب برساند. همچنین این پایگاه کنترل آب‌های ورودی و خروجی غار و برداشت آب‌ها در عرصه و حریم را کنترل می‌کند که در آینده آب غار علیصدر دچار افت نشود و به مشکل اساسی برنخوریم.
بازار شهر کبودراهنگ به شماره ۱۷۳ در تاریخ پنجم اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ در فهرست آثار تاریخی فرهنگی به ثبت رسید که پیگیر این موضوع بودیم که بازار شهر کبودراهنگ را جزو آثار تاریخی شهرستان کبودراهنگ معرفی کنیم که این کار در سال جاری صورت گرفت. بعد از ثبت، پیگیر مرمت بازار و جذب اعتبار هستیم که از تخریب آن جلوگیری کنیم.
- در راستای ثبت میراث ناملموس در سطح شهرستان کبودرآهنگ چه اقداماتی صورت گرفته است؟
در فهرست آثار میراث ناملموس شهرستان کبودراهنگ سه اثر را ثبت کردیم که غذای محلی ایران شوربا اولین غذایی که در شهرستان ثبت شده، دومین اثر فن پخت آش غازیاغی است و سومین اثر ما در شهرستان کبودراهنگ، قالی بافی مهربان است که در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده‌است.
- با چه مشکلات و چالش‌هایی روبه‌رو بودید؟
از مهمترین مشکلات و چالش‌هایی که در شهرستان کبودراهنگ داریم می‌توان به قانونی اشاره کرد که محیط‌زیست در کشور کار گروه غارشناسی برای غارهای درجه ۳ گردشگری مثل علیصدر تصویب کرده‌است. بر اساس این قانون هرگونه ساخت و ساز و سرمایه‌گذاری ممنوع است، تسهیلات زیادی برای توسعه و جذب سرمایه در روستای علیصدر وجود داشت، اما سرمایه‌گذاران با وجود این قانون نتوانستند از این تسهیلات استفاده کنند.
روستای علیصدر قبل از این‌که غار علیصدر شناسایی شود، وجود داشته و ساخت و ساز و سکونت در این روستا چیز تازه‌ای نیست، البته از زمانی که محیط‌زیست این قانون را تصویب کرد هم هیچگونه نظارت و ممانعتی از ساخت و ساز نمی‌کند، فقط در صورتی که برای سرمایه گذاری استعلام شود، جواب استعلام تایید نمی‌شود.
در این خصوص پیگیری‌های زیادی انجام دادیم که این مشکل حل شود، از استان پیگیری کردیم که به نتیجه نرسید و اعتراض ما به کارگروه غارشناسی کشور ارسال شد. ما امیدواریم هر چه زودتر اصلاح شود و شاهد توسعه گردشگری روستای علیصدر باشیم.
اگر ما بخواهیم یک سفره‌خانه یا خانه بوم‌گردی در داخل روستا ایجاد کنیم، زمانی که از محیط‌زیست استعلام کنیم، استعلام ما را رد می‌شود و با این طرح توسعه موافقت نمی‌شود در صورتی که خانه‌های چند طبقه در حریم روستا ساخته می‌شود و از آن‌جا که استعلامی صورت نمی‌گیرد مشکلی هم پیش نمی‌آید.
چالش دیگری که در شهرستان وجود دارد شیوع بیماری منحوس کروناست که بر توسعه گردشگری و صنایع‌دستی خیلی اثرگذاشته‌است. سال گذشته ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار نفر مسافر در شهرستان داشتیم که امسال به دلیل بیماری کرونا نزدیک به ۱۰۰هزار نفر مسافر به این شهرستان آمده‌اند که خسارت زیادی به رستوران‌ها، مجتمع‌های گردشگری و غار علیصدر که از گردشگری درآمد داشتند، وارد شده است.
- تا پایان سال چه برنامه‌هایی دارید؟
مهمترین برنامه تا پایان امسال داریم بحث پیگیری تامین اعتبار برای مرمت بازار شهر کبودراهنگ و همچنین پیگیری موضوع سرمایه‌گذاری در تالاب شیرین‌سو است که امیدواریم بتوانیم این طرح‌ها را به سرانجام برسانیم.
بازار قدیمی شهر کبودراهنگ اولین مرکز خرید و فروش و رونق مشاغل کبودرآهنگ بوده که ساخت این بازار حدود یکصد سال پیش به دستور امیر نظام قراگوزلو اتفاق افتاده است. در گذشته این بازار دارای رونق فراوانی بوده و کسبه قریه در آن روزی خانواده را تامین می‌کردند. طرح مرمت بازار شهر توسط میراث فرهنگی تهیه شده و این طرح را به اداره اوقاف شهرستان کبودراهنگ ارسال کردیم که با تصویب در اداره‌کل اوقاف استان مشارکت اداره اوقاف را در مرمت این بنا به کار بگیریم و با حضور شهرداری، میراث فرهنگی و اداره اوقاف این بنا را حفظ کنیم.
- از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی شهرستان کبودرآهنگ بگویید.
شهرستان کبودرآهنگ تعداد ۲۳۴ اثر تاریخی طبیعی فرهنگی و مذهبی داده که مهمترین اثر طبیعی ما غار علیصدر است که شهرت جهانی دارد. این اثر ان‌قدر مهم است که بقیه جاذبه‌ها را پنهان کرده و خود علیصدر که چون آوازه زیادی دارد نیاز به معرفی ندارد.
این شهرستان به جز علیصدر یک روستای هدف گردشگری دیگر دارد که پروفسور بالتازار مدت یازده سال در این روستا بر روی بیماری طاعون مطالعه کرده و ساختمان قدیمی که از آن زمان به جا مانده، هنوز فعال است و به عنوان مرکز تحقیقاتی پاستور اکنلو به کار خویش ادامه می‌دهد.
این روستا جاذبه‌های زیادی دارد که از جمله می‌توان به جنگل‌های داخل روستا، قنات‌های پرآب که هنوز هم فعال هستند، حمام تاریخی روستا، خانه‌های سنتی با بافت سنتی، کوه‌های یک‌نواخت و زیبا و همچنین باغ‌های انگور که بهره‌وری زیادی از آن می‌شود اشاره کرد. هر سال در هفته گردشگری در این روستا جشنواره شیرپزی برگزار می‌شود.
از دیگر جاذبه‌های شهرستان پل تاریخی روستای کویجان، امامزاده شاه اسماعیل در روستای مسجدین، حمام تاریخی داق‌داق آباد، حمام تاریخی کردآباد، حمام اعظم شهر کبودراهنگ، حمام سنگی باشقورتران که یکی از منحصر به فردترین حمام‌های سنگی استان همدان است اشاره کرد. به اعتقاد بعضی از کارشناسان این حمام در غرب کشور تقریباً نمونه است و نمونه مشابه آن را نداریم. جاذبه ظبیعی زیبایی هم در شهرستان وجود دارد؛ تالاب شیرین‌سو که هر ساله شاهد حضور بسیاری از مسافرانی که از این مسیر عبور می‌کنند در این منطقه هستیم. این تالاب از سوی شهرداری شهر شیراز به عنوان سرمایه‌گذار برای ایجاد مرکز سرگرمی و تفریحی به میراث‌فرهنگی پیشنهاد شده‌است و ما منتظر هستیم شهرداری شیراز پرونده را تکمیل کند که ما بتوانیم مجوز را صادر کنیم که این پروژه را آغاز کنند.
- از غار علیصدر همواره به عنوان یکی از آثاری که می‌توانست با رفع موانع به یکی از امیدهای ثبت جهانی در استان همدان بدل شود، یاد می‌شود. در زمینه ثبت جهانی علیصدر چه اقداماتی صورت گرفته است؟
در خصوص ثبت جهانی غار علیصدر، اداره میراث پیگیر کارها شده که به همین خاطر پایگاه حفاظت را در سال جاری در غار علیصدر ایجاد کردیم و نیروی این اداره در آن‌جا مستقر شده‌است. از جمله موانعی که برای ثبت جهانی این اثر داریم ساخت و ساز هتلی است که در کنار غار سربرآورده است. سازمان یونسکو به هیچ وجه راضی نمی‌شود در کنار غار هتلی با این ابعاد وجود داشته باشد. برای رفع این مشکل نیاز داریم مسئولان ارشد استان و کشور وارد عمل شوند و این موضوع را حل کنند. البته این مشکل در دستور کار اداره کل استان هم قرار دارد و مدیرکل هم پیگیر این موضوع هستند. به جز هتل تغییراتی که در داخل غار در سال‌های گذشته انجام شده همچنین در ورودی غار به ساختمان‌های غیرمجازی که ایجاد شده هم مانعی هستند که در صورت حل شدن مشکل هتل، این موارد را هم پیگیری خواهیم کرد شاید بتوانیم آن را رفع کنیم و پرونده را برای ثبت جهانی ارسال کنیم.
موضوع دیگری که مانع از ثبت جهانی غار علیصدر می‌شود وجود معدنی در اطراف غار سراب است که همچنان در آن معدن کار می‌کنند. این معدن منظر غار سراب را کلاً به هم ریخته است. غار علیصدر و غار سراب به صورت مجموعه هستند و این را هم باید پیگیری کنیم که شاید مجوز بهره‌برداری معدن در کنار غار سراب تمدید نشود.
- اگر بخواهید اقدامات اداره میراث را در شش ماهه نخست سال گذشته با امسال مقایسه کنید، به نظر شما عملکرد میراث چگونه بوده است؟
در خصوص اقدامات سال گذشته نسبت به امسال ما بناهای تاریخی خودمان را شامل مرحله اولیه مرمت حمام سنگی باشقورتاران و استحکام‌بخشی امامزاده و مسجد را انجام دادیم، تقریباً بیشتر بناهای ما استحکام بخشی شد، اما مرمت حمام سنگی باشقورتاران نیمه کاره بود که امسال توانستیم آن را تقریباً به اتمام برسانیم.
در حوزه صنایع‌دستی در سال گذشته نزدیک به ۲۰۰ نفر را در رشته‌های مختلف آموزش دادیم که امسال به دلیل بیماری کرونا فعلاً نتوانستیم این کار را انجام بدهیم و منتظر هستیم تا شرایط بهتری برای آموزش به وجود بیاید. سال گذشته در حوزه گردشگری ما نزدیک به ۸۰ هزار نفر مسافر در شهرستان داشتیم که درآمد خوبی هم در حوزه گردشگری برای شهرستان به ارمغان آوردند؛ اما امسال به خاطر شیوع بیماری کرونا نزدیک به ۵۰ میلیارد تومان خسارت در حوزه گردشگری به شهرستان وارد شده‌است.