*هدیه مرادی مهد
اینترنت و به تبع آن فضای مجازی به عنوان رسانهای مدرن، دارای خصوصیات ویژهای است و بیشک کاملترین و گستردهترین منابع اطلاعاتی است که تاکنون توسط بشر خلق شده و مورد بهرهبرداری قرار گرفته است. جامعه ایرانی، همانند تمامی جوامع به استفاده از فضایهای مجازی به طور کلی و تلگرام به صورت جزئی مبادرت داشته و از آمارهای بدست آمده، ایران جزو کشورهایی است که استفاده از فضایهای مجازی درآن رو به افزایش است.
یکی از ویژگیهای تلگرام استفاده از تصاویر در پروفایل شخصی کاربر است، به عبارتی کاربر میتواند چندین عکس را در پروفایل خود به اشتراک و در معرض دید مخاطبان خود قرار دهد. این در حالی است که، کاربران در شبکههای دیگر همچون اینستاگرام و واتساپ تنها میتوانند یک عکس را در صفحه شخصی خود (پروفایل) انتخاب کنند. بنابر نظر کارشناسان و روانشناسان اجتماعی عکس پروفایل کاربران، نشانه شخصیت آنهاست به عقیده آنها «تصاویر با ما حرف میزنند». کافی است به آنها با دقت نگاه کنیم تا به رمز و رازشان پی ببریم. با کمی دقت میفهمیم در شبکههای مجازی برای پی بردن به اسرار درونی افراد سرنخهایی وجود دارد، یکی از این سرنخها عکسهای پروفایل در شبکههای اجتماعی است. تصاویری که یک فرد خودش را با آنها به دوستان مجازیاش معرفی میکند، از واقعیت درونی او خبر میدهد» بنابراین، از طریق پروفایلهای موجود در فضای مجازی میتوان تا حدودی دست به شناسایی روحیات افراد کرد؛ بر این اساس و در طی مصاحبههای صورت پذیرفته توسط محقق میتوان اذعان کرد که:
خجالتیها کمتر عکس میگذارند.
پرخاشگرها عکس غیر واقعی دارند.
مهرطلبها زیاد لایک میخواهند؛ آنان در هر شرایطی به دنبال کسب مهر و محبت هستند و حتی در فضای مجازی هم این میل درونیشان را جستوجو میکنند.
تنوع طلبها راضی نمیشوند؛ بعضی افراد در شبکههای اجتماعی مرتب عکسهایشان را تغییر میدهند و هر روز در پروفایل آنها عکس تازهای ظاهر میشود.
افسردهها حسی ندارند؛ افراد غمگین و افسرده کمتر از عکسهای شخصی خوششان میآید، این افراد عکس خودشان را در شبکههای اجتماعی به نمایش نمیگذارند و اگر هم عکسی قرار دهند، کمتر مایل به تغییر آن هستند.
احساسیها، متناسب با روحیات و احساسات خود برای پروفایلشان عکس انتخاب میکنند؛ این نوع کاربر اگر شاد و خوشحال و یا غمگین و ناراحت باشد سریعا مخاطب این احساس او را میفهمد. بر خلاف افراد سختگیر که هیچ نوع عکسی در صفحه شخصی خود به کار نمیگیرند؛ احساسیها هر از گاهی عکسی برای پروفایل خود انتخاب نمیکنند و صفحه پروفایلشان خالی است.
سختگیرها در زندگی خود، حتی قدمهایی را هم که بر میدارند با احتیاط و بسیار مواظب هستند که در زندگی اشتباه نکنند و کاری نکنند که مورد قضاوت دیگران قرار بگیرند؛ به عبارتی میشود گفت این افراد در زندگی محتاط هستند؛ معمولا این نوع افراد در فضای مجازی هم محتاط و سختگیر هستند؛ عکسی نمیگذارند که دیگران به رمز و رازشان پی ببرند چراکه معتقدند فضای مجازی جای نشان دادن این ادا بازیها نیست.
آموزشدهندهها: گاهی کاربر هدفی جز ترویج و انتقال مطالب آموزنده به دیگران ندارد و هر مطلبی که گمان کند باعث آموزش دیگران میشود در صفحه شخصی خود به بار میگذارد؛ حتی اگر خود کاربر شخصیتی مطابق مطالبی که میگذارد نداشته باشد اما همچنان به گذاشتن این نوع عکسها اقدام میکند.
موقعیتسنجها: کاربرانی هستند که برایشان تاریخ و تقویم اهمیت دارد و معمولا برای هر مناسبتی، عکسی مناسب انتخاب و در پروفایل خود به بار میگذارند، این کاربران حتی اگر وقت کافی نداشته باشند اما به مناسبتها و مراسم اعم از جشنها، عزاداریها و مانند این اهمیت میدهند؛ این کاربران معمولا در زندگی حقیقی خود هم منظم و به دنبال تنوع هستند.
برای اینکه بدانیم چه نوع کاربرانی واقعا در فضای حقیقی هم منظم و مرتب هستند باید به مدت زمانی که در شبکه اجتماعی تلگرام عضو هستند دقت کرد. معمولا افرادی که به تازگی عضو این شبکه شدهاند خیلی سریع و در مدت زمان کمتری عکسهای پروفایل خود را تغییر میدهند و با هر مناسبتی فارغ از مذهبی یا غیرمذهبی بودن عکس پروفایل خود را تغییر میدهند اما به مرور از این نوع تغییر کاسته میشود. به همین دلیل کارشناسان و روانشناسان اجتماعی اعتقاد دارند، کاربرانی که از عضو بودنش در فضای مجازی تلگرام زمان زیادی گذشته اما همچنان با هر مناسبتی عکسی مناسب انتخاب میکنند معمولا افرادی منظم و مرتب هستند.
افراد به ظاهر شاد و خوشبخت: درباره عکسهای شاد و خوشحال معمولا باید یک حس تردید داشته باشیم. در واقع کمتر افرادی هستند که لحظات ناراحتی و اندوه خود را در فضای مجازی نشان دهند و این افراد معمولا سعی میکنند نشان دهند همه چیز رو به راه است و ما یک خانواده خوشبخت یا یک زوج بسیار شاد و صمیمی هستیم. گاهی هم آدمها با گذاشتن عکسهایی از همسر و یا خانواده سعی میکنند خود را از آسیبهای احتمالی و پیش روی خود حفظ کنند و نشان دهند به یک رابطه عاطفی و عشقی پایبند هستند و نباید کسی برایشان مزاحمت عاطفی درست کند.
نکته قابل تأمل در رابطه با عکسهای خانوادگی ذکر این نکته است: کاربرانی هستند که علاوه بر علایق شخصی خواهان جلب توجه مخاطبان به صفحه پروفایل خود هستند حتی اگر با همسر و خانواده خود اختلاف داشته باشند.
در نتیجه پروفایل کاربران را می توان عنصر هویت و شخصیت آنان دانست که از طریق آن میتوانند علایق و خواستههای خود را بیان کنند، به معرفی خود و خانوادههایشان بپردازند.