چطور مفهوم رفاقت در عصر فضای مجازی تغییر میکند؟
*ترجمه بهراد مرتضوی
آیا دو نفر که همدیگر را در شبکههای مجازی دنبال نمیکنند، میتوانند دوست باشند؟ یا برعکس، آیا کسانی که فقط در اینستاگرام و تیکتاک باهم ارتباط دارند دوست هم فرض میشوند؟
چه چیزی ارزش یک دوستی را معین میکند؟ برای جواب به این سوال، میتوان مجموعهای از معیارها را در نظر گرفت: آیا یک دوست صرفا یک آشنا است؟ کسی که گاهی اوقات با او برنامهریزی میکنیم؟ یا کسی است که حاضر به گوشدادن به غمهای شماست؟ کسی که در لحظههای دشوار به شما کمک میکند؟ کسی که در سختی و آسانیها همراه شماست؟ یا دوست صرفا شخصی است که در طول زمان با او رابطهای پایدار برقرار میکنید، عناصر کلیدی گذشته خود را با او به اشتراک میگذارید، مانند محلهای که در ان بزرگ شدید یا مدرسهای که تحصیل کردید؟
حضور روزافزون رسانههای اجتماعی بسیاری از تار و پود روابط بین فردی را به فضای مجازی تبدیل کرده است، امکانهای جدیدی را به مفهوم دوستی معرفی میکند و معنی سنتیتر آن را تغییر میدهد.
«سارا تورس» نویسنده کتاب Lo que hay: «آیا ما دوستان را افرادی میدانیم که به آنها سرمایه نمادین نسبت میدهیم؟ آیا ما افراد را دوست صدا میزنیم چون میخواهیم بخشی از دنیای آنها باشیم؟».
این سوال که یک دوست خوب چه کسی است یا یک دوست خوب باید چه کاری انجام دهد به تازگی رسانههای اجتماعی را فرا گرفته است. «هانا مکنزی» در مقالهای که در Dazed با عنوان «آیا همه ما دوستان وحشتناکی میشویم؟»، با تکیه بر انتقاداتی که در تیکتاک از آنچه که در اصطلاح اینترنتی بهعنوان آسیبدیدگی از آن یاد میشود، معنی فعلی دوستی را انعکاس میدهد. که میتواند تخلیه تجربیات آسیبزا را بدون هشدار یا دعوت به دیگران تفسیر کند. به همین شکل، اقدامات دیگری مانند درخواست کمک برای انجام یک حرکت، همراه با سایر اقداماتی که میتوان به عنوان درخواست بیش از حد از دوستان در نظر گرفت، مورد سؤال قرار گرفت.
بههم زدن با دوستان حتی میتواند دشوار تر از اتمام یک رابطه باشد. غیبشدن (بههم زدن با کسی بدون گفتن به او، به سادگی به جواب ندادن به پیامهای او) قبلاً بهعنوان یک معالجه غلط در زمینه مسئولیتهای عاطفی جنسی شناخته شده و مورد توجه قرار گرفته است. بههرحال، وقتی حرف از دوستی به میان میآید یک رویه رایج باقی میماند. این روانپزشک و نویسنده به کمبود منابع فرهنگی که به پایان دوستی می پردازد در مقایسه با ادبیات فراوانی که در مورد روابط عاشقانه وجود دارد، اشاره میکند. او میگوید: «ما کمبود ابزار فرهنگی برای (هدایت کردن) سوگواری دوستیای که به پایان رسیده، و این یک پدیده لازم است، که بخشی است از کسی که هستیم. این ایده که همه چیز باید اداره شود موضوع و همچنین روابط ما را ضعیف میکند. نه تنها به این دلیل که ما منطق مالی را انتخاب میکنیم (تا قابل درک باشد) بلکه به این دلیل است که گزینه دیگری وجود ندارد، باید با آن کنار بیاییم.
ما نیاز داریم که مردم توانایی عملکردن به زندگیشان را دوباره به دست آورند، بتوانند تعریف کنند که چه کسی هستند، تا بتوانند نحوه ارتباط با یکدیگر را تعریف کنند. این سؤال پیش میآید: ما چه [نوع] دوستیهایی میخواهیم؟ مفهوم سنتی اینکه دوست چیست دیگر در عصر رسانههای اجتماعی کاربرد ندارد.
EL PAIS روزنامه