*مهرداد نهاوندچی

*کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست

§        آبیاری شبانه فضای سبز

این روزها گرمای شدید هوا وکم آبی، حفظ و نگهداری فضای سبز شهر را به مخاطره انداخته است. با توجه به این‌که در طول روز تبخیر و تعرق از سطح زمین و گیاهان بسیار بالا است و درصد بالایی از آب مورد نیاز از این طریق از بین می‌رود، «آبیاری به صورت شبانه»، راهکاری منطقی برای کاهش تلفات آب به شمار می‌رود. آبیاری شبانه باعث جذب بهتر آب و افزایش راندمان می‌شود. ماسه‌دهی معضلی است که با افزایش برداشت آب از چاه‌های فضای سبز حادث می‌شود و در نهایت باعث ریزش بدنه چاه و غیر قابل استفاده شدن آن خواهد شد که برای افزایش بهره‌وری و پایداری چاه‌ها باید برداشت کمتر با فواصل زمانی بیشتر انجام شود. در طول روز، با باز بودن شبکه آبرسانی امکان برداشت غیرمجاز آب توسط برخی کسبه، کارگاه‌ها و یا برخی از منازل وجود دارد که با انجام آبیاری شبانه، برداشت‌های غیر مجاز نیز به حداقل می‌رسد.

به منظور نظارت بر عملکرد آبیاری شبانه عرصه‌های فضای سبز، پیشنهاد می­شود شیفت‌های شب از ساعت ۲۳ الی دو بامداد قرار داده شود و ناظران موظف شوند گزارش بازدید را تا صبح روز بعد تحویل دهند تا نسبت به رفع معایب و گزارش به واحدهای مربوطه اقدام لازم به عمل آید.

• آبیاری سنتی:

هنوز سیستم آبیاری شهر همدان به طور کامل به سیستم آبیاری تحت فشار، مکانیزه و مخازن بتنی مجهز نشده و یا در برخی از مناطقی که این امر صورت گرفته این سیستم­ها از مدار خارج شده و به غالبا صورت کاملا سنتی و به مانند کشورهای  توسط خودروهای فرسوده و از رده خارج که اجازه خروج از شهر ندارند و بارنامه برایشان صادر نمی­شود، خودروی آبیاری می­شوند. خودروهایی هایی که آلوده کننده هوای زیست بوم همدان هستند.

• هدر رفت آب با آبیاری سنتی:

آبیاری سنتی در زمان­های نامناسب که بعضا مشاهده می­شود در ساعاتی از ظهر صورت می­گیرد، چند مشکل و ریسک به همراه دارند، اولا که تبخیر بالاترین حد خود هست و میزان زیادی از آب هدر می­شود، دوما ظهر زمان بار ترافیکی هست، این آبیاری با خودروهای فرسوده و کندی فرآیند، بار ترافیکی را پشت سر این ماشین‌ها به وجود می­آورد، سوما خیس شدن و آبیاری آسفالت که البته نیازی به آب ندارند، موجب خیس شدن و خطر جانی ناشی از تصادفات را افزایش می­دهد، به خصوص برای موتورسیکلت‌سواران که بارها تصادفات ایشان در سطح شهر بر اثر سُر خوردن ملاحظه شده است. همچنین باید هزینه بالا،ایجاد ترافیک، اتلاف وقت، هدر رفت آب با توجه به بحران کمبود منابع آب، تخریب فضای سبز و شست و شوی خاک اطراف ریشه گل و گیاهان را به این معایب اضافه کرد. نه تنها در آبیاری معابر شهری و بعضا بوستان­ها این نوع آبیاری –یعنی در ساعات با میزان تبخیر بالا و استفاده از آبیاری سنتی- مشاهده می­شود، بلکه در بسیاری از سازمان­ها، ادارات و دانشگاه­ها هم دیده می­شود. استفاده از آبیاری قطره­ای، تخت فشار و انواع آبیاری مدرن، آبیاری در زمان مناسب به منظور کاهش تبخیر، استفاده از گونه­های بومی و کم آب­بر و همچنین استحصال آب قنوات به منظور آبیاری فضای سبز شهری می­تواند تا حد قابل توجهی از مصرف آب کاسته و راندمان را افزایش دهد. به گفته شرکت آبفا احیای قنوات می­توانند، ۳۰ تا ۳۵ درصد آب شهری را تامین کند.