*حسین زندی
*روزنامه‌نگار
«علی دهباشی» به عنوان یک از مهمترین کنشگران فرهنگی معاصر ایران در تاریخ این سرزمین جای گرفته است. کمتر کسی را در ایران می‌توان شناخت که به صورت جدی با کتاب، فرهنگ، تاریخ، ادببات، نشر و رسانه سر کار داشته باشد، اما او را نشناسد یا از تولیدات فرهنگی و آثارش بهره نبرده باشد.
تعداد کتاب‌هایی که گردآوری و منتشر کرده به اندازه آثار یک موسسه انتشاراتی بزرگ است. مهم‌تر این‌که پیش از این کمتر کسی به این کتاب‌ها توجه می‌کرد و به اهمیت آن‌ها پی برده بود. از جمله آثار محمدعلی جمالزاده، خاطرات، شناختنامه‌ها، یادنامه‌هایی که برای مفاخر و بزرگان منتشر کرده، بدون شک اگر نبود، جای خالی آن‌ها احساس می‌شد.
در حوزه رسانه نیز از تأثیرگذارترین چهره‌هاست و مهم‌تر این‌که ماندگار است. بسیاری از کسانی که در رسانه‌ها فعالیت می‌کنند، برای مدت کوتاهی یعنی در زمان فعالیتشان بر روی درگاه‌ها و آنتن‌های رسانه‌ای حضور دارند و سپس به کنار می‌روند، اما همان‌طور که گفته شد دهباشی حوزه‌ای را برگزیده که علاوه بر تأثیرگذاری، ماندگار است؛ چراکه تولیدات او آثار زودگذر و یک‌بار مصرف نیستند و منابع پژوهش امروزیان و آیندگان خواهد بود. از سردبیری و نوشتن و ویراستاری نشریات گوناگون ادبی و فرهنگی تا سیمیا و کلک و بخارا و سمرقند که تعدادی را خود بنیان گذارده. او حتی در انتخاب نام رسانه‌ای که خود پایه‌گذاری کرده از جمله سمرقند و بخارا به ایران فرهنگی و پیوندهای میان فارسی زبانان و باشندگان حوزه فرهنگی نوروز توجه کرده است، نشان از عشق او به سرزمین ایران است.
او در این ۴۰ سال به سراغ بسیاری از بزرگان خانه‌نشین و منزوی رفته و برایشان فضایی فراهم کرده که بار دیگر داشته‌های خود را در قالب نوشته و سخنرانی بروز دهند. دهباشی امید به زندگی را در این بزرگان بالا برده است. گاهی می‌پرسم اگر دهباشی سراغ اهل فرهنگ به فراموشی سپرده شده نمی‌رفت، کدام نهاد، کدام فرد، کدام انجمن و گروه فرهنگی از آنان دلجویی می‌کرد؟ نکته دیگر این‌که آثاری که از آنان ثبت و ضبط کرده بسیار مهم است که باز اگر او نمی‌کرد فرد یا نهاد دیگری نمی‌توانست کاری به این حجم و سترگی انجام دهد؛ چراکه نه پیگیری و توان او را دارند و نه رابطه‌ای که او با بزرگان دارد، برای دیگران فراهم است.
مجموعه‌ای که به صورت شفاهی، سخنرانی و مکتوب در شب‌های بخارا و سایر برنامه‌های مرتبط ثبت و ضبط شده، بدون شک کاریست کارستان و امید است این آثار را به صورت مکتوب و تصویری به صورت کامل در بخارایش منتشر کند.
در دنیا هیچ چیزی با ارزش‌تر از جان یک انسان نیست و بزرگترین نیکوکاری و وقف، وقف جان است. علی دهباشی نیز از جمله کسانیست که جانش را وقف این فرهنگ و سرزمین کرده؛ پس او نیز از بزرگترین واقفان فرهنگی این کشور است. دشواری کار اجرایی و جنگیدن با مخالفان خودی و غیرخودی را به جان خریده و یک‌تنه کار مهمترین نهادهای فرهنگی را به دوش می‌کشد.
در کار رسانه و کنش‌ها و فعالیت‌های فرهنگی او در زمینه‌های مختلف بر بسیاری از فعالان فرهنگی در کشور تاثیر گذاشته است. او مسیری را هموار کرده و راهی را نشان داده که بدون نیاز به تجربه می‌توان به درستی آن اعتماد و اطمینان داشت و در راه فرهنگ این سرزمین گام برداشت.
یکی از کسانی که در کار رسانه و فعالیت فرهنگی مستقیم و غیرمستقیم الگو گرفته‌ام علی دهباشی است. همیشه به دوستانم می‌گویم و یک بار هم در نشست: «خاطرات کتابخوانی» که در همدان با حضور او برگزار کرده بودیم، یادآوری کردم که من از دو جنبه به علی دهباشی مدیونم در آموختن فعالیت فرهنگی و رسانه‌ای که البته غیر مستقیم بوده و دیگری زمان کتاب فروشی که نمایندگی فروش بخارا در همدان را داشتم. به هر حال آرزوی سلامتی تندرستی و طول عمر را برای این «امیر بی‌تاج و تخت بخارا» دارم و امیداوارم هزاران شب از بخارای این مرد میهن پرست را ببینیم. یکم فروردین زادروز او را به همه دوستدارانش شادباش می‌گویم.