*مریم آزادیان
*کارشناس معماری
امروزه رشد شهرنشینی و ازدیاد تعداد خودروها در بسیاری از کشورهای در حال توسعه باعث افزایش تراکم در مراکز شهری و بالطبع افزایش اتلاف وقت و صرف هزینه‌های سنگین برای مردم و ساکنان شهر شده و همچنین منجر به افزایش میزان تصادفات ترافیکی در شبکه‌های معابری شده که به هیچ عنوان برای عبور حجم و نوع ترافیکی که در حال حاضر باید از خود عبور دهند، طراحی نشده‌اند.
توسعه سریع شهرنشینی و به دنبال آن گسترش صنعت و عرضه اتومبیل، باعث رشد ناموزون شهری، آلودگی هوا، حجم بالای میزان ترافیک و تصادفات و افزایش زمان سفر شده و به‌کارنگرفتن شیوه‌های مناسب حمل و نقل به تشدید این عوامل منجر شده است. در این راستا یکی از مهم‌ترین اهدف برنامه‌ریزی مدیریت حمل و نقل شهری، طراحی فضایی شهر است. صاحب‌نظران معتقدند طراحی معماری شهری همدان بخشی از هنر سازمان دادن به فضای کالبدی صورت گرفته است که با رشته‌های مختلف علمی و هنری مانند جغرافیا برنامه‌ریزی شهری معماری منظر، مهندسی ترافیک و حمل و نقل روان‌شناسی، جامع شناسی و اقتصاد سروکار دارد. بخش عمده‌ای از مشکلات شهری نظیر ترافیک انواع آلودگی اختلالات روانی، ناشی از طراحی‌های نامناسب شهری جدید در بخش‌های مختلف به خصوص شبکه معابر است. طراحی فنی و معمارانه ضمن زیباکردن چهره شهر در کاهش مشکلات ترافیکی، بروز خشونت‌ها و سایر ناهنجاری‌های اجتماعی تاثیرگذار خواهد بود.
آلودگی صوتی از معضلات بزرگ جوامع شهری امروز و از عوامل تهدی کننده سلامت روان انسان است و به طور کلی سر و صداهای منفی در فرد پریشانی و اضطراب ذهنی ایجاد می‌کند. صدا در نواحی شهری بیش از هر محیط دیگری بر فرد اثر منفی می‌گذارد. به نظر کارشناسان با طراحی مناسب سایت پلان تا جایی که امکان دارد با استفاده از توپوگرافی زمین یا طرح‌های ارائه شده، ساختمان‌ها از حداکثر سایه صوتی بهره‌مند شوند. شکل بلوک‌های ساختمانی به‌گونه‌ای باشدکه موجبات تشدید انعکاس و تفریق نامطلوب صوتی را فراهم نیاورد. نحوه قرارگیری بلوک‌های ساختمانی نسبت به یکدیگر نباید به‌گونه‌ای باشد که موجبات تشدید انعکاس و تفریق نامطلوب صوتی را فراهم آورد.
با توجه به مطالب ذکر شده پیشنهاد می‌شود از ساده‌ترین راه‌ها برای ضد صدا کردن آپارتمان مانند اضافه کردن عایق‌هایی چون عایق صوتی برای پنجره که می‌تواند انتقال صدا را تا حد زیادی کاهش دهد، استفاده کرد. استقرار بلوک‌های ساختمانی به نحوی باشد که بیشترین فاصله ممکن را ازمنابع آ لودگی صدا داشته باشد و طراحی مناسب در خصوص ارتفاع ساختمان‌ها ترکیب ارتفاعی بلوک‌های مختلف به نحوی طراحی شود که ردیف اول ساختمان‌ها به عنوان حایل برای سایر مجموعه عمل کند و تمهیدات خاص تنها برای ردیف اول ضرورت داشته باشد. نوع بازشوهای پنجره‌ها می‌تواند در کنترل و هدایت صوت به مسیر دیگر کمک کند. ایجاد سایبان بالای پنجره‌ها و یا رعایت شرایط اقلیمی از نظر تابش آفتاب و کنترل آن و همچنین استفاده از صفحات اکوستیکی در بدنه معابر اصلی داخل شهری می‌تواند آسایش صوتی را برای ساکنان آن مناطق به وجود آورد. لازم به ذکر است برخی اوقات طراح بنا با تمهیدات لازم در طرح خود ایجاد فضای دل‌پذیر صوتی پدید می‌آورد. با توجه به معابر سطح شهر همدان که دارای شیب است، گذرهایی که دارای شیب تند می‌باشند خود یکی از عوامل تولید صدا و ناهنجاری صوتی هستند که در این مورد به تجربه ثابت شده اگر حرکت در جهت شیب گذر باشد سرو صدای کمی به گوش می‌خورد و در صورتی که حرکت ترافیک در جهت مخالف شیب گذر باشد به دلیل استفاده بیشتر از نیروی محرکه موتور باعث ایحاد سرو صدا می‌شود که طراحان و شهرسازان و کارشناسان به آن توجه خاص دارند. در ادامه می‌توان به فناوری‌های نوین اشاره کرد، همانند کاربرد پرده در ضد صدا کردن آپارتمان، پرده‌های صوتی که با نام پرده آکوستیک شناخته شده‌اند قابلیت بالایی در جذب صدا دارند و می‌توانند به عنوان عایق صوتی برای پنجره‌ها استفاده شوند. از مزایای پرده‌های آکوستیک می‌توان به کاهش پژواک صدا در محیط بسته اشاره کرد. همچنین این محصول جدید از فناوری مدرن امروز سبب کاهش انتقال صدا از محیطی به محیط دیگر خواهد شد. این عایق صوتی خانه به صورت ماژولار ساخته شده که برای جلوگیری از انتشار صدا به محیط اطراف، به کمک درزگیری فضای پیرامون آن را می‌پوشانند. کاربرد پنجره‌های دوجداره در ضد صدا کردن آپارتمان یکی از عوامل جلوگیری از ورود سروصدا به محیط داخل آپارتمان هستند. پنجره‌های فلزی یک جداره قدیمی کمترین مقاومت را در برابر صدا داشته و نمی‌توانند از ورود صدا به داخل خانه جلوگیری کنند. پنجره دوجداره نوعی عایق صوتی برای پنجره است که از دولایه‌ی شیشه‌ای با لایه‌ای از گاز بی‌اثر که بین آن‌ها مهر و موم شده، تشکیل شده است. پنجره دوجداره همانند یک مانع بین خانه و محیط بیرون عمل کرده و سبب کاهش سروصدای محیط اطراف خواهد شد. نوعی شیشه‌های چندلایه نیز وجود دارند که برای ضد صدا کردن آپارتمان بکار میروند و به میزان قابل توجهی می‌توانند عایق صوتی برای پنجره باشند. هرچه تعداد لایه‌های تشکیل دهنده این شیشه‌ها بیشتر باشد کارایی آن‌ها در جذب صدا بیشتر خواهد بود.
امید است در همدان به عنوان سرآمد شهرسازی ایران، با توجه به آلودگی صوتی به نحوه‌ی شکل‌گیری معماری ساختمان‌ها در چارچوب نظام فنی و اجرایی کشور صورت پذیرد تا نقش مؤثری در رسیدن به اهداف عالیه‌ی شهرسازی و معماری شهری ایفا کند.