*علی بیات
*مسئول گروه جهادی الوند (صیانت از کوهستان)
شهر همدان از جمله شهرهای کوهستانی کشور است که در سایه کوهستان الوند زاده و نمو یافته و بی‌شک باید تاریخ و تمدن خویش را مدیون این کوه پرآوازه بداند و آشکار است که الوندنشینان نیز با الهام از این کوه استوار برای صیانت از آن بکوشند، آن‌گونه که طی سده‌ها برای حفظ این شهر تاریخی از دست اجانب از پای ننشستند.
از سوی دیگر همدان نیز همانند بسیاری شهرها باید صاحب اقتصادی باشد که بتواند نیازهای معیشتی و شغلی ساکنین خود رفع کند که بسته به ظرفیت شهر می‌تواند از آن بهره‌مند شود که در این بین نگاه به کشاورزی و صنعت با توجه به ظرفیت‌های اندک تاکنون چاره‌ساز نبوده و با توجه به میزان بارش و وورد صنعت نمی‌توان بر آن تکیه کرد و شاید بتوان با نیم نگاهی به گردشگری و ظرفیت‌های موجود در کنار برخی سرمایه‌گذاری‌ها، کمی به سمت حل معضلات اقتصادی و اجتماعی گام برداشت.
یکی از راهکارهای اساسی برای ایجاد فرصت‌های جدید اشتغال، سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی است که هر یک تابع شرایط خاصی است، اما آن‌چه اهمیت دارد، بازده سرمایه‌گذاری است که برای سرمایه‌گذار یک عامل انگیزشی مهم است تا نسبت به سوددهی و بازگشت سرمایه خود از اطمینان لازم برخوردار باشد.
بدیهی است در این بین باید نسبتی معقول بین میزان آورده و ستاده باشد که از آن می‌توان تحت عنوان تحلیل هزینه- فایده نام برد که در تحلیل‌های اقتصادی و مالی، کمی نتایج متفاوت باشد، به این صورت که اگر نگرش بلنددتی نسبت به آن نباشد در کوتاه‌مدت محتمل است به لحاظ اقتصادی برای سرمایه‌گذار به صرفه نباشد، اما در بلندمدت با مدیریت تابع عقلانیت و دانش، این مشکل رفع خواهد شد. این موضوع بر کسی پوشیده نیست که وقتی ما در خصوص سرمایه‌گذاری صحبت می‌کنیم، باید عنصر زمان را در آن دخالت دهیم، چراکه بدون توجه به آن، قطعا نمی‌توان وارد این موضوع شد.
در خصوص سرمایه‌گذاری‌های تکنولوژیکی و نیروی انسانی، شاید بتوان نسبت به سرمایه‌گذاری‌هایی که نیاز به زمین دارند، راحت‌تر اظهارنظر کرد، چراکه وقتی در خصوص زمین و تملک آن صحبت می‌کنیم قطعا باید ارزش آن را در میزان بازده و سرمایه مورد نیاز بسنجیم و بعد با امکان‌سنجی درست نسبت به مکان‌یابی اقدام و عمل کنیم، آن‌گونه که در شهر همدان با مشکل مکان‌یابی مواجهیم که فارغ از بحث سرمایه‌گذاری می‌توان به ساخت‌وسازهای گسترده و دور از آینده‌نگری در بالای تپه مصلی با ساختمان‌هایی چون مصلای شهر، کتابخانه مرکزی، سالن بوعلی سینا، ساختمان هنرهای تجسمی و هنر همچنین تپه پنبه‌لان در نزدیکی تپه تاریخی خورزنه (احداث مجتمع آپارتمانی با هزینه تسطیح بالا)، ساخت حوزه علمیه در نزدیکی روستای حیدره با جاده‌ای باریک در کنار باغات و موارد دیگر مواجهیم که شوربختانه این‌ها همه ناشی از مکان‌یابی‌های غلطی است که مکمل احداث ساختمان‌های اداری است که در دل محلات مسکونی انجام و مشکلات ترافیکی بالایی به همراه آورده است که می‌توان از طرح اسکای مال به عنوان ابرمشکل چنین مدیریت‌های غلطی نام برد.
آن‌گونه که اشاره شد همدان با پیشینه تاریخی می‌تواند با تبلیغات صحیح و کارا از مقاصد گردشگری باشد که این مهم، قطعا نیازمند سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مرتبط با این موضوع است که از آن تحت عنوان صنعت گردشگری یاد می‌شود و هرگونه ورود بدان مستلزم رعایت نکاتی است که شاید اصل ۵۰ قانون اساسی را بتوان به عنوان فصل الخطاب مورد تأکید قرار داد که اشاره می‌کند: «در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌شود. از این رو فعالیت‌های اقتصادی و غیر آن، که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است».
اما برخلاف تأکید فوق شاهدیم که تمام مساعی نسل‌های پیشین طی قرون گذشته برای نگهداشت مظاهر طبیعت که خداوند آن را به امانت نزد ما نهاده، طی دو دهه اخیر بر باد رفته و تحت عناوینی گوناگون برآن تاخته‌ایم که از جمله آن می‌توان به ساخت‌وساز یک شرکت خصوصی در گنجنامه تحت عنوان گردشگری پرداخت که در تضادی آشکار، تمامی مظاهر خدادادی که مصداق کامل جذابیت طبیعی و مهر الهی است را نه تنها مخدوش بلکه آثار تاریخی بی‌تکراری چون کتیبه‌های گنجنامه را نیز در بین ساخت‌وسازهای بی‌حساب و کتاب و بی‌حدود و ثغور چنان محو کرده‌اند که گردشگر هرآن‌چه باید ببیند را نمی‌بیند و با زندگی تصنعی شهری اش چندان فاصله نمی‌گیرد. در دیگر سو تحت عنوان سرمایه‌گذاری در حوزه جواهرات، چندین هکتار از نگین و معدن طلایی چون الوند و دامنه‌هایش را تحت عناوینی همانند پرشین یاقوت، شهر جواهرات و هتل‌های گردشگری تصرف کرده و مدام می‌شکافند که این نیز دور از هرگونه عقلانیت و آینده‌نگری است و نمی‌توان از آن چشم پوشید، چراکه چنین طرح‌هایی علاوه بر طبیعت، فرهنگ روستای مجاور را نیز متأثر ساخته و جاذبه‌هایش را محو خواهد کرد، آن‌گونه که بدین‌جا ختم نخواهد شد و قطعا با ارزش افزوده ملک، آپارتمان‌سازی و برج‌سازی رواج خواهد یافت و دیگر از جاذبه‌های طبیعی خبری نخواهد بود.
در حال حاضر نیز شاهد این هستیم که نوید بیمارستان هزارتخت‌خوابی و جاده برگشت آن را تشدید خواهد کرد.
در دنیای امروز هرجا صحبت از سرمایه‌گذاری و تملک زمین است باید برای زمین نیز ارزشی قائل شد و با محاسبه آن نسبت به سودآوری فکر کرد نه آن‌که زمینی چون گنجنامه و دامنه‌های حیدره در منظر شمالی الوند را تحت عنوان دهان پرکن اشتغال و سرمایه‌گذاری به برخی وانهاد که پیامد آن زخمی‌کردن طبیعت با مظاهر تصنعی و گاه ورود به ساخت‌وسازهای بی‌حساب و کتاب است. این در حالی است که ابتدا نباید چنین واگذاری‌هایی صورت گیرد، در ضمن اگر اجباری به دور از رانت وجود دارد، سرمایه‌گذار باید قیمت روز زمین را یا پرداخت یا اجاره کند و اصولا واگذاری دائم غلط است که سرمایه‌گذار اجازه هرنوع کاری را بدون نظار ارگان‌های ناظر به خود می‌دهد. در حالی‌که بهترین راهکار ایجاد شهرک‌های این‌چنینی در اطراف شهر و اماکنی است که ذاتا جاذبه‌ای ندارند و این هنر سرمایه‌گذار است که می‌تواند با ایجاد جاذبه نه تنها از تخریب طبیعت و جاذبه‌های طبیعی دور باشد، بلکه می‌تواند بر هنر خویش بار ترافیکی غرب شهر در ایام تعطیل را بکاهد، آن‌گونه که در برخی کشورهای همسایه جنوبی چنین کرده‌اند.