*مهرداد نهاوندچی
*کارشناس ارشد مدیریت محیط زیست
سوتیتر: هنرمندی که به راحتی فریب بخورد، بدون مطالعه و صرفا بر اساس احساسات خود عمل کند و با متخصصان مشورت کافی نکند، به جز شهرتی گذرا چیزی نصیبش نخواهد شد و آن‌چه به عنوان یادگار برایش باقی می‌ماند، یادبود نقشش در خرابی و ویرانی محیط زیست کشورش است.
- کنش‌های اجتماعی و نقش سلبریتیها
نقش سلبریتیها در جهت‌دهی به کنش‌های اجتماعی در سال‌های اخیر در کشور غیرقابل انکار است. این روزها، بسیاری از بازیگران و هنرمندان مشهور به این دلیل که احساس می‌کنند از شهرت خود باید برای اصلاح امور استفاده کنند، وارد عرصه‌های مختلف اجتماعی اعم از اعتیاد، بزهکاری، فرهنگ عمومی و بسیاری از موارد دیگر شده‌اند. امروزه این موضوع در مقالات علمی و تحقیقات اثبات شده است که اگر حضور سلبریتیها در عرصه محیط زیست و حیات وحش کشور‌ها مدیریت و هدایت شود، نقش آن‌ها در حفظ حیات وحش می‌تواند بسیار موثر باشد. برای مثال، لئوناردو دی‌کاپریو بازیگر مشهور آمریکایی، در سال ۲۰۱۵ و در مراسم جایزه اسکار، تمام زمان سخنرانی خود را به صحبت در مورد لزوم همبستگی برای جلوگیری از تغییر اقلیم و انقراض گونه‌های زیستی اختصاص داد و بررسی‌های بعدی نشان داد تاثیر آن سخنرانی احتمالا از تاثیر تمام مقالات ترویجی چاپ شده در طول شش ماه در سال ۲۰۱۵ بیشتر بوده است! نقش سلبریتیها در آگاه‌سازی مردم و مدیران در ارتباط با لزوم حفظ حیات وحش همانقدر که امیدبخش است، می‌تواند فاجعه آفرین باشد. به همین دلیل در این شماره برآن شدیم، تا به تهدیدات و فرصتهای حضور سلبریتیها در عرصه محیط زیست بپردازیم.
- سلبریتیها، شمشیر دو لبه محیط زیست
در کشور خودمان هم به راحتی می‌توانید مشاهده‌گر سلبریتی‌هایی باشید که هر کدام در یک سوی این شمشیر دولبه قرار گرفته‌اند. شاید مثال زدن هدیه تهرانی به عنوان یکی از الگوهای تاثیرگذار، بد نباشد. این بازیگر چند سال پیش تصمیم گرفت نقشی عملی در حفظ حیات وحش کشور داشته باشد. اولین قدم را به بهترین نحو ممکن برداشت! بهترین متخصصان این عرصه را در کشور یافت، با آن‌ها صحبت کرد و نیازهای کشور را متوجه شد. با کمک همین متخصصان دانش خود را افزایش داد و سپس برای حفظ یوز ایرانی کمپینی ایجاد کرد. در این کمپین هزاران ایرانی را به طور مستقیم در حفظ یکی از ارزشمندترین گونه‌های کشور سهیم کرد و تا حدودی توانست در فعالیت خود موفق باشد. اما سلبریتی‌هایی که در کشورمان آن طرف شمشیر هستند کم نیستند. بسیاری از سلبریتی‌های ما در سال‌های اخیر ابزار تبلیغ باغ وحش در کشور بوده‌اند و با دعوت باغ‌‌وحش‌هایی که به اقدامات غیر قانونی خود شهره هستند، در آن‌ها حضور یافته و با انتشار تصاویر خود نقش بسیار منفی در این زمینه داشته‌اند. بسیاری از سلبریتیها در سال‌های اخیر در ایران با حیوانات خاص و وحشی عکس گرفته‌اند و تلاش کرده‌اند از این حیوانات به عنوان وسیله‌ای برای شهرت بیشتر استفاده کنند. غافل از این‌که گرفتن یک عکس با یک مار به معنای آن است که بسیاری از طرفداران آن‌ها از فردای مشاهده تصویر به دنبال خرید مار خواهند رفت و این یعنی حذف شدن بسیاری از خزندگان کشورمان به دلیل صید و خرید و به نظر می‌ر‌سد مهم‌ترین عامل، دانش و آگاهی است! هنرمندی که قبل از اقدامات خود از متخصصان حوزه مرتبط مشورت می‌گیرد، هنرمندی که برای مطالعه وقت می‌گذارد و هنرمندی که احساس مسئولیت در قبال حفظ خاک و محیط زیست کشورش دارد، قطعا می‌تواند برای جامعه خود مفید بوده و باعث افتخار باشد. اما هنرمندی که به راحتی فریب بخورد، بدون مطالعه و صرفا بر اساس احساسات خود عمل کند و با متخصصان مشورت کافی نکند، به جز شهرتی گذرا چیزی نصیبش نخواهد شد و آن‌چه به عنوان یادگار برایش باقی می‌ماند، یادبود نقش او در خرابی و ویرانی کشورش است. به‌عنوان مثال بسیاری از هنرمندان با منتشر کردن تصاویر خود در حالی که به حیوانات بی سرپرست بدون هیچ فیلتر علمی و پژوهشی غذا رسانی می‌کنند باعث شده‌اند این فرهنگ غلط و مخرب در کشور ایجاد شود. شاید سال‌ها طول بکشد و هزینه‌های بسیاری صرف شود تا بتوان این اشتباه آنان را جبران کرد! رفتارهایی که حاصل نبود نظارت بر ورود بی‌حساب و کتاب بازیگران به حوزه محیط زیست است، حتی می‌تواند امنیت عمومی را چالش بکشد و در برخی موارد باعث تلفات جانی و مالی شود. نمونهاش را در حوادث اخیر خوزستان شاهد بودیم، برخی سلبریتیها به دور از سواد رسانهای و مصلحت اندیشی، مطالبهگری صحیح، بدون نگاه علمی و ارائه راهکار عملی برای بحران آب، تنها با رویکردی احساسی و سطحی، به آتش تنش دامن زدند. سلبریتیها بدون شک اگر دلسوز محیط زیست باشند با خلق آثار هنری و نگارش مطالبی تاثیرگذار، هنرشان را اختیار محیط زیست قرار خواهند داد و نه محیط زیست را در اختیار شهرتشان.
- بازیگران همدان؛ الگوهایی موفق
بسیاری معتقدند مهم‌ترین تفاوت هنرمندان ایرانی و غیرایرانی در ورود به حوزه محیط زیست، بهره‌مندی یا نداشتن بهره‌مندی از نظر کارشناس متخصص است. چیزی که در بین هنرمندان خارجی به‌شدت رایج است و در میان هنرمندان ایرانی چیزی در حد تعارف! اما در این میان برخی هنرمندان رسالت واقعی هنر را شناخته با تحقیق و برداشتن گام‌های اجرایی و انجام فعالیت عملی در تلاشند تا از طریق تئاتر، فیلم و موسیقی به افزایش سطح فرهنگ جامعه در حفاظت از محیط زیست کمک کنند که از جمله نمونه های موفق می‌توان به فیلم طعم شیرین خیال اثر ماندگار کمال تبریزی اشاره کرد. نامه‌نگاری‌های هنرمندان در واکنش به معضلات محیطزیستی هم از تلاش‌های آنان برای دغدغه‌های اساسی این حوزه است، که می‌توان به نامه هنرمندان و فعالان مدنی به رئیس‌جمهور برای نجات تالاب آق‌گل در تاریخ ۱۳/۰۴/۱۳۹۵ اشاره کرد که بیش از ۶۵۰ نفر در نامه‌ای خطاب به رییس‌جمهور خواستار نجات تالاب آق‌گل ملایر و بازگشت دوباره زندگی به این تالاب شدند و پرویز پرستویی، هانیه توسلی و احمدرضا درویش از جمله چهره‌های سرشناس امضاکننده نامه بودند. همچنین، واکنش تند هانیه توسلی به انتقال غیر اصولی گورخرهای وارداتی به باغ وحش صفادشت و تلف شدن آن‌ها.