«زندگی نزیسته» کودکان امروز؛ مصداق کودک‌آزاری

*یلدا خاکباز

*تسهیلگر کودکان

کودک‌آزاری، شامل رفتارهایی است که توسط افراد دیگر، خصوصاً بزرگسالان، نسبت به کودکان انجام می‌گیرد و به نوعی به سلامت جسمی و روانی آنان آسیب می‌رساند. هرگونه رفتار یا کوتاهی در انجام عملی که سلامت جسمی، روانی و رشد کودک را به مخاطره اندازد، کودک‌آزاری می‌گویند.

کودک‌آزاری فقط به معنای کبودی دور چشم کودکان نیست، اذیت و آزار جسمانی به دلیل علائمی که از خود به جای می‌گذارد، مسئله بسیار تکان‌دهنده‌ای هستند، اما همه نشانه‌های کودک‌آزاری به یک اندازه آشکار نیستند. نادیده‌گرفتن نیازهای کودکان، قراردادن آن‌ها در موقعیت‌های خطرناک بدون مراقبت از آن‌ها، قرارگرفتن در معرض موقعیت‌های تعرض جنسی، یا القا احساس بی‌ارزش یا احمق بودن به آن‌ها نیز نوعی کودک‌آزاری و بی‌توجهی محسوب می‌شود. این امر نیز می‌تواند آسیب‌های عمیق و ماندگاری بر روی بچه‌ها ایجاد کند.

صرف نظر از نوع سوءاستفاده، نتیجه آن یک آسیب عاطفی جدی بر جای می‌گذارد، اما عمیق‌ترین نوع کودک‌آزاری از دیدگاه نگارنده کودکی نزیسته است که کودکان امروز تجربه‌اش می‌کنند. محدودشدن در آپارتمان‌های کوچک با دیوارهای بلند، آن هم بدون همبازی، غرق‌شدن در بازی‌های موبایل و تکنولوژی بدون آن‌که معاشرت‌کردن با دیگران و مهارت‌های ارتباطی را یاد بگیرند. کودکانی که حتی در نقش تک‌فرزندها مسئول آرزوهای نرسیده پدر و مادر خود و برآورده‌کردن تمام خواسته‌ها و اهداف والدین خود هستند، چون خود نتوانسته‌اند به آن‌ها دست یابند. پس تمام آن‌چه را خود می‌خواهند در کودکان خود می‌بینند و با برنامه‌ریزی‌های سفت و سخت آموزشی در تابستان، آن‌ها را از تجربه بودن با گروه همسالان محروم می‌کنند. درست است که با توجه به مقتضیات زمانه، نوع پرکردن اوقات فراغت متفاوت شده است، اما بدون شک هر یک از ما هم می‌توانیم به مراتب حتی به اندازه یک قدم، تأثیرگذارتر باشیم در خلق شرایط و موقعیتی  که فضای بهتری را برای رشد کودکانمان ایجاد می‌کند نه این‌که صرفا چون دیگری هر کاری می‌کند همان رفتار را تکرار کنیم، حقیقت آن است که الگوبرداری از آموزه‌های نو همیشه هم موثر نیست، گاهی لازم است از روش‌های تربیتی پیشینیان هم بهره ببریم. مثل تشکیل جمع‌های گروه همسالان فامیل و آشنا و تجربه‌کردن بازی‌ها و فعالیت‌های مشترک و گروهی و یا ثبت‌نام در مراکز کانون پرورش فکری که بستر مناسبی است برای تعاملات اجتماعی و یادگیری‌های تجربه محور در کنار دوستان جدیدی که پیدا می‌کنند و یا سپردن به استادکار ماهر  به طور موقت، برای آموختن هنر و فنی  که بتواند خود دنیای درونی خویش را بهتر و بیشتر بشناسد .