*فاطمه محمدی کیا
*کارشناس ارشد معماری
روشن است با رشد شهرنشینی در دوره مدرن، شاهد ساخت و سازهای گسترده در شهرها و تغییر در سبک زندگی بودهایم. رشد شهرنشینی و رشد جمعیت تا جایی ادامه پیدا کرد که خانههای یک طبقه و دو طبقه دیگر جوابگوی خانوارها نبودند پس به ناچار ساختمان‌های بلند مرتبه چهره شهر را تغییر دادند و آپارتمان‌نشینی به ویژه در شهرهای بزرگ رشد بسیاری یافت.
طراحی مجتمعهای مسکونی به دست یک معمار/ طراح از اهمیت ویژهای برخوردار است، چراکه آپارتمان تفاوتهای اساسی با یک خانه ویلایی دارد و همچون یک خانه ویلایی به حیاط و محوطههای خصوصی دسترسی ندارد و صرفا به عنوان خوابگاه مورد استفاده قرار میگیرد نه به عنوان مسکنی برای سکنی و آرامش یافتن. آن کس که میتواند تا حد زیادی این ایراد را برطرف سازد و آپارتمان را به محلی یرای سکون و آرامش تبدیل کند معمار و طراحی است که واقف به مولفههای حس مکان برای سکون و آرامش یک خانه باشد. اما متاسفانه آن‌چه در بیشتر موارد در طراحی آپارتمانها دیده میشود پلانهای تیپ و هم‌مانند در تمامی واحدهای آپارتمانی است، در حالی که طراحی آپارتمان بسیار بیشتر از یک خانه ویلایی نیاز به دقت و طراحی و جانمایی فضاها بازی با خطوط پلان دارد چراکه طراح باید بتواند هرچه بیشتر تنوع فضایی را در محیطی بسته و ملال آور ایجاد کند و حس زندگی و سرزندگی را در آن پدید بیاورد و یا دست کم ارتقا ببخشد.
از ویژگی‌های مهم طراحی آپارتمان و مجتمعهای مسکونی، طراحی فضاهای مشاع آن است که به صورت مشترک با ساکنین مجتمع مورد بهرهبرداری قرار میگیرد. فضاهای مشاع، فضاهایی مانند: پلهها، آسانسور، پارکینگ، سالن اجتماعات و سالنهای ورزشی مجموعه که برای همه ساکنین ساختمان مشترکند. در این میانه طراحی و جانمایی پارکینگ از اهمیت ویژهای نسبت به سایر فضاهای مشاع دارد چرا که طراح باید تمامی تلاش خود را به کار گیرد تا پارکینگی بدون مزاحم طراحی کند در غیر این صورت علاوه بر افت قیمت واحدهای دارای پارکینگ مزاحم شاهد به هم خوردن آرامش ساکنین و نزاع و درگیری اعضای مجتمع خواهیم بود. از آن‌جا که رعایت حق همسایگی از اصول اولیه فرهنگ آپاتمان‌نشینی است بسیار مهم است که طراح اولویت طراحی پارکینگ بدون مزاحم را در اولویت طراحی خود قرار دهد، تا این اصل مهم حفظ شود و ساکنین بتوانند بدون اتلاف وقت و بدون نیاز به حضور همسایه برای جابهجایی خودرو، بتوانند بدون دغدغه فکری و استرس خودرو خود را در پارکینگ پارک و از آن خارج کنند.
طراحی پارکینگ دارای استانداردهایی است که این استانداردها بر گرفته از استانداردهای ساختمانی و ابعاد انسان و خودرواست. استاندارهایی از قیبل ارتفاع سقف ابعاد در ورودی زاویه شیب رمپ و…
طراحی پارکینگ مستلزم عناصری چون جاگذاری درست باکس پله و آسانسور و انباریهای مجتمع است. جاگذاری این عناصر بستگی به جهت ساختمان، نوگیری فضا و تعداد واحدهای مجتمع و تعداد واحدهای هرطبقه دارد. همچنین میتوان گفت این امر مستلزم بازی طراح با نقشه و آزمون و خطا در تعویض محل قراگیری عناصر فضایی برای رسیدن به طرح مطلوب است.
در طراحی قواعد تجربی نیز برای قرارگیری باکس پله و بعد طراحی پارکینگ پیرامون آن وجود دارد مثلا برای زمین‌های یک بر نور نقطه مرکزی زمین به عنوان باکس پله تعیین میشود و پارکینگ در حول آن شکل میگیرد.
همچنین طراح باید گوشههای کورپارکینگ را (گوشههایی که نمی‌توانند برای پارک خوردرو مورد استفاده قرار بگیرند).
برای تاسیسات و داکت‌های تاسیساتی منظور کند و به سازه و آکس ستون‌ها و محل آن‌ها دقت داشته باشد و خودروها را در لابه لای این آکس‌ها و با توجه به آن‌ها جانمایی کند.