در سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال آفرین؛
لالجین، نیازمند اشتغال دانش‌محور
*احمد رجبی راغب
*خبرنگار
دانش‌بنیان مصداقی از اقتصاد مقاومتی است که کمترین وابستگی را به ساختارهای بین‌المللی و تکانه‌های آن دارد و خروجی خط تولید دانش‌بنیان پیش و بیش از آن‌که یک خط تولید صنعتی انبوه باشد، یک خط تولید فکر و اطلاعات و علم و ایده است.
دانش‌بنیان‌ها در پی آن هستند که وضعیت و سازوکارهای فعلی تولید را با روش‌هایی که ریشه در علم دانشگاهی و آکادمیک دارد، ارتقا دهند.
به همین دلیل، می‌توان مدعی شد که خط تولید دانش‌بنیان در لالجین نیز این ظرفیت را دارد که خروجی تولید صنعتی را بهبود بخشیده و بهره‌وری تولید را در بخش‌های صنعتی سفال و سرامیک بهبود بخشد.
تولید دانش‌بنیان در لالجین، حرکت به سمت تولید کالا، محصول و الگوهای بهره‌وری است که چندان مورد توجه کارگاه‌های تولیدی قرار ندارند. کارگاه تولیدی در پی تولید کالا و محصولی است که برای او سود اقتصادی به ارمغان بیاورد. نفس این موضوع یعنی قیمت تمام شده محصول نباید به اندازه‌ای بالا رود که آن را از حیّز انتفاع اقتصادی ساقط و از سبد خرید تعداد زیادی از افراد اجتماع خارج کند. لاجرم عموم کارگاه‌های تولیدی لالجین در مقیاس متوسط و کوچک به سمت تولید محصولاتی می‌روند که مشتری عام داشته باشد و تولیداتش در سبد خرید او بگنجد. هرچند این تولید باید گذشته سفالگری این دیار را مخدوش نکرده و از چرخه رقابت خارج نکند.
وقتی دانش و نوآوری در ساخت سفال‌های زیبای لالجین و در جریان تولید دخیل باشد؛ یعنی محصول با دانش و فناوری ارزش بالاتری پیدا کرده و محصول دانش بنیان تولید می‌شود و برای این نوع تولید و توسعه محصول نیاز به نیروی انسانی متخصص، تحصیل کرده و نخبه وجود دارد.
وقتی دانش وارد تولید یا خدمات بشود، ارزش افزوده ایجاد می‌کند و این در واقع موجب ایجاد ارزش افزوده در اقتصاد می‌شود. به همین دلیل و با توجه به نیاز فعلی لالجین و ظرفیت نیروی انسانی، دانش‌بنیان‌کردن تولید برای لالجین یک اولویت است تا محصولات تولیدی لالجین در کنار علم و فناور، بتواند پله‌های ترقی را طی کند.
تولید دانش بنیان مهم‌ترین گام در انتقال از اقتصاد منبع بنیان به اقتصاد دانش‌بنیان است.
با تحقق اقتصاد دانش‌بنیان یکی از معضلات اقتصادی یعنی نداشتن بهره‌وری محقق خواهد شد، با توجه به این‌که بهره‌وری را موتور محرک رشد اقتصادی می‌نامند، اما ارتقای بهره‌وری خود در گرو توسعه اقتصاد دانش‌بنیان است.
کارآفرین، واحد تولیدی یا سرمایه‌گذاری که دنبال ایجاد یا توسعه خط تولیدی است، بدون تردید باید با نگرش دانش‌محور، فناور و تحلیل همه جانبه کار، اقدام کند تا تولیدی توجیه‌پذیر، رقابت‌پذیر و پایدار داشته باشد و به جرات می‌توان گفت این مقوله در لالجین مغفول مانده و بدان پرداخته نشده و یا اگر هم شده با استقبال مواجه نشده است.
با توجه به مطالب فوق الذکر؛ مهم‌ترین موضوع در توسعه اقتصاد دانش بنیان لالجین، دانش بنیان کردن تولیدات کارگاه‌های سفال و سرامیک لالجین است که در زیر به برخی از راهکارهای عملی آن اشاره می‌شود:
یکی از مهم‌ترین راه‌های دانش بنیان کردن تولید در لالجین و در تمامی ابعاد آن، راه‌اندازی واحد تحقیق و توسعه در بطن مجموعه تولیدی یا حتی در شروع فعالیت و در شهر است، که در صورت فعالیت مناسب واحد تحقیق و توسعه پویا؛ تولیدی برخاسته از نیاز بازار، نوآور و فناور خواهیم داشت. تحقق این امر موجب توسعه محصول بر اساس نیاز بازار و فروش مناسب خواهد بود و با این کار شاهد رونق و اشتغال بیشتر در این هنرصنعت شهر جهانی خواهیم بود.
یکی دیگر از راهکارهای ضروری در دانش بنیان کردن تولید؛ بهره‌مندی از توان دانش و تخصص، متخصصین، نخبگان و نیروی انسانی تحصیل کرده است که می‌توانند در ایجاد و عملیاتی‌کردن ایده‌های نوآورانه و تولید محصولات دانش بنیان نقش کلیدی ایفا کنند که ایجاد و رونق مرکز علم و فناوری، ایجاد واحد تحقیق رنگ و لعاب، ایجاد واحد آنالیز بدنه، ایجاد واحد تحقیق پخت و کوره، ایجاد رشته‌های دانشگاهی مرتبط، ایجاد زمینه مناسب برای اشتغال هنرمندان با شرایطی مطلوب‌تر از شرایط دانشگاهی برای هنرمندان از جمله آن موارد است.
اشتغال دانش‌محور
باید گفت رابطه مستقیمی بین تولید محصول با ارزش افزوده بالا و به کارگیری نیروی انسانی متخصص، تحصیل کرده و نخبه وجود دارد. چراکه اگر محصولی با بهره‌گیری از دانش و تخصص نیروی انسانی باارزش‌تر شود، نیازهای متناسب و در شأن نیروی انسانی شاغل نیز از فروش محصول برآورده و تأمین خواهد شد و بی‌تردید چرخه ایده‌پردازی و نوآوری در توسعه محصول و کسب و کار در جریان خواهد بود و در نتیجه رقابت پذیری و توسعه کسب و کار را به دنبال خواهد داشت و این یعنی تولید و اشتغال دانش‌بنیان که می توانند نیازهای بالفعل و بالقوه همدیگر را پوشش دهند و لالجین به‌عنوان شهر جهانی سفال که باید زیرساخت‌های لازم را برای ماندگاری عنوان شهر جهانی را برای این شهر به ارمغان آورد توجه به این مقوله است.
چند چالش اساسی در مورد اشتغال دانش بنیان لالجین و راه‌حل‌های پیشنهادی
یک چالش در به کارگیری نیروهای متخصص و نخبه شرکت‌های دانش‌بنیان و کارگاه‌های تولید سفال و سرامیک وجود دارد و آن هم نداشتن دسترسی سریع، آسان، مکانیزه و هوشمند این دو به همدیگر است که با بهره‌مندی از فناوری اطلاعات و نرم‌افزارهای کاربردی و ایجاد بانک اطلاعاتی یکپارچه قابل مرتفع‌کردن است.
موضوع دیگری که می‌تواند بحث اشتغال دانش بنیان در شهر جهانی سفال را با چالش مواجه کند؛ سازگاری‌نداشتن رشته‌های تحصیلی، واحدهای درسی و همچنین تخصص و مهارت دانش‌آموختگان با نیازهای تخصصی بازار کار و در واقع نیازهای تولیدی کالا یا خدمات محصولات دانش‌بنیان است.
موضوع دیگر در مورد قوانین و مقررات حاکم در روابط کارگری-کارفرمایی و همچنین بیمه تأمین اجتماعی است که با پیشرفت کسب‌و‌کارهای نوین، دورکاری، قراردادهای کار موقت و به‌کارگیری نیروی انسانی متخصص، نیازمند بروزرسانی این قوانین است که متولیان امر باید اقدام لازم را انجام دهند.
موضوع بسیار حائز اهیمت در تحقق شعار سال ۱۴۰۱ (تولید، دانش‌بنیان، اشتغال آفرین) و در واقع توسعه اقتصاد دانش‌بنیان (قالب کوچک‌تر یعنی لالجین) مشروط به همکاری تمامی بخش‌های این زیست‌بوم است، در صورتی که یکی از عوامل به وظایف ذاتی خود آگاهی نداشته و یا از عمل بدان سرباز زنند، به احتمال بسیار بالا نتایج به‌دست آمده، نتایجی مطلوب نخواهد بود.
برای مثال حتی در صورت تولید محصول با کیفیت با همکاری واحد تولیدی و واحد دانش بنیان، بی‌توجهی در اعطای مجوزهای لازم به موقع و یا تسهیلات و خدمات ضروری مورد نیاز برای تجاری‌سازی، قطعا فروش محصول دانش بنیان را با چالش مواجه خواهد کرد، بنابراین باید توجه داشت که این موضوع به صورت زنجیروار بهم وابسته هستند.
خوشبختانه قوانین و حمایت‌های قابل توجهی برای توسعه دانش‌بنیانی در کشور تصویب شده، که می‌شود با عمل به این قوانین و حمایت از تولیدات دانش‌بنیان، گام‌های موثری در افزایش سهم دانش بنیانی و ایجاد ارزش افزوده در اقتصاد به‌خصوص اقتصاد لالجین که علاوه بر اشتغال ساکنین خود، اشتغالی بالای سه هزار نفر از شهرهای همجوار را نیز که برعهده دارد، به انجام رساند.
در صورت تحقق برنامه‌های تولیدی با بهره‌گیری از نوآوری، دانش نوین، پیشرفت‌های علمی و در واقع تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرینی برپایه دانش و تخصص، بدون تردید توسعه اقتصادی در شهر جهانی سفال محقق می‌شود و آثار این امر در ایجاد اشتغال پایدار، حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم، کاهش تورم، افزایش رشد اقتصادی، افزایش درآمد سرانه، افزایش رفاه اجتماعی، کمرنگ‌تر شدن مهاجرت سفالگران متبحر و تغییر شغل آنان، افزایش صادرات هدفمند و چشم‌گیر و کاهش واردات بی‌رویه محصولات مشابه، نمایان خواهد شد.