معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای استان تأکید کرد:
عزم جدی برای آزادسازی حریم رودخانه‌های همدان
شاهسوند: با توجه به اعتباراتی که امسال برای این موضوع داده شده، ۹ هکتار از رودخانه‌ها و مسیل‌های سراسر استان را طبق اولویت‌بندی و مناطقی که در آن‌ها تصرف صورت پذیرفته، آزادسازی خواهیم کرد.
*فاطمه کاظمی
*روزنامه‌نگار
بعد از ورود داستان، به موضوع آزادسازی حریم رودخانه‌های استان، شرکت آب منطقه‌ای به عنوان متولی اجرای طرح، عزم خود را جزم کرده تا با اجرای طرح انفال مورد تصرف واقع‌شده را به شهروندان برگرداند. «داوود شاهسوند» معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای همدان از اقدامات صورت‌گرفته در این زمینه می‌گوید.
- مدیریت رودخانه‌ها بر عهده کیست؟
طبق قانون، رودخانه‌ها و مسیرهای واقع در خارج از محدوده شهرها و روستاها به عهده شرکت آب منطقه‌ای است. ساماندهی رودخانه‌ها در داخل شهرها وظیفه شهرداری و داخل مناطق روستایی بر عهده بنیاد مسکن است.
- شرکت آب منطقه‌ای در این حوزه چه کارهایی انجام می‌دهد؟
در رودخانه‌ها طیف گسترده‌ای از اقدامات انجام می‌شود، اول از همه، بحث مراقبت از خط حریم بستر رودخانه‌ها با تیم‌های گشت و بازرسی مطرح است که از مناطق مختلف رودخانه‌ها بازدید می‌کنند که شامل حفاظت از حد و حدود رودخانه است. در کنار این، موضوع مطالعه خط بستر و حریم مطرح است و اعتباراتی که شرکت مادر تخصصی به شرکت‌های دیگر تزریق می‌کند و اعتباراتی که از اعتبارات استانی تخصیص داده می‌شود. برای این منظور با مشاورانی قرارداد منعقد می‌شود و این مشاوران مطالعات حدود بستر و حریم بستر را انجام می‌دهند و مطابق این مطالعات، نقشه‌برداری صورت می‌گیرد و بعد از این، رودخانه‌ای که مورد مطالعه قرار گرفته اعلام عمومی می‌شود و از طریق جراید یا نصب بنر به شکل مقتضی به اطلاع عموم و ذی‌نفعان حاشیه رودخانه می‌رسد تا اگر کسی ادعایی در خصوص این‌که ممکن تصرف نکرده باشد و مشکل خاصی داشته باشد زمانی در نظر گرفته می‌شود تا به اعتراض آن در کمیسیون ماده ۳ رسیدگی شود.
- شرکت آب منطقه‌ای در همدان چند رودخانه را مدیریت می‌کند؟
چند رودخانه اصلی در استان وجود دارد که طولی بالغ بر هزار کیلومتر و رودخانه‌های فرعی استان هم طولی بالغ بر ۲ هزار کیلومتر دارند و تقریبا آن رودخانه‌هایی که شرایط رودخانه بودن، دارند مجموعا چیزی بالغ بر ۳ هزار کیلومتر است.
- اتفاقی که در دهه‌‌های اخیر افتاده، این است که تعدادی از باغ‌داران، حریم رودخانه‌ها را تصرف و با دیوارکشی به باغات خود اضافه کرده‌اند یا به هر شیوه دیگری این‌کار را انجام داده‌اند. از دو سال پیش بحث آزادسازی حریم رودخانه‌ها به خصوص حریم رودخانه گنجنامه مطرح شد که حتی دادستان هم از آن بازدید کرده و قرار شد شرکت آب منطقه‌ای مطالعات خود را انجام بدهد و سپس دادستان به عنوان مدعی العموم وارد شده و به لحاظ قضایی موضوع را پیگیری کند. با این شرایط در این دوسال چه کارهایی در این‌باره انجام شده؟
سال ۹۹ در رودخانه آبشینه واقع در پائین دست سد اکباتان، ۲ کیلومتر از رودخانه با این رویکرد که بعد از مطالعه، نسبت به آزادسازی آن اقدام شود، مورد مطالعه قرار گرفت، در مهر سال ۹۹ بحث اعلام عمومی صورت پذیرفت و بنر‌هایی در حد و حدود و ۲ سمت رودخانه نصب شد و موقعیت خط بستر حریم و حدود به اطلاع عموم رسانده شد. بعد از رسیدگی به اعتراضات، شهریور امسال اجرای طرح با هماهنگی با مراجع سیاسی، قضایی و انتظامی در دستور کار قرار گرفت و خوشبختانه ۲ کیلومتر از بستر رودخانه که مطالعه شده بود، آزاد شد. در این ۲ کیلومتر چیزی بالغ بر ۴و نیم هکتار از اراضی که در حاشیه رودخانه تصرف شده بود، به مردم برگشت. هزینه‌ای که در این زمینه پرداخت کردیم چیزی حدود ۱و نیم میلیارد تومان اعتبار بود که خوشبختانه تأمین شد.
در موازات این مسئله، آزادسازی رودخانه چشم قصابان را هم در دستور کار قرار دادیم و کارهای مقدماتی یک و نیم کیلومتر از طول رودخانه، از جمله مطالعه و اعلام عمومی انجام شده، اما آن‌جا مسائلی مانند وجود صنایعی که در سالهای گذشته در قسمتی از رودخانه مستقر شدهاند و یک سری مسائل مدیریتی دارد که به دنبال آن با برگزاری چندین دوره جلسه و بازدید مجموعه‌ای از فرمانداری و دادستانی سعی کرده‌ایم تا راهکاری برای آن پیدا کرده و بتوانیم در رودخانه چشم قصابان هم این یک و نیم کیلومتر را آزادسازی کنیم. پیش‌بینی ما این است که بتوانیم یک هکتار از حریم بستر رودخانه که تصرف‌شده را آزادسازی کنیم.
- در مورد بقیه رودخانه‌ها چطور؟
به صورت موردی، تیم گشت و بازرسی موارد تصرف را شناسایی می‌کنند و در ابتدا با صدور اخطاریه سعی بر این است که در بازه مهلت زمانی که داده می‌شود، متصرف عقب‌نشینی کند و با نظارت ما این رفع تصرف ایجاد می‌شود، اگر نه پرونده به مراجع قضایی ارجاع می‌شود و پس از صدور رای نسبت به آزادسازی اقدام می‌کنیم . برای مثال در رودخانه شمس‌آباد واقع در بالادست سد اکباتان، مسیر دره دوستعلی، رودخانه سولان، مجاور علی‌آباد، ورکانه، آبشینه و روستای حیدره به صورت موردی آزادسازی داشتیم و در این زمینه ۵ هزار و ۳۰۰ متر از تصرفاتی که در بستر رودخانه بوده و ۷ هزار و ۵۰۰ متر تصرفی که در حریم رودخانه قرار داشته، آزادسازی شدهاند.
- تکلیف رودخانه گنجنامه به عنوان یکی از رودخانه‌های مهم همدان چه می‌شود؟
آزادسازی حریم رودخانه گنجنامه یک مطالبه عمومی و در کنار آن خواسته ما و مراجع قضایی است. این موضوع در جلساتی که در سطح استان برگزار شده، مطرح شده و قرار بر این شد که آزادسازی حریم رودخانه گنجنامه هم انجام شود. با عقد قراردادی که با مشاور داشتیم، ۱۴ کیلومتر از مطالعه رودخانه را به مشاور واگذار کرده‌ایم، اما طول و بازه مدنظر ۴ و نیم کیلومتر است که بعد از این‌که مطالعه صورت گرفت، اعلام عمومی آن انجام شده و در حال حاضر در مرحله بررسی اعتراضات کمیسیون ماده ۳ هستیم. ۲۳ باغ‌دار مجاور رودخانه نسبت به حریم خطوط و بستر و حریم اعتراضاتی داشتند که در حال رسیدگی است و بعد از رسیدگی در کمیسیون، حدود بستر و حریم قطعیت پیدا می‌کند و مبنای عمل قرار می‌گیرد. بر اساس تصمیمی که در شورای شهر همدان برگزار و مقرر بر این شد که مطالعات اولیه و اعلام عمومی و بستر این کار توسط آب منطقه‌ای فراهم شود و آزادسازی به دلیل در اختیار داشتن وسایل و ادوات مورد نیاز برای آزادسازی توسط دوستان شهرداری صورت بگیرد.
- نحوه برخورد باغ‌داران با این موضوع چگونه است؟
بالاخره کسی که متصرف است به علت قیمت بالایی که اراضی منطقه دارند، مخالف آزادسازی این مناطق است. تصور برخی از متصرفان این است که آب‌گذاری رودخانه زیاده نبوده و تصرفی اتفاق نیفتاده است. در این‌جا لازم است یادآوری کنم که تعیین حد و حدود بستر صرفا منتهی به این می‌شود که ما بستر فعلی و فعال رودخانه را ببینیم و بر اساس مطالعاتی که انجام می‌دهیم حوضه آبریز را ملاک عمل قرار می‌دهیم ودبی ۲۵ سالهای که امکان عبور سیلاب را در منطقه فراهم می‌کند را با مدل‌سازی پیاده‌سازی می‌کنیم. بستر رودخانه باید توانایی عبور دبی ۲۵ ساله را داشته باشد. اعتراضات در مجاری قانونی طرح کرده و ما هم مسئولیت رسیدگی داریم و اگر احساس کنیم کسی حرفی دارد حتما حق را رعایت خواهیم کرد و اگر کسی بر اساس مطالعات و روابط موجب وزارت نیرو بدون مراعات قانون تصرفاتی انجام داده، حتما باید برخورد لازم با او صورت بگیرد.
- با توجه به این‌که طی چند سال اخیر، موضوع آزادسازی رودخانه‌ها روند جدی به خود گرفته، پیش‌بینی شما چیست؟ ما می‌توانیم امیدوار باشیم که حریم رودخانه‌های همدان مورد استفاده عمومی قرار بگیرند؟
حتما باید در این سمت و سو حرکت بکنیم. این موضوع هم تکلیف قانونی و هم مطالبه عمومی مردم و هم خواسته ماست، اما توجه داشته باشید که رفع تصرف رودخانه‌ها به اعتبارات خیلی سنگینی نیاز دارد. اگر به اندازه کافی اعتبار داشته باشیم قطعا سرعت آزادسازی رودخانه‌ها بیش از این خواهد شد. با توجه به اعتباراتی که امسال برای این موضوع داده شده، ۹ هکتار از رودخانه‌ها و مسیل‌های سراسر استان را طبق اولویت‌بندی و مناطقی که در آن‌ها تصرف صورت پذیرفته، آزادسازی خواهیم کرد. در این زمینه هم بر اساس اطلاعات اولیه پیش‌بینی‌ها این است که گزارشات میزان تصرفات به صورت قطعات جداگانه و پراکنده جمع‌‌آوری خواهد شد و متعاقبا اعلام خواهم کرد که در واقع چرا از این ۹ هکتار از رودخانه‌های سراسر استان تصرف صورت می‌شوند.
- با توجه به این‌که می‌گویید، طرح به اعتبارات سنگینی نیاز دارد، این اعتباراتی که در نظر گرفته می‌شود، می‌تواند کاری پیش ببرد؟
قطعا کاری از پیش می‌برد که نمونه آن را در آبشینه بود که همه شاهد بودند که در کار جلو رفت. از طرفی اجرای این طرح یک عامل بازدارنده برای افرادی خواهد بود که شاید درصدد این هستند که در جاهایی تصرفاتی انجام بدهند و هزینه‌هایی پای این موضوع بگذارند و وقتی عزم شرکت آب منطقه‌ای و مسئولان استان مبنی بر آزادسازی حریم رودخانه‌ها را ببینند، طبیعتا این کار را انجام نخواهند داد و جلوی تصرفات بعدی نیز گرفته خواهد شد. وظیفه ما این است که ضمن رعایت موازین و قوانین، از تصرفات صورت‌گرفته در حریم و بستر رودخانه‌ها به عنوان شریان‌های اصلی شهر اطلاع پیدا کنیم و جلوی این تصرفات را بگیریم. در صورت جاری‌شدن سیل، اول از همه خسارت جدی متوجه متصرف خواهد بود و سایر شهروندان آسیب خواهند دید. خواهش ما از شهروندان این است که حدود و حریم مسیرها در رودخانه‌ها را رعایت کنند.