یادی از «یاد»

*سعید دوستی

*کارشناس ارشد پژوهشگری اجتماعی

سینمای دفاع مقدس را می‌توان یکی از ژانرهای سینمایی چهار دهه گذشته ایران دانست، سینمایی که پس از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، شکل گرفت و مصائب و تلخی‌های این دوره از تاریخ معاصر را دستاویزی برای روایت و نمایش قرار داد. فیلم‌های زیادی با موضوع دفاع مقدس در طول این سال‌ها ساخته شده‌اند که به طور کلی آن‌ها  را می‌توان از نظر زمان ساخت، به دو دوره سینمای در دوران جنگ و سینمای بعد از دوران جنگ تقسیم کرد.  فیلم‌های سینمایی که در بستر جنگ ساخته شده‌اند بیشتر هیجان و حادثه را با حالات عرفانی و عدالت طلبی افراد در بطن جنگ پیوند می‌زنند و فیلم‌های سینمایی بعد از جنگ، وقایع جبهه و پشت جبهه را پوشش داده و به آن‌ها می‌پردازند. یکی از فیلم‌هایی که در دوران جنگ در همدان ساخته شده فیلم «یاد» است. داستان این فیلم که در سال ۱۳۶۲ به سفارش و تهیه‌کنندگی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و به کارگردانی «عباس شیخ بابایی» انجام شده از این قرار است که یک گروه دیده بانی(بصیر، سعیدو عزیز) برای شناسایی موقعیت دشمن به راه می‌افتند، بصیر و سعید در طول راه، گذشته خود را مرور می‌کنند و انگیزه خود را از آمدن به جبهه باز می‌گویند. سعید پس از انتحار پدر، دوره کودکی را با دشواری سپری کرده است و بصیر پس از آن‌که روستای محل سکونتش بمباران شده و اهالی زیر آوار جان سپرده‌اند به جبهه آمده است. آن‌ها در درگیری با دو گشت عراقی، یکی را می‌کشند و دیگری را به اسارت می‌گیرند. عزیز نیز کشته می‌شود. آن‌ها در ادامه راه به پیرمردی روستایی بر می‌خورند که اصرار دارد به جبهه برود. سعید در برخورد با او سخت متاثر می‌شود و پس از حمله پیروزمندانه سربازان ایرانی از بصیر جدا می‌شود و در سنگر دیگری به جنگ ادامه  می‌دهد.[۱]

بازیگران این فیلم عبارتند از مهدی چایانی، سعید سعادت، احمد طالبی نژاد و … . آهنگسازی این فیلم را محمدرضا علیقلی بر عهده گرفته و خواننده آن بیژن کامکار است و با اجرای موسیقی ارکستر مجلسی صداوسیمای جمهوری اسلامی و ارکستر سمفونیک تالار وحدت انجام شده است. این فیلم در سال ۱۳۶۳ به اکران عمومی در آمده و در سومین جشنواره فیلم فجر که در ۱۲ تا ۲۲ بهمن ۱۳۶۳ برگزار شده،  گواهی شرکت گرفته و در سینماهای  فرهنگ، صحرا (بخش مسابقه) سینما مرکزی و سینما پیوند به نمایش در آمده است. آن‌چه باعث شده است تا در این نوشتار به این فیلم پرداخته شود، ساخت این اثر به عنوان اولین فیلم ساخته شده در شهرستان‌ها و توسط هنرمندان استان در دوران بعد از انقلاب است   پیشگامی استان در تولید یک اثر سینمایی در حوزه جنگ و دفاع مقدس  موضوع مهمی است که می‌تواند مورد بررسی و ارزیابی مجدد قرار گرفته و به عنوان دستاوردهای استان مطرح و برجسته شود. نمایش این فیلم در سومین جشنواره فیلم فجر و در بخش مسابقه این جشنواره در کنار آثار کارگردانان بزرگ کشور و آهنگ سازی و موسیقی این فیلم توسط هنرمندان مطرح کشور از جمله نکات بارز و با اهمیت این اثر هستند. همچنین پخش این فیلم در جبهه‌ها و در قرارگاه‌های فرهنگی و هنری غرب کشور برای رزمندگان در زمان جنگ نیز نکته با اهمیت دیگری در پرداختن به موضوع این فیلم است. متاسفانه این فیلم به دلایل نامعلوم وارد توزیع شبکه خانگی نشده است و  این نکته ممکن است در مهجور ماندن آن نقش داشته باشد. به هر حال این فیلم به عنوان اولین تولید استان در زمینه سینمای دفاع مقدس آن هم با امکانات محدود آن روز قابل بررسی است و جا دارد شبکه استانی صدا و سیما در چهلمین سالگرد دفاع مقدس با پخش این اثر زمینه ارزیابی و بحث در خصوص آن را را فراهم کند.

[۱] برگرفته از پایگاه خبری حوزه هنری  www.sourehcinema.com