یاد مردانِ مرد
به بهانه چهلمین روز فقدان استاد دکتر محمد اسلامی ندوشن
*سید امیر قشمی
*مدیر موزه آموزش و پرورش
پویایی و ماندگاری و یا ایستایی و سکون هر جامعه‌ای را از ادبیات و هنر آن سرزمین می‌توان فهمید، از این‌رو هر جامعه‌ای که ادیب، هنرمند، شاعر و نویسنده بیشتری دارد، وسعت فکر و عمق اندیشه آن جامعه بیشتر و سطح فرهنگ آن بالاتر است. در طول تاریخ، در ایران ما چهره‌های پرفروغ و درخشانی بالیده و رشد کرده‌اند که هریک به سهم خود در پر بارکردن فرهنگ و تمدن این مرز و بوم نقشی بسزا داشته‌اند، بزرگانی چون بدیع‌الزمان فروزانفر، محمد معین، محیط طباطبایی، جلال آل احمد، زریاب خویی، درخشان و بسیاری دیگر که فراتر از مکان و زمان خود گام برداشته‌اند. شخصیت‌هایی که سال‌های طولانی است نظیرشان را دیگر کمتر دیده یا درباره‌شان شنیده‌ایم، به قول استاد دکتر محمد بقایی(ماکان) در حال حاضر کمتر کسی را دیگر می‌توان به انگشت نمایاند که پرورده این چند دهه باشد!!
یکی از پدیده‌های نادر و بی‌تکرار این نسل که تا آخرین روزهای حیات وامدارشان هستیم، زنده‌یاد محمد اسلامی ندوشن است، که با وجود داشتن تحصیلات کلاسیک در رشته حقوق و سال‌ها خدمت در کسوت قضاوت، به ادبیات روی می‌آورد و در زمره بزرگان و سرآمدان فرهنگ و ادب این سرزمین قرار می‌گیرد و ثمره سال‌ها تلاش و کوشش او، ده ها اثر وزین و ماندگار است که از او برجای مانده است.
گرچه نگارنده کوچک‌تر از آن است که درباره شخصیتی بزرگ چون استاد اسلامی ندوشن که بی‌گمان یکی از برجسته‌ترین چهره‌های علمی و فرهنگی عصر حاضر است، چیزی بگوید یا بنویسد که گفته‌اند حکیم را نتواند ستود مگر حکیم!! اما وقتی دریا مد می‌کند و آب بالا می‌آید و به ساحل می‌ریزد، گودال‌هایی که در کنار دریا هستند مملو از آب می‌شوند، اما آبی که در خود نگه می‌دارند بسته به ظرفیتشان است، آن‌که بزرگتر است، بیشتر برخوردار می‌شود و آن‌که کوچک‌تر، کمتر، برای کسی که معلومات و اطلاعاتش از استاد تنها در حد خواندن کتاب این روزها و و یک و یا دو مطلب و مقاله است، نوشتن از این استاد کاری است سخت که از عهده‌اش خارج است. شرح و تفصیل چندین دهه تلاش و پژوهش این استاد کم‌نظیر را باید به همکاران و هم‌نشینان و شاگردانش که بر این کار تسلط و صلاحیت دارند، واگذار کرد.
اما غرض از نگارش این سطور یادآوری وظایف نهادها و فعالان فرهنگی استان در ارج نهادن به مقام کسانی است که تمام عمر خود را در راه فرهنگ و ادب این سرزمین مصروف داشته‌اند.
خوشبختانه چندسالی است هفته‌نامه همدان‌نامه در کنار فعالیت‌های مطبوعاتی خود، در راه شناساندن چهره‌های نام‌آور استان تلاش‌های ارزنده‌ای صورت داده است و با برگزاری سلسله نشست‌هایی، یاد و خاطره مشاهیر بلند آوازه همدانی و یا افرادی که در این شهر سال‌های طولانی زندگی کرده و یا در این دیار به خاک سپرده شده‌اند و به نوعی با این شهر نسبت دارند را زنده نگه می‌دارد که آخرین آن برگزاری مراسم گرامیداشت برای استاد حسین غیور بود که مورد استقبال اهالی فرهنگ و ادب قرار گرفت.
از این رو به دوستان همکار در هفته‌نامه و انجمن‌های ادبی پیشنهاد می‌شود به بهانه فرارسیدن چهلمین روز درگذشت این استاد کم‌نظیر و نیز تعلق خاطری که آن دانشمند فرزانه به همدان به دلیل وصلت با خانواده‌ای از همدان (پدر دکتر «شیرین بیانی» زنده‌یاد دکتر «مهدی بیانی» نویسنده، مترجم و استاد دانشگاه از خانواده‌های معروف در همدان بودند) داشتند و بخشی از آن در مقاله سفر به همدان که در مورخه اول تیرماه ۱۴۰۰ در هفته‌نامه همدان‌نامه به چاپ رسید مراسم یادبود و گرامیداشتی را برگزار کنند تا علاوه بر ادای دین به مقام علم استاد اسلامی ندوشن، بدین طریق موجبات توجه و آشنایی بیشتر نسل حاضر با زندگی و آثار و اندیشه‌های بلند وی را فراهم کنند.