بیست و یکمین برنامه از سلسله‌نشست‌های بررسی تاریخ ایران برگزار شد
آرش دشتی‌همدانی
بیست و یکمین برنامه از سلسله‌نشست‌های بررسی تاریخ ایران، «اهمیت خاطره‌نویسی در تاریخ و رونمایی کتابِ «همدان در نگاه معزالدین مهدوی» با حضور سید امیر قشمی، علی مشهدیرفیع و حسین زندی در عصر بسیار سرد یکشنبه۵ اسفندماه ۱۴۰۳ ساعت ۱۷ و در جمع اساتید، علاقه‌مندان و اهالی فرهنگ و هنر در شهر کتاب همدان برگزار شد.
در ابتدای این نشست، حسین زندی به معرفی معزالدین مهدوی و چگونگی تدوین و منتشرشدن کتاب «همدان در نگاه معزالدین مهدوی» به کوشش سید امیر قَشَمی پرداخت. او در بخشی از سخنانش گفت: «این کتاب که با تلاش آقای قشمی تدوین شده، بخشی از کتاب مفصل‌تری از خاطرات معزالدین مهدوی است. معزالدین در آن کتاب، درباره خاطرات خود از سال‌هایی که در شهرها و استان‌های مختلفی همچون همدان، ارومیه و کرمانشاه خدمت کرده، صحبت می‌کند. آقای قشمی بخش همدان آن اثر را جدا کرده و در قالب یک کتاب آورده که اطلاعات بسیار ذی‌قیمتی را به مخاطبان می‌دهد.»
زندی در ادامه درباره محتوای کتاب «همدان در نگاه معزالدین مهدوی» افزود: «این کتاب قبلاً به‌صورت خصوصی اما بسیار خلاصه‌تر چاپ شده بود. ولی آقای قَشَمی در کتاب حاضر بخشی با عنوان «قرائتی از تاریخ و جغرافیای مفصل همدان» را اضافه کرده است. این بخش، متن سخنرانی آقای مهدوی در دبیرستان رضاشاه مشهد است که اطلاعات خوبی به مخاطبین می‌دهد. آقای مهدوی در قسمتی از این بخش اشاره می‌کند که در آن زمان کتابی را اتفاقاً با عنوان «همدان‌نامه» درباره تاریخ، جغرافیا و فرهنگ همدان در دهه بیست تدوین کرده است. متأسفانه این کتاب در دسترس نیست. اگر بود مسلماً اطلاعات خوبی به ما می‌داد.»
زندی در بخش دیگری از سخنانش به فعالیت‌های معزالدین مهدوی در همدان اشاره کرده و گفت: «مهدوی در ابتدا به‌عنوان معلم به همدان می‌آید؛ اما بعدها به‌عنوان مدیرکل فرهنگ همدان، مشغول به کار می‌شود. او هنگامی که در همدان است، با شخصیت‌های مهمی در این شهر دیدار می‌کند. از جمله آن‌ها می‌توان به قمر‌الملوک وزیری و عارف قزوینی اشاره کرد. علاوه بر این، او اتفاقات خوبی را هم در شهر همدان رقم می‌زند. در آن زمان میراث‌فرهنگی نیز زیر مجموعه اداره فرهنگ بوده و در واقع آقای مهدوی رئیس میراث‌فرهنگی هم بوده است. بسیاری از بناهای تاریخی همدان برای اولین‌بار به‌وسیله مهدوی ثبت ملی شده و خیلی از مرمت‌ها نیز در زمان او انجام شده است. به‌عنوان نمونه می‌توان از برج قربان و امامزاده اظهر نام برد. او بسیار آدم تأثیرگذار و مثبت و از رجالی بوده که به این شهر و استان خدمت کرده است.»
سید امیر قَشَمی، سخنران بعدی نشست، در ابتدای سخنانش در خصوص نشست‌های فرهنگی که در همدان برگزار می‌شود، گفت: آقای زندی نشان داده حتی در این برف، باد و بوران و سرما هم فرهنگ تعطیل‌نشدنی است. او سپس به خصوصیات شخصیتی، اخلاقی و نسبیِ معزالدین مهدوی پرداخت و در ادامه بخش‌هایی از کتاب را برای حاضران خواند.
قَشَمی در بخشی از سخنانش گفت: «این کتاب منبع مناسبی برای همدان‌شناسی است. چون خودِ آقای مهدوی درگیر بسیاری از اتفاقات تاریخی که در همدان رخ داده، بوده و عامل بسیاری از این اتفاقات نیز آقای مهدوی بوده است.»
در ادامه حسین زندی ضمن تبریک به مناسبت پنجم اسفند، روز اسفندگان یا سپندارمذگان، روز بزرگداشت زن و زمین، مراسم و نشست‌های فرهنگی را که در طول هفته جاری برگزار می‌شود، به اطلاع حاضران رساند. سپس از دکتر علی مشهدیرفیع، سخنران بعدی نشست دعوت کرد تا سخنان خود را بیان کند.
مشهدیرفیع در بخشی از سخنانش در پاسخ به این سوال که چه کسانی افراد مناسبی برای خاطره‌نویسی هستند، گفت: «برخی از ما برای آنکه تجربه زیسته یا روزمرگی و ازاین‌قبیل مسائل را به یک متن نوشتاری تبدیل بکنیم، هوش کلامی خوبی داریم. به‌گونه‌ای که این متن خواندنی و پیوسته بوده، در آن از واژه‌های درستی استفاده شده باشد و بتوانیم هنگامی که در حال حرف‌زدن در مورد چیزی هستیم، تداعی را در ذهن شخص شنونده بیدار کنیم. مثلاً یک نفر که در حال توصیف یک خیابان است، آن خیابان را طوری توصیف بکند که مکانیزم تداعی در ذهن خواننده شکل بگیرد. طوری که خواننده یک‌لحظه حس کند واقعاً بسیاری از اجزای آن خیابان را از دیده‌های آن شخص دارد می‌بینید. این افراد بهترین افراد برای خاطره‌نویسی هستند و قدرت روایی بسیار خوبی دارند.»
علی مشهدیرفیع در ادامه به این موضوع که مهدوی فرد درستی برای خاطره‌نویسی بوده، تاکید کرد و افزود: «فکر می‌کنم آدم درستی در این کتاب خاطره‌نویسی کرده است. آقای مهدوی راوی خوبی است و می‌داند ماجرا را به چه صورت روایت بکند، روی چه قسمتی تأکید بکند، کجا مقدمه‌چینی کند، کجا قسمت اوج ماجرا است، از کدام قسمت می‌شود سریع گذشت و چه واژه‌هایی را باید بکار ببرد. با این توصیف این کتاب خواندنی از آب در می‌آید و مکانیزم تداعی در ذهن خواننده بیدار می‌شود.»
در بخش پایانی این نشست باشندگان، پرسش‌ها و نظرات خود را بیان کردند و درباره مطالب عنوان شده به گفتگو پرداختند.
سلسله‌نشست‌های بررسی تاریخ ایران روزهای یکشنبه از ساعت ۱۷ تا ۱۹ در محل شهر کتاب همدان واقع در میدان جهاد (دانشگاه)، برگزار و جزئیات برگزاری این نشست‌ها به طور پیوسته از طریق کانال «همدان‌نامه» و کانال «باهم» اطلاع‌رسانی می‌شود. شرکت در این جلسات برای همگان و علاقمندان به تاریخ، آزاد و رایگان است.