*حسین زندی
*سردبیر
نامگذاری روز و هفته همدان با این هدف بود که مظاهر فرهنگی این استان و شهر، بازشناسی و بازنمایی شود. به همین دلیل وقتی روز بوعلی و روز همدان همراه و هم سنگ همدیگر آمدند انتظار می‌رفت توجه به فرهنگ در این نامگذاری نمود بیشتری داشته باشد. با همین تصور و برداشت در سال‌های گذشته یا به سخن دیگر در ۷ سال گذشته گرایش اهالی فرهنگ و هنر به این روز و رویداد فرهنگی بیشتر شد و حتی به دنبال این نامگذاری، پیشنهاد هفته فرهنگی همدان را مطرح کردند و با مشارکت مردم و تشکل‌های غیردولتی این هفته جای خود را در فضای فرهنگی و اجتماعی استان باز کرد.
اما امسال هفته همدان رنگ و بوی دیگری دارد. همه‌گیری ویروس چینی کرونا باعث شد برنامه‌های عمومی برگزار نشود و در فضای مجازی بیشتر نمود داشته باشد اما تفاوت اصلی در جای دیگری بود؛ یکی از متولیان و مشارکت‌کنندگان در این رویداد هفتگی سالیانه، شورای شهر و به تبع آن شهرداری بود که در سال جاری نه تنها کمرنگ‌تر از گذشته وارد شدند بلکه در آستانه این رویداد بزرگ فرهنگی، ضربه مهلکی به یکی از مظاهر فرهنگی استان یعنی آثار تاریخی شهر همدان وارد کردند.
در آستانه هفته فرهنگی همدان ۱۰ نفر از اعضای شورا شهر در صحن شورا موضوعی را مطرح کردند و تصویب کردند که شهرداری‌ها برای ساختوساز در بافت تاریخی شهری یعنی رینگ اول و دوم، از اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان استعلام نکنند. این امر آن‌چه از آثار تاریخی در شهر همدان همدان برجای مانده است را نابود خواهد کرد و تک‌بناهایی که با چنگ و دندان از دست بیل‌های شهرداری و بسازبفروش‌ها در امان مانده بود را از بین خواهد برد. بنابراین اعضای شورای شهر دانسته یا نادانسته ضربه مهلکی بر بافت تاریخی شهر همدان می‌زنند که قابل چشم‌پوشی نیست. حال باید منتظر بود و دید با چه رویکرد و چه هدفی چنین موضوعی پیگیری می‌شود؟ آیا منافعی در کار است یا از روی ناآگاهی این مسئله به صحن شورا کشیده شده است؟ بنابر آئین‌نامه‌ها و مصوبات قانونی بیست سال گذشته که هم در برنامه توسعه سوم و چهارم و هم در مصوبات وزارت کشور به وضوح آمده باید برای ساختوساز در عرصه‌های تاریخی و بافت قدیمی شهر از میراث فرهنگی استعلام شود. پس بدون شک حرکت شورای شهر غیرقانونی است و میراث فرهنگی به عنوان متولی امر در صورت اجرایی شدن این طرح باید پیگیری قضایی کند و اگر نه قصور میراث فرهنگی قابل بخشش نیست و در این بی‌قانونی شریک اعضای فعلی شورای شهر همدان است. در این‌جا تعدادی از آئین‌نامه‌ها و مصوبات قانونی را می‌آورم تا اگر اعضای محترم شورای شهر همدان تاکنون آن‌ها را نخوانده‌اند با موارد قانونی آشنا شوند:
در ماده ۱۰، ۱۱ و ۱۲ بند ۳ اساسنامه سازمان میراث فرهنگی که سال ۶۷ تصویب شده به این موضوع اشاره شده که اظهارنظر درباره کلیه عملیات‌های عمرانی، جامع و تفصیلی در رابطه با همه مناطق فرهنگی و تاریخی و موافقت نهایی درباره محوطه‌های تاریخی و فرهنگی ارزشمند و جلوگیری از تخریب آن‌ها بر عهده میرث فرهنگی است. در این بند به تعیین حریم آثار تاریخی و تهیه طرح‌های لازم برای حفاظت از آثار تاریخی اشاره شده است.
در سال ۷۹ آئین‌نامه راهکارهای اجرایی حوزه‌های بخشی قانون برنامه سوم توسعه توسط هیئت وزیران مصوب شد که در بند ۲۳ آن ذکر شده سازمان میراث فرهنگی بر ساخت و ساز بناها و بافت‌های تاریخی و فرهنگی نظارت کامل داشته باشد و شهرداری‌ها مکلف هستند در بهسازی و نوسازی بافت‌های تاریخی و فرهنگی و صدور پروانه‌های ساختمانی ضوابط میراث فرهنگی را رعایت کنند.
در سال ۸۱ آئین‌نامه‌ای در شورای امنیت کشور با عنوان «آئین‌نامه حفاظت از آثار تاریخی کشور» مصوب و به ریاست سازمان فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور، معاونت عمرانی وزارت کشور، شوراهای وزارت کشور، نمایندگان مجلس، قوه قضاییه و ریاست کمیسیون‌های ماده پنج ابلاغ شد. در ماده ۴ این آئین‌نامه ذکر شده که شورای عالی شهرسازی و معماری و کمیسیون‌های ماده ۵ باید کلیه نظرات سازمان میراث فرهنگی کشور را درباره ضوابط حفاظت آثار تاریخی و فرهنگی را تصمیمات شهری لحاظ کنند. ماده ۳ همین آئین‌نامه اشاره کرده شهرداری‌های سراسر کشور موظف هستند در هر مورد که راسا اقدام به انجام عملیات عمرانی می‌کنند یا مجوز آن را صادر می‌کنند و مکان عملیات به نحوی از انحا مشمول ضوابط حفاظتی اعلام شده از سوی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور است، بدوا نظر میراث فرهنگی را استعلام و بر اساس آن اقدام کنند. این یعنی قبل از تعیین ضوابط بافت تاریخی شهرهایی که نامشان ذکر خواهد شد هم، چنین آئین‌نامه‌ای در راستای حفاظت از بافت تاریخی وجود داشت.
سال ۸۸ محدوده بافت تاریخی شهرهای همدان، ملایر، نهاوند و تویسرکان از طریق «حمید بقایی» رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به وزارت کشور اعلام و به تبع آن به استان‌ها ابلاغ شد و برای آن‌ها ضوابط حفاظتی تعیین و بایدها و نبایدهای آن مشخص شد. بر طبق این ضوابط مفهوم بافت تاریخی تشریح شده و این‌که در یک بافت تاریخی ارتفاع چه تأثیری دارد، اگر گذرها تعریض شود و کاربری‌هایی مغایر با کاربری‌های گذشته در نظر گرفته شود و با فضا تناسب نداشته باشد، چه اتفاقی می‌افتد و چه بلایی بر سر بافت تاریخی می آید و چه فاجعه‌ای برای منظر شهری رخ می‌دهد.
انزمان که محله های قدیمی همدان همچون جولان مورد اماج چرخ های بیل مکانیکی ولودر قرار گرفت حضرتعالی خواب تشریف داشتید.منازل زیبای قدیمی که دارای اتاق های پنج دری واندرون وبیرون حصار طویله وقنات وحوضخانه وپنجره های اوروسی وغیره بودند .حضرتعالی چرا فریاد نکشیدید؟
ما همیشه فریاد زدیم و خواهیم زد