*نازنین ناصری
*کارشناس ارشد محیط زیست
ایران کوهستان‌های زیادی در استان‌های مختلف دارد. کوهستان‌هایی که نشان از قدرت و عظمت الهی دارند که با ایستادن در قله آن‌ها گویی انسان به خدا نزدیک‌تر است و با قرارگرفتن در پای کوه و نگریستن به اوج بلندی آن می‌توان به وجود خالق بی‌نظیر پی برد؛ یکی از این کوهستان‌ها در همدان واقع شده است. الوند الماس درخشان همدان؛ کوهستانی که در جنوب همدان قرار دارد و آثار طبیعی زیادی مانند تخت نادر، تاریک‌دره، میدان میشان و دره حیدره را در خود جای داده است، اما آیا انسان قدر این همه زیبایی و شگفتی آفرینش را می‌داند و آن‌طور که باید از آن محافظت می‌کند؟ اگر بخواهیم به این سوال پاسخ دهیم، باید بگوئیم خیر، چراکه شاهد آن هستیم که دامنه شمالی کوه الوند هر روزه مورد سوءاستفاده افراد منفعت‌‌طلب قرار گرفته و با طرح‌ها و پروژه‌هایی که در پای این کوه اجرا می‌شود، بی‌مهری‌ها نسبت به این کوه بیشتر می‌شود.
اجرای هر طرح عمرانی نیاز به ارزیابی اثرات محیط زیستی دارد
از لحاظ محیط زیستی اجرای هر طرح عمرانی بر پیکره محیط زیست، ابتدا نیاز به ارزیابی اثرات محیط زیستی است تا آشکار شود اجرای این پروژه بر اجزای محیط زیست چه تأثیری دارد و همچنین محیط‌زیست روی پروژه چه اثراتی خواهد داشت. با توجه به این‌که امروزه پروژه‌های زیادی از جمله تله‌کابین در دامنه الوند بهره‌برداری شده، آیا در جذب گردشگر و در‌آمد‌زایی برای همدان مفید بوده که اکنون پروژه پرشین یاقوت و بیمارستان هزار تخت‌خوابی برای دامنه شمالی این کوهستان در نظر گرفته شده است؟ در حالی که پروژه‌های قبلی بدون هیچ ارزیابی از این‌که این طرح‌ها چه آسیبی بر پیکره محیط زیست الوند داشته‌اند، اجرا شده‌اند، آیا کوهستان الوند کشش این همه پروژه را دارد؟ که هر روز می‌شنویم طرحی جدید قرار است در دامنه این کوه اجرا شود. اجرای این پروژه‌ها تأثیرات جبران ناپذیری روی پوشش گیاهی و جانوری این منطقه داشته و دارد چراکه منطقه بکر بودن خود را از دست می‌دهد. همچنین این ساخت و سازها در این منطقه با توجه به کوهستانی بودن آن آسیب‌پذیر خواهند بود. چه لزومی دارد این همه پروژه عمرانی در این منطقه اجرا شود تا به یک سایت گردشگری تبدیل شود در صورتی که بکر بودن این منطقه خود به تنهایی می‌تواند برای جذب گردشگر کافی باشد.
توسعه پایدار
در هر فصل از سال الوند با زیبایی طبیعی خود از جمله تخت نادر، میدان میشان و تاریک‌دره بسیاری از کوهنوردان و طبیعت دوستان را به خود جذب می‌کند، اما در صورتی می‌توان در این مناطق توسعه ایجاد کرد که ظرفیتی بیش از ظرفیت طبیعی در منطقه ایجاد کند و در بلند پایدار باشد که این موضوع از طریق انجام مطالعات و شناخت وضعیت موجود محیط و فرآیندهای پروژه قبل از مرحله ساخت و بهره‌برداری به دست می‌آید. با ذکر این نکته که توسعه به مجموعه فعالیت‌ها و کارهای انسان گفته می‌شود که برای بهبود زندگی خود و محیط زیست انجام می‌دهد. آیا این طرح‌ها برای بهبود زندگی شهروندان همدانی است یا برای جذب گردشگر؟ که در هر دو مورد نیاز است برای پایدار بودن توسعه در بلندمدت، به محدودیت‌های محیط زیست و منابع طبیعی توجه شود. از طرفی با ایجاد ساخت و ساز در دامنه الوند محیط زیست جانوری در این کوهستان شکسته شده و هر روزه شاهد آن هستیم که حیواناتی مانند گرگ و سگ به داخل شهر روی آورده‌اند، دلیل این را می‌توان به ساخت و سازهای دامنه الوند و ایجاد سکونتگاه انسانی اشاره کرد که باعث ایجاد پسماند‌های زیاد در این منطقه و گشت و گذار این حیوانات و تغییر مسیر از دامنه الوند به داخل شهر را اشاره کرد.
در آخر باید گفت که اجرای پروژه‌های کلان در دامنه الوند نیاز به ارزیابی اثرات محیط زیستی، اکولوژیکی و ارزیابی خطر محیط زیستی دارد.