سیلی مدیریت شهری به شادی و گردشگری

*مهرداد نهاوندچی                                                                                                                                                  

*دانشجوی دکتری برنامه ریزی محیط زیست

سازمان گردشگری؛  ضامن درآمد پایدار شهرداری همدان

توسعه پایدار شهری به‌دست نمی‌آید مگر با درآمد پایدار. درآمد پایدار عبارت است از حداکثر درآمد قابل دسترس در یک دوره زمانی با تضمین ایجاد همان سطح درآمد در دوره آینده، در شرایطی که نظام اقتصادی با محدودیت‌های منابع نیروی کار، سرمایه‌های تولیدی توسط بشر و سرمایه‌های طبیعی مواجه است، یکی از راه‌های دستیابی به درآمد پایدار شهری، توجه و توسعه به گردشگری شهری از سوی شهرداری‌هاست. شهرداری‌ها می‌توانند از دل گردشگری فرصت اشتغال ایجاد کنند. با این دیدگاه، ارتقا ستاد گردشگری به سازمان در شهرداری همدان کاملاً قابل ‌دفاع است، ضمن این‌که یکی از مهم‌ترین انواع گردشگری، گردشگری شهری است. این موضوع در همدان بسیار مهم است و همدان می‌تواند شهر دوستدار گردشگر باشد. یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مدیران و برنامه‌ریزان شهری، دستیابی به توسعه پایدار شهری است. گردشگری شهری علاوه بر تأمین اهداف اجتماعی منابع مناسبی را در ارتقای مالی شهرداری‌ها ایجاد خواهد کرد. با توجه به این‌که یکی از محورهای گردشگری شهری، بافت‌های تاریخی و قدیمی شهر هستند، این نوع گردشگری در شهر همدان می‌تواند با جذب گردشگر هزینه نوسازی و احیای بافت های تاریخی را با ایجاد فعالیت‌های تجاری در محور گردشگری و یا تغییر کاربری بافت‌های کناری بناهای با ارزش تأمین کند.

نقش شورا و شهرداری در ایجاد سازمان گردشگری

بی‌تردید در دنیای امروز، توسعه گردشگری بدون مشارکت و مدیریت هماهنگ شهری میسر نیست. در صنعت گردشگری، نقش شورا و شهرداری‌ها در ساماندهی گردشگران بسیار برجسته است. شورای شهر ششم همدان، در ابتدای ورود خود، کمیسیون گردشگری را به فرهنگی، ورزشی و گردشگری تبدیل و از توسعه گردشگری در شهر همدان، شانه خالی کرد. این در حالی است که در بودجه سال جاری شهرداری همدان، پنج پروژه گردشگری که در بودجه پیش‌بینی شده بود هم در اصلاحیه به صورت کامل حذف شد. براساس طرح آمایش سرزمین، گردشگری دومین محور توسعه استان همدان عنوان شده و در حکم استاندار جدید نیز آمده است که به گردشگری توجه ویژه شود. به نظر می‌رسد مدیران همدان، صنعت گردشگری را جدی نمی‌گیرند. این موضوع از تعطیل‌شدن اتاق فکر گردشگری استانداری تا نبود معاونت مستقل گردشگری در استانداری و شهرداری نمایان است. ایجاد سازمان مستقل و قدرتمند گردشگری در شهرداری همدان می‌تواند به برندسازی گردشگری پایدار در همدان کمک شایانی کند.

سیلی شورا و شهرداری به شادی و گردشگری

از عملکرد ضعیف شهرداری و شورای شهر همدان در اجرا و حواشی برنامه‌های نوروزی یونسکو در اسفندماه استنباط می‌شود که مسئولان مدیریت شهری همدان نه تنها با شادی مردم شهر همدان میانه خوبی ندارند؛ بلکه با رویدادهای بین‌المللی از جمله رویدادهای گردشگری سازمان‌های جهانی مانند یونسکو هم چندان موافق نیستند. به گواه آمار، همدان جزو غمگین‌ترین شهرهای ایران است و از سوئی نه تنها مسئولان شهری عزمی برای برنامه‌های شادی‌آفرین و پویایی اجتماعی ندارد، بلکه از اجرای برنامه‌های شاد ملی و بین‌المللی در همدان نیز هراس دارند. برنامه‌های نوروزی یونسکو، یک فرصت طلایی برای شادی و گردشگری همدان بود که با غفلت مسئولان شهری به راحتی سوخت؛ جائی که سنندج با فرصت طلبی درست توانست خود را «پایتخت نوروز جهان» معرفی کند.

سازمان گردشگری شهرداری در شهرهای موفق جهان

سازمان‌های گردشگری شهرداری‌های نقاط مختلف دنیا در پرتو اختیارات و مدیریت قوی و هماهنگ اقدامات بسیاری همچون بازسازی فضاهای ظاهرا متروک به قصد زنده‌سازی جنبه‌های سنتی شهر برای جذب گردشگران به عمل می‌آورند. در بلژیک سازمان‌های گردشگری شهرداری‌ها با تجدید بنای برخی محله‌های قدیمی و برگزاری همایش‌های ملی و بین‌المللی بازرگانی، علمی و فرهنگی گردشگری شهری را به یک صنعت درآمدزا تبدیل کرده‌اند. همچنین ایجاد موزه‌های بزرگ در شهرها از جمله فعالیت‌های شهرداری‌ها در کشورهای پیشرو گردشگری است؛ مثلا برای بازدید موزه بزرگ و جذاب فورت ورث در تگزاس آمریکا بلیت یکساله فروخته می‌شود. اهمیت گردشگری شهری در شهرهای کشورهای پیشرفته به حدی است که شهرداران در ایجاد جاذبه‌های تازه گردشگری و معرفی شهر خود با یکدیگر رقابت می‌کنند. مدیران محلی شهرهای برتر گردشگری جهان مانند پاریس، بانکوک، استانبول و مادرید با رشد صنعت گردشگری به توسعه شهری خود کمک می‌کنند. در ایتالیا رقابت سنگینی بین شهرداران شهرهای مختلف وجود دارد و با حمایت و هدایت شهرداری‌ها برخی آژانس‌های گردشگری در رقابت با یکدیگر به‌طور جدی خدمات خود را تبلیغ می‌کنند. در شهرهای گردشگرپذیری همچون بانکوک و استانبول شهرداری‌ها با توسعه موزون شهری و ساختن منظره عمومی شهر از طریق عملکردهایی همچون شناسایی و معرفی شهر و امکانات آن از طریق رسانه‌ها و مطبوعات، توجه به میراث فرهنگی شهرها، نظافت عمومی شهرها و زیرساخت‌های بهداشت شهری، حفظ بناها و آثار باستانی شهرها و ساختمان‌های عمومی و مذهبی، ایجاد فضاهای سبز، ایجاد علائم و راهنماهای شهری براساس استانداردهای بین‌المللی در توسعه گردشگری شهری و همکاری با سرمایه‌گذاران و هتل‌داران نقش مهمی را ایفا می‌کنند.

نتیجه‌گیری

شهرداری‌ها با بهره‌گیری از مدیران آگاه به مسائل گردشگری و راهنمایان متخصص این حوزه و همچنین همکاری با سازمان‌های مردم‌نهاد حوزه گردشگری به‌منظور تأمین امکانات رفاهی و اقامتی شهر و ایجاد مراکز تفریحی و جاذبه‌های گردشگری برای دستیابی به مشارکت تمامی گروه‌های ذی‌نفع و فعال گردشگری اقدام می‌کنند. همچنین برای دستیابی به توسعه پایدار گردشگری تمامی سازمان‌ها، ادارات و دستگاه‌های دولتی و غیردولتی با مشارکت و همکاری متقابل به‌منظور جلوگیری از فعالیت‌های موازی با هدف ارائه خدمات به شهروندان و گردشگران در کنار یکدیگر با رویکرد معرفی شهر خود در سطح محلی، ملی و بین‌المللی اقدام می‌کنند. مجموعه مدیریت شهری برای بهره‌گیری و جذب سرمایه‌های محلی و جلوگیری از خروج ارزش افزوده حاصل از سرمایه‌گذاری، کاهش مهاجرت‌ها و ایجاد اشتغال شهروندان را برای توسعه گردشگری شهری مشارکت می‌دهند. در قانون فعلی شفافیت لازم جهت هماهنگی و تعاملات امور گردشگری بین مدیریت هماهنگ شهری و سایر بخش‌ها وجود ندارد. شهر همدان نیازمند یک مدیریت واحد گردشگری شهری است تا بتواند با ایجاد سازمان مستقل و قدرتمند گردشگری در ساختار شهرداری با توجه به ظرفیت‌های لازم، به رشد و بهره‌وری انواع گردشگری پایدار در شهر برسد. ایجاد سازمان گردشگری، درآمد پایدار شهرداری و پویایی شهر همدان را نیز تضمین می‌کند.