طرح جامع؛ بی در، بی پیکر
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر معایب و نواقص طرح جامع راتشریح کرد
نوراله‌زاده: همه می‌دانند نمای رومی، نمای ایرانی نیست. این کشور بهترین معماری دنیا را دارد و خیلی بد است که در شهری با قدمت همدان نتوانیم ضابطه‌ای برای نماسازی تعیین یا ذهن شهروندان را قانع کنیم که بهترین نما، نمای ایرانی است و همه از آن لذت می‌برند.
*فاطمه کاظمی
*روزنامه‌نگار
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر در جلسه‌ای که با حضور خبرنگاران و فعالان دانشجویی برگزار شد به بررسی طرح جامع ارائه شده توسط مشاور این طرح پرداخت و معایب و نواقص آن را تشریح کرد. بر اساس آن‌چه «نرگس نوراله‌زاده» در این جلسه ارائه داد، این‌طور استنباط می‌شود که طرح جامع طرحی ناقص و پر از ایرادات اساسی است و از آن‌جایی که این طرح، طرح بالادستی طرح تفصیلی محسوب می‌شود، ترسیم آینده شهر با این طرح ناقص و پراشکال نگران‌کننده می‌رسد. در ادامه بخشی از ایرادات این طرح که توسط نوراله‌زاده مطرح شد را می‌خوانید.
طرح جامع برای حل مشکل ترافیک موضع مشخصی ندارد
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر گفت: برای اصلاح حوزه ترافیک چند راهبرد وجود دارد؛ این‌که شهری که برای آن برنامه‌ریزی و آینده‌اش را ترسیم می‌کنیم، قرار است انسان‌محور باشد یا ماشین‌محور؟ اما در طرح جامع در این‌باره دوگانگی وجود دارد، یک جاهایی زیرگذر، تقاطع‌های غیرهمسطح و تعریض گسترده معابر تعریف کرده و یک جاهایی بر تقویت حمل‌ونقل عمومی تأکید کرده است. در حالی که برای رسیدن به حمل‌ونقل عمومی مناسب نیاز به اصلاحاتی مانند ساخت پایانه‌های شهری است، در حالی که جانمایی آن‌ها در نقشه‌های طرح جامع پیش‌بینی نشده است. ضمن این‌که شهرسازی همدان متمرکز است و شاید بخشی از ترافیک آن به نوع طراحی شهری برمی‌گردد و اگر به دنبال حل آن هستیم باید برای کل کاربری‌هایی که باعث ایجاد ترافیک مضاعف در این شهر شده‌اند، کاربری جایگزین تعریف کنیم، دوم این‌که مسیرهایی مانند تونل، روگذر و زیرگذر تعریف کنیم. اما در طرح جامع ارائه شده تغییر کاربری‌هایی که جاذب سفر و تشدیدکننده ترافیک هستند، دیده نمی‌شود و مشاور صرفا چند راه‌حل برای آن ارائه داده؛ یکی این‌که رینگ بیرونی شهر مانند بلوار بعثت و بلوار فاطمیه زیر برود، دوم این‌که دو کمان بعد از پل سردار همدانی (جلوی سپاه) به صورت زیرگذر به سمت باغ ایرانی برود و در خیابان شهیدان بهادربیگی همسطح شود و در خیابان منتهی به میدان مدرس رو بیاید. کمان دوم هم از بلوار شهید چیت‌سازیان به سمت خیابان طالقانی و خیابان فرهنگ زیر باشد و در میدان بعثت به رینگ خارجی ملحق شود. استدلال مشاور برای ارائه این دو کمان کاهش ترافیک در رینگ مرکزی شهر است چون شهروندان به مرکز شهر نمی‌روند و همین باعث کاهش ترافیک می‌شود.
وی توضیح داد: این در حالی است که ۵۰ تا ۶۰ درصد افرادی که در رینگ بیرونی تردد می‌کنند قصد ورود به رینگ مرکزی دارند و فقط ۳۰ تا ۴۰ درصد آن‌ها به مکان‌های دیگر می‌روند. ضمن این‌که اگر کسی برای مثال قصد تردد از پل سردار همدانی به رینگ خارجی دارد به راحتی می‌تواند از مسیرهای موجود و بدون ورود به رینگ مرکزی به این رینگ برسد. بنابراین کمان‌هایی که مشاور پیشنهاد داده، کمان‌های جدیدی نیستند که فکر کنیم ترافیک را از مرکز شهر به بیرون تخلیه می‌کند و دفاع کارشناسی هم برای این پیشنهاد ندارد. صرف نظر از هزینه اقتصادی، اگر همین امروز هم شهرداری این دو کمان را در شهر اجرا کند هیچ تأثیری در کاهش ترافیک نخواهد داشت.
طرح جامع موضع مشخصی درباره بافت تاریخی همدان ندارد
نوراله‌زاده با بیان این‌که از آن‌جایی که همدان جزو ۱۶۸ شهری است که محدوده و ضوابط بافت تاریخی آن‌ها مشخص شده، باید تدقیق و تعیین ضوابط آن‌ها باید در طرح‌های جامع و تفصیلی آورده شود، توضیح داد: اما این اتفاق در طرح جامع ارائه‌شده نیفتاده است. برای مثال یکی از سوالات اساسی شهروندان این است که در محدوده‌هایی که ۹۰ درصد تعریض آن‌ها انجام شده و ۹۰ درصد بافت آن‌ها شکل جدید گرفته از ضوابط جدید تبعیت خواهند کرد؟ یا برعکس اگر معبری فقط ۲۰ تا ۳۰ درصد بافت قدیم خود را از دست داده از کدام ضوابط تبعیت خواهد کرد؟
وی افزود: طرح جامع ارائه‌شده هیچ نظر مشخصی راجع به بافت تاریخی همدان ندارد و خط مشی مشخصی برای آن تعیین نکرده است. تنها چیزی که به آن اشاره کرده این است که باید ضوابط میراث فرهنگی در بافت تاریخی پیش‌بینی شود. اتفاقا ما هم با این موضوع موافق هستیم اما طرح جامع باید نگاه خود را مشخص کند. آن چند خطی هم که درباره بافت تاریخی در طرح جامع نوشته شده هیچ تفاوتی به حال مردم و مسئولان ندارد.
نمای رومی کل شهر را در برگرفته
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر با اشاره به این‌که انتظار ما در طرح جامع این است که مشاور کلیات ضوابط نماسازی را در شهر مشخص کند، ادامه داد: برای مثال دستورالعمل‌هایی وجود دارد که ساخت نماهای تمام شیشه را منع می‌کند و به دلیل مسائل فرهنگی نمای رومی، نمای غربی محسوب می‌شود و نباید در همدان دیده شود. همین الان هم نمای رومی کل شهر را در برگرفته و مشاور طرح جامع هم هیچ ضابطه‌ای در این زمینه مشخص نکرده است و از این به بعد شاهد شرایط بدتری خواهیم بود.
وی تأکید کرد: همه می‌دانند نمای رومی، نمای ایرانی نیست. این کشور بهترین معماری دنیا را دارد و خیلی بد است که در شهری با قدمت همدان نتوانیم ضابطه‌ای برای نماسازی تعیین یا ذهن شهروندان را قانع کنیم که بهترین نما، نمای ایرانی است و همه از آن لذت می‌برند.
نوراله‌زاده توضیح داد: شما وقتی عکس‌های قدیمی شهرهای ایران را مشاهده می‌کنید به راحتی اقلیم آن را تشخیص می‌دهید و این یعنی معماری ایرانی هویت دارد و منطبق بر روحیات مردم آن شهر است اما در حال حاضر این هویت از دست رفته است و این مشکل جدی ماست. این مشکل باید در طرح‌هایی مانند جامع حل شود اما در طرح جامع ارائه‌شده اصلا به این موضوعات پرداخته نشده است.
طرح جامع حتی در بلوار ارم پیشنهاد مرتفع‌سازی داده است
وی با تأکید بر این‌که شورای شهر و شهرداری هیچ استقبالی از مرتفع‌سازی در بلوار ارم نمی‌کنند، ادامه داد: در طرح جامع هم انتظار داشتیم صرفا مکان‌های مشخصی برای بلندمرتبه‌سازی تعیین شود بدون این‌که دید و منظر شهر آسیب بزند. اما در طرحی که مشاور ارائه داده حتی در بلوار ارم هم مجوز بلندمرتبه‌سازی داده شده که مغایر با خواسته‌های شهروندان است چون اکوسیستم شهر را دچار مشکل می‌کند.
طرح جامع برای روستاهای الحاق شده برنامه‌ای ندارد!
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر با اشاره به مشکلات پیش آمده برای روستاهای الحاق‌شده به شهر، گفت: یکی از اشکالات عمده‌ای که به طرح جامع وارد شده این است که این طرح برای روستاهای الحاق‌شده هیچ تعیین تکلیفی نکرده است. طبق نقشه‌های ارائه شده، این روستاها اراضی خالی ندارند و همه آن‌ها بافت‌های مسکونی شکل‌گرفته هستند. عموم افرادی که در این مکان‌ها ساخت‌وساز کرده‌اند و شهرداری جلوی کار آن‌ها را گرفته، خارج از طرح هادی روستا هستند، از طرفی در دستورالعمل الحاق این روستاها آمده شهرداری موظف است با آن‌ها بر اساس طرح هادی برخورد کند، یعنی شهرداری نمی‌تواند به افرادی که خواهان ساخت‌وساز در اراضی اطراف هستند، مجوز بدهد.
نوراله‌زاده توضیح داد: بیشتر مراجعات ما مربوط به افرادی است که در بحث الحاق مشکلشان لاینحل مانده و خارج از محدوده روستاهای قبلی هستند و شهرداری نمی‌تواند به آن‌ها پروانه ساخت‌وساز و مجوز انشعابات بدهد. جالب این‌که در طرح جامع هم محدوده این روستاها افزایش پیدا نکرده و مشکلات اهالی آن‌ها باقی است. البته در روستای قاسم آباد که در محور توسعه استان قرار دارد، اراضی اطراف آن مشمول طرح توسعه می‌شود اما مشکلات دیگر روستاها به قوت خود باقی است.