عضو هیئت علمی دانشگاه می‌گوید:
هگمتانه غرق در مشکلات محیط‌زیستی
میرسنجری: تخلیه فاضلاب‌های شهری به داخل رودخانه‌های مناطق شهری و روستایی به علت نبود مدیریت بهینه و مدرن تصفیه و بهکارگیری فاضلاب یکی از چالش‌های اصلی محیط‌زیست همدان بوده که این فاضلاب‌ها آلودگی آب‌هایی که از ارتفاعات گنجنامه سرازیر شده و وارد شهر همدان می‌شوند و آلودگی آب روستاهای مجاور سد اکباتان را به دنبال دارد.
*نازنین ناصری
*خبرنگار
هگمتانه با قدمت ۳۰۰۰ ساله خود گویای این واقعیت است که این دیار از محیط بکر و طبیعی برخودار بوده و تنوع زیستی غنی را نمایان کرده که همین ویژگی عامل سکونت بشر در این منطقه بوده تا تاریخ و تمدنی به آوازه آمادانه را به گوش ایرانیان برساند، اما انسان امروزه با این تاریخ و تمدن چه کرده؟ از تخریب بناهای تاریخی و مشکلات در رویکرد فرهنگی و گردشگری گرفته تا معضلات محیط زیستی که بر آن چیره شده است.
استادیار گروه محیط زیست دانشگاه ملایر با بیان این‌که بحران‌های محیط زیست در جهان به طور عام و در ایران به طور خاص، حول دو محور انواع آلودگی و شکل‌های گوناگون تخریب منابع نمایان می‌شود که در این میان حساسیت به موقع و نگاه تخصصی و کارشناسانه مسئولان و تصمیم‌سازان برای رویارویی با پیامدهای بحران‌های پیش روی جوامع، نقش بسیار کلیدی در حل معضلات محیط زیستی ایفا می‌کند، عنوان می‌کند: در حاضر مهم‌ترین چالش محیط زیستی پیش رو در ایران و به طور خاص، استان همدان، بحران آب است که در دو شکل کمبود منابع و آلودگی منابع تنگناهای شدیدی را برای شهروندان موجب شده که جامعه شهری و روستایی را به طور مستقیم متاثر کرده است.
هگمتانه؛ درخشان‌ترین تمدن بشری
«میرمهرداد میرسنجری» با اشاره به این‌که بر پایه سندهای تاریخی نام همدان از دست کم ۳۱۰۰ سال پیش برای نخستین‌بار در تاریخ ثبت شده است و این نام در زبان پارسی باستان به شکل هگمتانه به معنی «جای تجمع» خوانده می‌شد که همین نام سندی است بر این نکته که منطقه همدان از هزاره‌ها پیش، از محیط زیست مطلوبی برای تجمع انسانی و خلق یکی از مهم‌ترین و درخشان‌ترین تمدن‌های بشری برخوردار بوده که بیش از ۵۰۰ سال هم پایتخت ایران زمین بوده است، می‌گوید: اما امروزه، بحران آب در همدان از مهم‌ترین معضلات محیط زیستی در شهر و روستا به شمار می‌رود که در شکل های مختلف خشکسالی، فرونشست، کمبود آب شهری و آلودگی آب مصرفی جلوه‌گر شده و زنگ خطر را به صدا درآورده است. بی‌تردید برای حل بحران آب ضروری است که نگاه دستگاه‌های مسئول، فرابخشی و همه جانبه سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، ژئوپلیتیک، محیط زیستی، اقتصادی و… باشد تا از تبدیل بحران های قابل حل به بحران‌های جدی‌تر غیرقابل بازگشت پیشگیری شود.
عوامل کم‌آبی همدان
میرسنجری با اعلام این‌که استان همدان با شش منطقه حفاظت شده، سه تالاب طبیعی، ۱۲ منطقه شکار ممنوع، ۱۵۴۰ گونه گیاهی، ۴۲ گونه خزنده، ۴۰ گونه پستاندار و ۳۸ گونه ماهی از محیط زیست طبیعی بسیار غنی و ارزشمندی برخوردار است که وابستگی مستقیم به منابع آب دارد، اظهار می‌کند: شوربختانه در سال‌های اخیر، استان همدان، به‌رغم کوهستانی بودن، در زمره یکی از استان‌های کم‌آب کشور قرار گرفته که از اصلی‌ترین عوامل آن می‌توان به کمبود بارش، روش‌های سنتی کم بازده کشاورزی ازجمله کشاورزی غرق آبی، بهکارگیری محصولات بسیار آب‌خواه و احداث چاه‌های غیرمجاز اشاره کرد. معضل کم آبی در استان همدان تا آن‌جا پیش رفته که برخی مناطق همدان به بیابان تبدیل شده و در اطراف نیروگاه شهید مفتح همدان به دلیل کاهش آب‌های زیرزمینی، فروچاله‌هایی تا عمق ۵۰ متر و بیشتر شکل گرفته است و در این میان، برخی، روش‌های کاملا مردود ضدمحیط زیستی مثل انتقال آب بین حوضه‌ای از استان‌های دیگر را به عنوان چاره کار اجرا کرده‌اند.
فروچاله‌ها
عضو هیئت علمی گروه محیط‌زیست دانشگاه ملایر با اشاره به این‌که ۳۰ مورد از مهم‌ترین فروچاله‌های رخ داده در شمال و شمال غرب استان همدان است که ۱۵ فروچاله رخ داده مربوط به دشت کبودراهنگ و ۱۵ مورد دیگر مربوط به دشت رزن-قهاوند است، تصریح می‌کند: این پدیده بسیار دهشتناک ضد محیط‌زیستی فروچاله، حاصل برداشت بی رویه آب در دشت‌های همدان است که چاه‌های احداث شده مجاز و غیرمجاز نقش اصلی را در آن ایفا می‌کنند. طبق برآوردها، سالانه بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون متر مکعب برداشت مازاد آب در استان همدان وجود دارد که این موجب افزایش شیب منفی هیدروگرافیک مصرف آب به عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد فروچاله ها می‌شود. درحالی که طبق آمارهای رسمی، درطول ۱۰ سال اخیر بیش از۶ هزار چاه غیرمجاز در استان همدان شناسایی و مسدود شده است، می‌توان حدس زد تعداد کل چاه‌های ویرانگر محیط زیست چه تعداد بوده است.
فاضلاب‌ها بلای جان رودخانه‌ها
وی همچنین تخلیه فاضلاب‌های شهری به داخل رودخانه‌های مناطق شهری و روستایی به علت نبود مدیریت بهینه و مدرن تصفیه و بهکارگیری فاضلاب را از دیگر چالش‌های محیط‌زیست همدان مطرح کرده و می‌افزاید: این فاضلاب‌ها آلودگی آب‌هایی که ازارتفاعات گنجنامه سرازیر شده و وارد شهر همدان می‌شوند و آلودگی آب روستاهای مجاور سد اکباتان را به دنبال دارد. در این میان اقدامی ارزشمند اما ناکافی انجام شده، که باید در استان همدان همه‌گیر شود، به کارگیری بخشی از پساب‌های شهری همدان برای تأمین آب مورد نیاز نیروگاه شهید مفتح که در اقدامی به جا، به میزان ۱۲ میلیون مترمکعب پساب تصفیه شده فاضلاب شهری مورد استفاده قرار گرفته است. این اقدام صحیح محیط‌زیستی علاوه برکاهش برداشت از آب‌های زیرزمینی منطقه که عامل ایجاد فروچاله‌ها ارزیابی شده است، با کمک به حفظ آب‌های زیرزمینی و کشاورزی، باعث پیشگیری از فرسایش خاک، بیابان زایی و وقوع ریزگردها در آینده می‌شود.
این فعال محط‌زیست بهره‌برداری سوء از سنگ‌های معدنی و تغییر زمین ریخت‌شناسی (ژئوومورفولوژی) کوهستان‌های همدان را از دیگر معضلات ضد محیط زیستی دیار هگمتانه بر می‌شمرد که ثروت ملی معادن غنی استان همدان از جمله سنگ مرمر و گرانیت، سیلیس، شن و ماسه و…. را در معرض تهدید جدی قرار داده است.