*نازنین ناصری
*کارشناس ارشد محیط زیست
امروزه نخاله‌های ساختمانی که از آن به عنوان پسماندهای ساختمانی یاد می‌شود، تبدیل به یک مشکل جدی شده که شهروندان و مسئولین را درگیر خود کرده و بازیافت آن‌ها به عنوان یکی از دغدغه‌های مسئولین و شهرداری مطرح است. پسماندهای ساختمانی بر اساس منشا تولید آن‌ها انواع مختلفی دارند که از بتن و آهن گرفته تا میلگرد، شیشه، گچ، فلزات غیر آهنی و مانند این را شامل می‌شوند. رهاسازی و تخلیه آن‌ها در طبیعت و شهر، آثار زیان‌باری به دنبال دارد.
برخی شهروندان بدون توجه به مشکلاتی که پسماندهای ساختمانی برای سلامت جامعه و محیط زیست دارد اقدام به رهاسازی آن‌ها در گوشه و کنار شهر همدان می‌کنند. چنان‌چه امروزه شاهد آن هستیم که بسیاری از این پسماند‌ها در حاشیه جاده حیدره همدان، جاده ورودی شهر، شهرک امام رضا (ع) و حاشیه جاده سد اکباتان به حال خود رها شده‌اند و مشخص نیست که آیا افراد عادی این پسماند‌ها را در این مناطق تخلیه کرده‌اند یا شرکت‌هایی که حمل این پسماند‌ها را بر عهده دارند.
جدا از این‌که کدام گروه مسئول تخیله آن‌ها هستند باید گفت که رهاسازی پسماندهای ساختمانی باعث ایجاد مناظر زشت در مکانهای تخلیه شده و به عنوان مکانی برای جمع شدن حشرات، سگ‌های بی‌سرپرست و حتی جوندگان می‌شوند. در بعضی موارد باعث بروز حوداث رانندگی در گذرگاه‌ها می‌شوند و به دلیل ماهیتی که این قبیل پسماند‌ها دارند، فلزات سنگین و ذرت معلق را در هوا پخش می‌کنند و منجر به آلودگی هوا می‌شوند، در نتیجه بروز مشکلات تنفسی در شهروندان را به دنبال دارند.
شاید بسیاری از افراد، نسبت به مشکلاتی که پسماندهای ساختمانی به وجود می‌آورند به دلیل ناآگاهی از اثرات زیان‌بار آن‌ها بی‌توجه باشند. تخلیه پسماند‌ها در حاشیه جاده حیدره باعث ابراز ناراحتی ساکنین این روستا شده، گذشته از آن با توجه به این‌که جاده حیدره یکی از مکانهای جذب گردشگر است، رهاسازی پسماند‌ها از هر نوع در این مکان‌ها برای افراد حالت دافعه ایجاد می‌کند و نشان از بی‌توجهی مسئولین و شهروندان نسبت به طبیعت و محیط زیست دارد.
نظر به این‌که عمر هر سازه ساختمانی تقریبا ۳۰ سال و بافت بیشتر مناطق همدان فرسوده است و با توجه به این‌که استان مسیر توسعه را درپیش گرفته و هر روزه ساختمان‌های تجاری و مسکونی نوظهور در دست احداث است که عمدتا پسماندهای ساختمانی زیادی بر جا می‌گذارند باید نسبت دفع مناسب آن‌ها اقدامات جدی از سوی مسئولین استانی انجام شود. راهکارهایی مانند فرهنگ‌سازی و آموزش برای تخلیه‌نکردن پسماندهای ساختمانی در مکانهای ذکر شده، آگاهی نسبت به مشکلات محیط زیستی و بهداشتی آن‌ها، تعیین مکانهای مناسب برای دفع آن‌ها می‌تواند در این زمینه کمک‌رسان باشد.
برای دفع روش‌هایی مانند دفن در زمین، بازیافت و کاهش حجم پسماند می‌تواند به کار گرفته شود که در این میان بازیافت بهترین روش است و در بسیاری از کشورهای دنیا به کار گرفته می‌شود، چراکه مکان‌یابی برای دفن نخاله‌های ساختمانی با توجه به اثرات مخرب محیط‌زیستی، اقتصادی و اکولوژیکی این محل‌ها، انتخاب محل دفن باید با دقت و طی یک فرآیند علمی صورت گیرد و مدیریت‌های شهری و عموم افراد نمی‌توانند بدون مطالعه و به‌صورت دلخواه هرجا که تمایل دارد نخاله‌های ساختمانی را مدفون سازند.
با توجه موارد ذکرشده مسئولان از جمله شهرداری باید در رابطه با بازیافت این پسماند‌ها برنامه‌ریزی و سامان‌دهی لازم را انجام دهند. همان‌طور که از پسماند به عنوان طلای کثیف یاد می‌شود، می‌توان با بهره‌گیری از فناوری جدید برای بازیافت آن‌ها اقدام کرد.