یاد غیور

*زندگینامه خودنگاشت استاد حسین غیور

به طوری که در شناسنامه من ذکر شده در سال ۱۲۹۷ هجری شمسی در همدان متولد شده‌ام و در سال ۱۳۱۱ از دبستان دولتی همدان تصدیق کلاس ششم ابتدایی را گرفته‌ام، از تحصیلات دوره ابتدایی خود چیزی به خاطر ندارم، فقط از دو سال آخر دوره ابتدایی چیزهایی به یادم مانده است. آقای علایی یکی از دوستان همسن‌و‌سال من که حامی و سرور من از دوره ابتدایی تا زمان حال بوده و هست می‌گوید کلاس چهارم را با ایشان در دبستان شاهپور همدان گذرانده‌ام، من از سال چهارم ابتدایی چیزی به خاطر ندارم حتی شکل معلم و نام او را…

معلم کلاس ششم ابتدایی ما در دبستان نصرت که در سال بعد از اتمام تحصیلات ابتدایی من بر اثر ابتلا به مرض حصبه درگذشت مردی فاضل و معلمی شایسته و متین بود، ادبیات فارسی، املا و انشا، حساب و هندسه و تاریخ و جغرافی ما به عهده او بود، کلیله و دمنه را با معنی لغات در درس املا از او یاد گرفتیم، گاهی در املا از تاریخ معجم هم استفاده می‌کردیم، حساب در آن زمان انباشته از مسائل پیچیده‌ای بود که بعدها فهمیدیم باید در جبر حل شود. مسئله‌ها را باید با اشکال از راه فکری حل می‌کردیم و مجهول را به جای x عدد یک می‌گرفتیم، زنده‌یاد فریور صبح زود یک ساعت قبل از این که زنگ کلاس زده شود در زمستان سرد همدان به ما حساب و هندسه درس می‌داد.

بعد از اتمام تحصیلات دوره عالی که به خدمت در آمدم و در همدان مشغول به کار شدم. از آقای «مهدی نثری» مدیر دبستان نصرت که افتخار همکاری با اورا پیدا کرده بودم پرسیدم: آن زمان که شما مدیر دبستان نصرت بودید و آقای فریور صبح‌ها به ما حساب و هندسه درس می‌داد به ازای کار فوق العاده‌ای که در سرمای سخت و یخ بندان همدان انجام می‌داد چه پاداشی می‌گرفت؟ گفت حقوق و پاداشی در بین نبود، می‌خواست شاگردانش در امتحان نهایی نمره خوب بیاورند و نفر اول امتحان نهایی از مدرسه نصرت باشد.

«چنین کنند بزرگان چو باید کار».

دو خاطره دیگری که از مهدی نثری مدیر دبستان نصرت به خاطر دارم، می‌نویسم و دنباله مطلب را می‌گیرم:

۱-از آقای نثری پرسیدم در کلاس ششم ابتدایی بعد از عید من و فاتح که مدرسه تعطیل می‌شد، می‌ماندیم و در محوطه مدرسه جغرافی حفظ می‌کردیم، عده دیگر هم والیبال بازی می‌کردند، شما به ما گفتید نام کسانی را که والیبال بازی می‌کنند بنویسید و فردا به من بدهید، ما این کار را انجام دادیم، شما اول بار فاتح و مرا مورد مواخذه قرار دادید، فاتح چوب‌ها را نوش جان کرد و من فرار کردم و در اتاق دفتر محکم به هم خورد و شیشه آن شکست، من متواری شدم و دو روز از ترس به دبستان نیامدم، جرم ما چه بود، گفت کاملا یادم است گناه آن عده این بود که بدون اجازه والیبال بازی کرده بودند و جرم شما سنگین‌تر بود زیرا مرتکب جاسوسی شده بودید.

۲- من در دبیرستان پهلوی (سابق) همدان معلم ریاضی بودم و زنده‌یاد مهدی نثری معلم عربی بود، یکی از دانش آموزان سیکل دوم متوسطه مرتکب خطای شدیدی شد، اداره فرهنگ دستور داد شورای دبیران تشکیل شود و او را از تحصیل در دبیرسان‌های همدان اخراج کنند، شورا رای داد و او را سه سال از تحصیل در شهرستان همدان محروم کرد، آقای مهدی نثری بعد از انجام کار خطاب به جمع حضار گفت:

رفقا، با صدور این حکم خود را نیز محکوم کرده‌ایم، زیرا وظیفه معلم در دبیرستان تعلیم و تربیت است و ما وظیفه تربیتی خود را درست انجام نداده‌ایم که دانش آموزی در سیکل دوم متوسطه مرتکب چنین خطای عظیمی شود.

مهدی نثری دست پرورده آقای موسی نثری ریاضی دان و نویسنده بزرگ کشور ما است که سال‌ها در همدان معلم و مدیر دبیرستان و رئیس فرهنگ بوده است و کارهای او در جبر مورد تائید «غلامحسین رهنما» یکی از دبیران ممتاز آن دوره و وزیر فرهنگ اسبق ایران است.

وه چه خوش باشد که وصف دلبران        گفته آید در حدیث دیگران

برگردم به حدیث خود:

در دوره متوسطه من فقط دو سال مرتب در دبیرستان آلیانس همدان درس خوانده‌ام، در این دو سال صبح‌ها را در دبستان دانش قبل از این که درس دبیرستان شروع شود و عصر در دبستان کمال بعد از ختم کار در دبیرستان، به مدت یک ساعت صبح و یک ساعت عصر به شاگردان کلاس ششم ابتدایی درس حساب و هندسه می‌دادم، این آغاز کار معلمی من بود کلاس سوم را داوطلبانه امتحان دادم و در دبیرستان شرافت همدان سه کلاس اول متوسطه را ریاضی و فیزیک درس دادم و از صبح تا عصر کار می‌کردم در این دوران امتحان کلاس پنجم متوسطه را گذراندم و امتحان کلاس ششم متوسطه را در سال ۱۳۲۵ در تهران به طور داوطلب امتحان دادم، در همان سال در کنکور دانشسرای عالی شرکت کردم و نفر اول شدم و در شبانه روزی دانشسرای عالی به مدت سه سال لیسانس ریاضی از دانشسرای عالی و دانشکده علوم گرفتم و در سال۱۳۲۷ به خدمت دبیری در شهرستان همدان منصوب شدم.

در دوران تحصیل در دانشگاه مورد تشویق زنده‌یاد دکتر هشترودی و استادان بزرگوار دکتر منوچهر وصال و پرفسور فاطمی قرار گرفتم، دکتر هشترودی چند بار مرا پیش «دکتر مزینی» معاون وزارت فرهنگ و وزیر فرهنگ برد که در تهران بمانم و برای ادامه تحصیل به اروپا بروم. سال‌های بعد از جنگ بود و دانشگاه‌های اروپا دانشجو نمی‌پذیرفتند و این اقدامات بی‌نتیجه ماند.

در سال ۱۳۳۹ که در همدان خدمت می‌کردم از طرف رئیس دانشگاه شیراز با چند نامه پیاپی از بنده دعوت شد که به پیشنهاد آقای دکتر وصال به دانشگاه شیراز بروم تا مقدمات انتقال من از همدان فراهم شود، یک سال طول کشید و رئیس دانشگاه شیراز منفصل شد و آقای دکتر وصال مرا به دانشسرای عالی پیش دکتر بیانی برد و به دانشسرای عالی منتقل شدم که تحت نظر وزارت فرهنگ اداره می‌شد.

گمان می‌کنم علت پیشنهاد آقای دکتر وصال گذشته از این‌که در تحصیلات دانشگاهی مورد توجه و عنایت ایشان بودم، رساله‌ای بود که در هندسه کروی به سبک هندسه اقلیدسی نوشته بودم که در همدان به ایشان دادم که آن را مطالعه کنند و اگر مسبوق به سابقه نیست و مفید است آن را ادامه دهم در دانشسرای عالی به غیر از تدریس شغل دیگری نپذیرفتم و نامه‌ای که در تاریخ ۲۸/۱۱/۱۳۴۱ بهمن ابلاغ شده را به عنوان یادگاری می‌آورم:

آقای حسین غیور

دبیر دانشسرای عالی

با کمال مسرت به اطلاع شما می‌رسانم که صلاحیت تدریس شما در دانشسرای عالی طی چهل و چهارمین جلسه مورخه ۲۸/۱۲/۴۱ شورای عالی به تصویب رسیده است

دکتر «اسماعیل فیلسوفی» سرپرست دانشسرای عالی در دانشسرای عالی که بعدها تبدیل به دانشگاه تربیت معلم شد تا سال ۱۳۵۸که بازنشسته شدم، تدریس هندسه تحلیلی به عهده من بود و بعد از بازنشستگی تا تعطیل موقت دانشگاه‌ها برای تدریس درس‌های خود مجددا به دانشگاه دعوت شدم.

بعد از تعطیل موقت دانشگاه‌ها مدت سه سال به طور مداوم در جبر برداری کار کردم و تمام قضایای مهم هندسه را با روش برداری ثابت کردم و تعمیم دادم و این کار هنوز ادامه دارد، گرچه مطالعه در هندسه با روش‌برداری در بیشتر کشورها صورت گرفته است. در مطالعات خود مطالب تازه‌ای پیدا کرده ام که تا به حال اثری از این‌که مطالب در کشورهای دیگر پیدا شده باشد، ندیده‌ام. امید است امکاناتی پیش آید که در آینده نزدیک این رساله را که نتیجه یک عمر پیگیری و کار و کوشش مستمر و مداوم است در دنیای مترقی و پیشرفته امروز راهی به دهی باشد در اختیار همگان قرار دهم.