معاون آبخیزداری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان:
۳۵۰ هزار هکتار مطالعات اجرایی در استان انجام شده است
آرتیمانی: تاکنون ۱۶۰ حوزه مطالعات اجرایی در استان با پراکنش‌های مختلفی که وجود دارد، انتخاب کردیم که عموما در سرشاخه‌های شهرستان‌ها هستند.
*نازنین ناصری
*کارشناس ارشد محیط زیست
آبخیزداری یکی از بدنه‌های اصلی در حفظ منابع و عرصه‌های طبیعی محسوب می‌شود، اما به نظر می‌رسد با وجود اهمیت این بخش بسیاری از مردم با آن، آشنایی ندارند و صرفا یک نام از آن را بر ذهن خود گماشته‌اند. در این‌باره اطلاعاتی را از جانب معاون آبخیزداری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان به گوش علاقمندان می‌رسانیم.
«محمدمهدی آرتیمانی» بیان می‌کند: آبخیزداری مدیریت بهینه آب و خاک در عرصه‌های منابع طبیعی است. در واقع آبخیزداری در واقع رویکردی برای کنترل سیل و رسوب و جلوگیری از فرسایش در عرصه‌های منابع طبیعی است تا از پرشدن مخازن پایین دست و سازه‌های آبی جلوگیری کند و موجب افزایش پوشش گیاهی شود و همچنین به معیشت آبخیزنشینان و جلوگیری از مهاجرت روستائیان کمک کند.
مطالعات آبخیزداری
آرتیمانی با اشاره به مطالعه به عنوان پایه و اساس آبخیزداری تصریح می‌کند: مطالعه شامل فاز شناسایی، توجیهی و اجرایی است. در فاز شناسایی عرصه‌های بزرگ مشخص می‌شوند. مطالعات توجیهی از روی مطالعات شناسایی، به‌وجود می‌آیند و در برگیرنده اطلاعات بیشتری نسبت به مطالعات شناسایی است. در واقع مساحت عرصه کمتر و میزان دقت اطلاعات آن بیشتر است تا بتوان تجزیه و تحلیل بیشتری روی عرصه داشت. در مطالعات توجیهی محدوده‌ها و زیر حوزه‌هایی که بحرانی‌تر است و نیاز به کار اجرایی دارد را اولویت‌بندی می‌کنند و موضوعات فیزیوگرافی، هواشناسی، فرسایش و رسوب، خاک‌شناسی و زمین‌شناسی، پوشش گیاهی، هیدرولوژی، گزارش عملیات مکانیکی و بیومکانیکی و طراحی و تلفیق را انجام می‌دهند و خروجی آن که شامل برنامه‌های اجرای کار است، مشخص می‌شود تا اداره اجرای مربوطه بر اساس کارهای پیشنهادی در حوزه فعالیت‌ها را به انجام برساند که نتیجه آن برای عموم مردم ملموس است.
آمار و ارقام
وی اضافه می‌کند: در واقع بر اساس تعیین مطالعات عرصه‌های حساس‌تر و مردمی‌تر در اولویت است و در دستور کار اجرایی قرار می‌گیرد و هر سال برای اجرا، شهرستان‌ها را انتخاب می‌کنند. تاکنون ۱۶۰ حوزه مطالعات اجرایی در استان با پراکنش‌های مختلفی که وجود دارد، انتخاب کردیم که عموما در سرشاخه‌های شهرستان‌ها هستند. حدود ۱۰۰ مورد از این مطالعات اجرایی شده و سطح مطالعات آن حدود ۷۰۰ هزار هکتار در استان است که ۳۵۰ هزار هکتار آن مطالعات اجرایی انجام شده است.
بخش‌های مختلف عملیات اجرایی
وی توضیح می‌دهد: عملیات اجرایی در چهار مقوله مختلف مدیریتی، بیولوژی، بیومکانیکی و مکانیکی است که مدیریتی شامل کنترل شرایط دام، چرای تناوبی، اصلاح شخم و تمرین موضوعات ترویجی و مرتبط با عوامل انسانی است. بیولوژی شامل پوشش گیاهی،کپه‌کاری، بذرکاری و بذرپاشی و مسائل مرتبط با پوشش گیاهی است. بیومکانیکی که تلفیقی از کارهای مکانیکی و بیولوژیکی است شامل تراس‌بندی، پارکت‌بندی و کنترل فارو است و آخرین مقوله کارهای مکانیکی است که شامل خشکه‌چینی سنگی، خاکی و فلزی که در آبراهه‌ها جهت کنترل سیل و رسوب احداث می‌شود.
محل تأمین اعتبارات
آرتیمانی اعلام می‌کند: برنامه‌ای که برای سال ۱۴۰۱ انتخاب شده با توجه به محل تأمین اعتبار در سطح کشور شامل اعتبارات استانی و ملی است. در سال جدید اعتبار ملی از دو محل محرومیت و تملک سرمایه به استان همدان اختصاص داده شده که تاکنون ۴۶ میلیارد تومان مصوب شده که از اول تیرماه برنامه‌ریزی برای اجرای کار در عرصه‌ها آغاز خواهد شد. در اعتبارات استانی نیز سالانه نزدیک دو میلیارد تومان مصوب در بخش آبخیزداری استان داریم که عموما در همه شهرستان‌های استان از لحاظ اعتبارات استانی و ملی پروژه تعریف می‌شود. با توجه به تخصیصاتی که به ما می‌دهند عملیات اجرایی در حوزه‌ها انجام می‌شود.
مشارکت‌های مردمی
وی تصریح می‌کند: اولویت اول ما درخواست‌‌ها و نیازهای مردمی و مناطق بحرانی که در طی مطالعات توجیهی مشخص می‌شوند، است، اما استفاده از مشارکت مردم، خیرین و افرادی که در روستاها برای جلوگیری از مهاجرت روستائیان کمک وسرمایه‌گذاری می‌کنند نیز موثر است که ما نیز تهیه نقشه، مشخصات و نظارت کار را در سطح شهرستان‌های استان همان‌طور که در ملایر، رزن و نهاوند اتفاق افتاده، انجام می‌دهیم. اخیرا معدن‌داران برای احیای معادن و کمک به منابع طبیعی درخواست همکاری با منابع طبیعی برای اجرای پروژه‌های آبخیزداری داشته‌اند.